Arbeidsomstandighedenwet

De Arbeidsomstandighedenwet (of kortweg Arbowet) is een Nederlandse wet die regels bevat voor werkgevers en werknemers om de gezondheid, de veiligheid en het welzijn van werknemers en zelfstandig ondernemers te bevorderen. Doel is om ongevallen en ziekten, veroorzaakt door het werk, te voorkomen.

De Arbowet is een kaderwet. Dat betekent dat hierin geen concrete regels staan maar algemene bepalingen over het arbeidsomstandighedenbeleid (arbobeleid) in bedrijven. De Arbowetgeving valt uiteen in vier delen:

• de Arbeidsomstandighedenwet
• het Arbeidsomstandighedenbesluit (Arbobesluit)
• de Arbeidsomstandighedenregeling (Arboregeling)
• de Beleidsregels arbeidsomstandighedenwetgeving (Arbobeleidsregels)

Wetgevingsgeschiedenis

Sinds 1 juli 2005 is de Arbowet aangepast om beter te voldoen aan de Europese "Kaderrichtlijn veiligheid en gezondheid van werknemers op het werk" (nummer 89/391/EEG). Deze richtlijn komt uit 1989. Deze richtlijn regelt de arbeidsomstandigheden voor de Europese Unie (EU) zodat voor alle werknemers binnen de EU een zekere kwaliteit aan arbeidsomstandigheden gewaarborgd is.

Met de wijziging per 1 juli 2005 vervalt de plicht voor ondernemers om aangesloten te zijn bij een arbodienst. Een ondernemer mag nu ook zelf de arbotaken uitvoeren, al blijven er taken waarvoor hij een bedrijfsarts in moet schakelen. Daarnaast wordt de preventiemedewerker verplicht. België kende deze al in de vorm van preventieadviseur. Alle Nederlandse ondernemingen zijn verplicht om een of meer (eigen) medewerkers als preventiemedewerker aan te wijzen. Daarvoor maakt het niet uit of de onderneming is aangesloten bij een arbodienst.

In 2006 is een wetsvoorstel ingediend met betrekking tot wijziging van de Arbeidsomstandighedenwet 1998. Het doel is de verantwoordelijkheid van werkgever en werknemers voor het arbobeleid te vergroten. Het arbobeleid wordt niet op gedetailleerd niveau door de centrale overheid geregeld, maar moet zoveel mogelijk tot stand komen binnen ondernemingen, zodat maatwerk mogelijk is. Voor zover Europese regelgeving het toelaat zal de Nederlandse overheid wel de normen bepalen voor de te behalen doelstellingen.

Hoe werkgevers en werknemers de doelen bereiken, kunnen ze per sector regelen. Het idee is dat vakbonden en werkgeversorganisaties een zogenaamde arbocatalogus samenstellen waarin is aangegeven op welke manier en met welke middelen bedrijven de doelvoorschriften kunnen halen.

De gewijzigde Arbowet is ingegaan per 1 januari 2007.

Verantwoordelijkheden

Werkgever en werknemer zorgen samen voor het verbeteren van de arbeidsomstandigheden. De werkgever is uiteindelijk verantwoordelijk, maar overleg met de werknemers is verplicht. Ieder heeft daarin zijn eigen taak:

• Werkgevers moeten de risico's van het werk in kaart brengen, verbeteringen voorstellen en het gevoerde beleid evalueren: de RIE-procedure (ook wel RI&E: risico-inventarisatie & -evaluatie). Zij moeten voorlichting en instructies geven over deze risico's en over de maatregelen die daartegen genomen zijn. Vooral jeugdigen verdienen hier extra aandacht.
• Werknemers moeten de veiligheidsinstructies opvolgen en beschikbaar gestelde beschermingsmiddelen gebruiken.
• De ondernemingsraad of personeelsvertegenwoordiging moet instemmen met het arbobeleid. De ondernemingsraad heeft ook instemmingsrecht op de keuze van de arbodienst, het contract met de arbodienst en de inhoud van het verzuimbeleid. Als er geen ondernemingsraad of personeelsvertegenwoordiging is, overlegt de werkgever met de belanghebbende werknemers. Bij een conflict over de arbeidsomstandigheden, moeten werkgever en werknemers samen naar een oplossing zoeken.
• De arbodienst. Elke werkgever kan bij een arbodienst zijn aangesloten. Door een wijziging van de Arbowet mag elke werkgever sinds 1 juli 2005 zelf kiezen of hij een arbodienst inschakelt, of dat hij de arbotaken zelf uitvoert. Voor de volgende taken is het inschakelen van een bedrijfsarts verplicht:
  • een eventuele aanstellingskeuring;
  • het verzuimbeleid;
  • het (vrijwillig) periodiek arbeidsgezondheidskundig onderzoek (pago);
  • het arbeidsomstandighedenspreekuur voor werknemers.
• De Arbeidsinspectie kan sanctionerend optreden indien er niet aan de bepalingen van de wet voldaan wordt; bij incidenten onderzoekt zij altijd de zaak.

Externe links

• De tekst van de Arbowet op wetten.overheid.nl
• www.arbonieuwestijl.nl Website van het Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid over de Arbowet per 1 januari 2007
• www.arbo.mkb.nl Arbotools voor het midden- en kleinbedrijf
• www.arboportaal.nl Arboportaal website van het Min. SZW dat een vertaalslag maakt naar de arbo-praktijk van werkgever, werknemers en preventiemedewerkers