Geslachtsaanpassende operatie

Bestand:Is het gevaarlijk om van geslacht te veranderen.webm

Is het gevaarlijk om van geslacht te veranderen? - Universiteit van Vlaanderen

Bij een geslachtsaanpassende operatie worden de geslachtsdelen van een transgender persoon aangepast door middel van een chirurgische behandeling. Deze heeft ten doel om de geslachtskenmerken van het andere geslacht zo goed mogelijk te construeren in zowel functioneel als esthetisch opzicht. Deze operatie wordt doorgaans toegepast op mensen met genderdysforie, met als resultaat dat hun lichaam meer in lijn is met hun genderidentiteit. Ook kunnen geslachtsaanpassende operaties worden toegepast op intersekse mensen. De operatie kan ook beperkt worden tot bijvoorbeeld het bovenlichaam (bij een transman de borsten verwijderen met behoud van de tepels, of bij een transvrouw eventueel de door hormonen ontstane borsten vergroten). Sowieso hoeft men niet vóór die operatie te beslissen of men ook het onderlichaam wil laten opereren.

Sinds 2013 verbiedt de Verenigde Naties, soortgelijke ingrepen bij mensen die hier geen toestemming voor hebben verleend, zoals bij pasgeboren baby's.^[1]

De eerste geslachtsaanpassende operaties werden in 1912 in Berlijn uitgevoerd door de chirurg Richard Mühsam, maar bredere maatschappelijke bekendheid kreeg het fenomeen pas in 1952 door de media-aandacht voor de Amerikaanse transvrouw Christine Jorgensen.^[2] Het ook operatief van geslacht veranderen werd lange tijd aangeduid als transseksualiteit en een persoon die dat ondergaan had als een transseksueel. Tegenwoordig heeft de term transgender de voorkeur.

Procedure bij transmannen (FTM)

Bij een transman (vrouw naar man transgender) wordt vaak eerst een subcutane mastectomie (verwijdering van de borsten met behoud van de tepels) uitgevoerd. Vervolgens kan worden gekozen voor een constructie van de menselijke penis, de metaidoioplastiek^[3], of een grotere penis, de falloplastiek.^[4] Vaak is er door de hormoonbehandeling de clitoris al gaan groeien waardoor een micropenis is ontstaan. Bij zowel een metaidoioplastiek als falloplastiek moet ook de gehele vagina verwijderd worden als een verlenging van de plasbuis gewenst is. Van de buitenste schaamlippen wordt vervolgens een balzak geconstrueerd en van de binnenste schaamlippen wordt een plasbuis gevormd. Een falloplastiek wordt doorgaans gemaakt van de huid van de onderarm maar dit kan ook het bovenbeen zijn of een combinatie hiervan. Dit stuk huid van 4 bij 17 cm moet volledig haarvrij zijn.^[5] Bij een falloplastiek met plasbuisverlenging, is de kans op complicaties meer dan 50%. Bij een falloplastiek zonder plasbuisverlenging is dit 5%.

Soms worden ook de eierstokken verwijderd. In sommige jurisdicties was dit in het verleden nodig om het geslacht te kunnen aanpassen bij de overheid, omdat een transman daar onvruchtbaar voor moest zijn, maar is dat tegenwoordig niet langer verplicht.

Procedure bij transvrouwen (MTF)

Bij een transvrouw (man naar vrouw transgender) wordt vaak gekozen voor een borstvergrotende operatie. Ook laten veel transvrouwen zich laseren om ongewenste baardgroei en andere haargroei te voorkomen. Tenslotte kan er worden gekozen om van de penis een vagina te maken; de vaginaplastiek^[4].

Negen maanden voor de operatie moet worden begonnen met het definitief ontharen van de huid die voor de vaginoplastiek wordt gebruikt. Dit is om te voorkomen dat er haren in of uit de vagina gaan groeien.^[6] De vaginoplastiek bestaat uit drie delen. Allereerst worden de testis en zwellichamen verwijderd. De eikel en zenuwen worden voor een groot deel gespaard en omgevormd tot een clitoris. Tussen de anus en urineblaas wordt een holte gemaakt, waarin de huid van de penis en een deel van de balzak naar binnen gevouwen wordt. Van de overgebleven huid van de balzak worden schaamlippen gemaakt. Vaak is later een operatie nodig om de kleine en grote schaamlippen bij te werken. Het andere deel van de operatie is het verleggen en innaaien van de urinebuis. Na genezing van de wonden moet de holte geregeld opengehouden worden en opgerekt worden, dit noemt men dilateren. In principe is geslachtsverkeer na herstel mogelijk. Doordat de zenuwen zo goed mogelijk gespaard worden is ook een orgasme mogelijk.

Bij sommige personen is de lengte van de penishuid niet toereikend – minder dan 6 centimeter in uitgerekte toestand – om bovenstaande techniek toe te passen. Een mogelijkheid is dan om een gedeelte van de colon te gebruiken als vagina. Deze techniek heet de colovaginoplastiek. De ingang van de vagina wordt bij deze techniek gemaakt van penishuid en wordt vervolgens aangesloten op het gedeelte van de colon dat dient als vagina. Het grootste risico van deze operatie is dat bij de uiteinden van de colon die weer op elkaar zijn aangesloten, de verbinding gaat lekken. Men dient dan opnieuw geopereerd te worden om de verbinding te herstellen. Als de pogingen mislukken kan men tijdelijk een stoma krijgen.

Uit onderzoek blijkt dat ongeveer 80% van de transvrouwen na de operatie een orgasme kunnen bereiken.

Bij sommige transvrouwen worden vaak meerdere ingrepen gedaan die men ook onder esthetische plastische chirurgie zou kunnen indelen. Voorbeelden hiervan zijn aanpassingen aan kin en de adamsappel.

Medische voorwaarden

Aangezien bovenstaande operaties erg zwaar zijn en vaak risico's met zich meebrengen, heeft de arts vaak een aantal eisen. Zo mag de patiënt geen overgewicht hebben (BMI > 30) en mag de patiënt niet roken. Dit is om de kans op verstoppingen of afsterving van de bloedvaten te voorkomen. Verder zijn deze operaties in Nederland pas mogelijk na een intensief medisch traject van gemiddeld twee jaar, waarbij eerst gesprekken plaatsvinden met de psycholoog en later geslachtshormonen worden gebruikt.

Bronnen, noten en/of referenties

Bronnen, noten en/of referenties

º Juan E. Méndez. Report of the Special Rapporteur on torture and other cruel, inhuman or degrading treatment or punishment,. Verenigde Naties (2013-02-01) Geraadpleegd op 2016-08-13
º Historiek.net: Transgender in Nederland. Een buitengewone geschiedenis, 24 januari 2018.
º Drs. M.B. Bouman, MD, FESSM Drs. M.E. Buncamper, MD, FESSM Drs. M. Ozer, MD, FESSM Drs. J.M. Smit, MD, BSc Drs. G.L.S. Pigot, MD MSc. L. Elfering. Metadoïoplastiek bij vrouw-man transgender. VU medisch centrum (2014-11) Geraadpleegd op 2016-08-13
↑ ^4,0 ^4,1 Operaties - VUmc. www.vumc.nl Geraadpleegd op 2016-08-13
º Drs. M.B. Bouman, MD, FESSM Drs. M.E. Buncamper, MD, FESSM Drs. M. Ozer, MD, FESSM Drs. J.M. Smit, MD, BSc Drs. G.L.S. Pigot, MD MSc. L. Elfering. Phalloplastiek bij vrouw-man transgender. VU medisch centrum (2014-11) Geraadpleegd op 2016-08-13
º drs. M. B. Bouman, drs. M. E. Buncamper, dr. W. J. H. J. Meijerink, dr. F. B. Niessen. Vaginaplastiek Patiëntenfolder VUmc. VUmc (2011) Geraadpleegd op 2016-08-13