Wikisage is op 1 na de grootste internet-encyclopedie in het Nederlands. Iedereen kan de hier verzamelde kennis gratis gebruiken, zonder storende advertenties. De Koninklijke Bibliotheek van Nederland heeft Wikisage in 2018 aangemerkt als digitaal erfgoed.
- Wilt u meehelpen om Wikisage te laten groeien? Maak dan een account aan. U bent van harte welkom. Zie: Portaal:Gebruikers.
- Bent u blij met Wikisage, of wilt u juist meer? Dan stellen we een bescheiden donatie om de kosten te bestrijden zeer op prijs. Zie: Portaal:Donaties.
Precolumbiaanse periode
De precolumbiaanse periode is het tijdperk van de Amerikaanse geschiedenis van vóór de ontdekking van het Amerikaanse continent door Christoffel Columbus in 1492. Dit is de periode van de komst van de oudste bewoners van Amerika tot ongeveer 1492, voorafgaand dus aan de Spaanse veroveringen van de 16e eeuw. In de praktijk omvat deze periode de geschiedenis van de inheemse beschavingen van Amerika totdat zij werden veroverd of in hoge mate werden beïnvloed door de Europeanen, ook als dit jaren of zelfs eeuwen na Columbus' eerste landing gebeurde.
Achtergrond
De term precolumbiaans wordt vooral gebruikt als het gaat om de grote indiaanse culturen van Meso-Amerika zoals de Olmeken, Tolteken, Teotihuacán, Zapoteken, Mixteken, Azteken en Maya's, en de Andes zoals de Inca's, Mochica, Chibcha en Cañari.[1]
Afhankelijk van het land gebruikt men ook andere termen als alternatief voor precolumbiaans. Zo spreekt men in Brazilië wel van precabralaans,[2] naar Pedro Alvares Cabral, en in Mexico van precortesiaans,[2] naar Hernán Cortés.
Veel precolumbiaanse beschavingen werden gekenmerkt door het vestigen van permanente verblijfplaatsen, landbouw, stad- en monumentale architectuur en complexe sociale hiërarchieën. Sommige van deze beschavingen waren al lang verdwenen voordat de eerste permanente Europese bezoekers er waren (laat 15e en vroege 16e eeuw) en zijn alleen maar bekend dankzij archeologisch onderzoek. Andere beschavingen waren er nog rond deze periode en deze zijn dan ook bekend door historische verslagen uit deze tijd. Enkele beschavingen, zoals die van de Maya's, hadden hun eigen geschreven verslagen. De meeste Europeanen uit die tijd beschouwden zulke verslagen als ketters en vele ervan werden vernietigd op de christelijke brandstapels. Dankzij de ontdekking van enkele verborgen documenten hebben historici in onze tijd zich toch een vrij goed beeld kunnen vormen van de oude culturen en hun kennis.
Volgens zowel inheems Amerikaanse als Europese bronnen en documenten, konden de Amerikaanse beschavingen rond de tijd van de eerste Europese bezoeken zich beroemen op indrukwekkende resultaten. Zo hadden de Azteken een van de grootste en imposantste steden ter wereld gebouwd, Tenochtitlan, de oude site van Mexico-Stad, met een geschatte bevolking van 200.000 inwoners. Amerikaanse beschavingen konden ook indrukwekkende resultaten voorleggen in zowel de astronomie als in de wiskunde.
Chronologie
De Amerikaanse archeologen Gordon Willey en Phillip Phillips hebben in hun boek uit 1958 Method and Theory in American Archaeology de volgende indeling opgesteld:
- De lithische periode (Engels: Lithic stage) omvat de vroegste periode van menselijke bewoning in de Amerika's, van het Laat Pleistoceen tot omstreeks 8000 v.Chr. De mens was tijdens deze periode jager-verzamelaar. Het einde van de Laatste IJstijd markeert de overgang van de lithische periode naar de archaïsche periode.
- De archaïsche periode (Engels: Archaic stage) loopt van omstreeks 8000 v.Chr. tot omstreeks 2000 v.Chr., en is het equivalent van het mesolithicum in Europa
- De formatieve periode (Engels: Formative stage), ook wel preklassieke periode genoemd, loopt van omstreeks 2000 v.Chr. tot omstreeks 500 en is het equivalent van het neolithicum in Europa
- De klassieke periode (Classic stage, ongeveer 300-900 AD) wordt gekarakteriseerd door een ambachtelijke arbeidsdeling en het begin van metallurgie. De sociale organisatie toont een begin van verstedelijking met grote ceremoniële centra.
- De postklassieke periode (Post-Classic stage, ongeveer 900 tot 1519 AD) omvat culturen met een gevorderde metallurgie en een sociale organisatie gekarakteriseerd door een complexe verstedelijking en militarisering.
Lijst van precolumbiaanse culturen
Noord-Amerika
- Poverty Point-cultuur
- Adenacultuur
- Pueblocultuur
- Fort Ancient
- Hopewellcultuur
- Fremontcultuur
- Mississippicultuur
Meso-Amerikaans
- Azteken
- Chichimeken
- Cholula
- Chorotega
- Huaxteken
- Mixteken
- Maya's
- Olmeken
- Pipil
- Purépecha
- Teotihuacán
- Tolteken
- Totonaken
- Schachttombecultuur
- Zapoteken
Zuid-Amerika
Zie ook
Bronnen
|
Zie ook de categorie met mediabestanden in verband met Precolumbiaanse periode op Wikimedia Commons.