Jaarrekening

De jaarrekening geeft een jaarlijks overzicht van de financiële situatie van een bedrijf of organisatie. Zij bestaat uit een jaarverslag van het bestuur, een balans, een winst-en-verliesrekening over het afgelopen jaar of een resultatenrekening, een toelichting op beide, het kasstroomoverzicht en de overige gegevens met daarin in bepaalde gevallen een accountantsverklaring (in België commissarisverslag geheten). Ontbreekt de accountantsverklaring dan wordt de reden hiervan vermeld.

Soms zijn er apart een fiscale jaarrekening en een commerciële jaarrekening.

In Nederland is een en ander geregeld in Boek 2 van het Nederlandse Burgerlijk Wetboek, Titel 9, De jaarrekening en het bestuursverslag (artikelen 360-455).

Interne jaarrekening

De interne jaarrekening, ofwel bedrijfseconomische jaarrekening, is een jaarrekening ten behoeve van de leiding in een bedrijf. Deze verschilt per onderneming aangezien er geen wettelijke bepalingen op deze vorm rusten. Vaak is deze veel uitgebreider en gespecifieerder uitgesplitst naar product, productgroep, vestiging etc. Het eerste doel van de interne jaarrekening is dan ook informatieverschaffing ten behoeve van de financiële besturing.

Geconsolideerde jaarrekening

Een geconsolideerde jaarrekening geeft een jaarlijks overzicht van de financiële situatie van een groep. Deze wordt opgesteld door het moederbedrijf van de groep. Een en ander is in Nederland geregeld in Boek 2 van het Nederlandse Burgerlijk Wetboek, Titel 9, Afdeling 13 (artikel 405 e.v.). Ondernemingen die tot een groep behoren (criterium overheersende zeggenschap of centrale leiding) moeten in deze jaarrekening worden opgenomen.

Er zijn uitzonderingen op grond van artikel 2:407 BW en 2:408 BW. Als een onderneming gebruik wil maken van de uitzondering van artikel 2:408 BW, moet er voor de kleinere, ondergeschikte ondernemingen wel een jaarrekening van een overkoepelend, "groter geheel" worden gedeponeerd. Dit kan bijvoorbeeld de hoogste moeder ("grootmoeder") zijn.

De regelgeving omtrent consolidatie verschilt van land tot land. Daarnaast bestaat er ook de internationale standaard IAS 27 die verplicht is voor onder andere alle beursgenoteerde Europese bedrijven.

Enkelvoudige jaarrekening

De enkelvoudige jaarrekening is de jaarrekening van een enkele rechtspersoon. Vroeger vennootschappelijke jaarrekening geheten, is de jaarrekening die iedere rechtspersoon moet maken, waarbij deelnemingen in andere vennootschappen of anderszins zijn opgenomen tegen (in principe) nettovermogenswaarde (tenzij het om beleggingen gaat). Dochtermaatschappijen die tot een groep behoren kunnen hiervan afzien indien de moeder een verklaring van aansprakelijkheid heeft gedeponeerd. De dochter moet dan wel een instemmingsverklaring deponeren.

Deponering

Iedere jaarrekening moet in principe binnen vijf maanden na afloop van het boekjaar worden opgesteld door het bestuur. Deze wordt daarna vastgesteld door de algemene vergadering en binnen acht dagen gedeponeerd bij het Handelsregister van de Kamer van Koophandel. Heeft de algemene vergadering niet binnen twee maanden na het opstellen de jaarrekening deze vastgesteld dan maakt het bestuur onverwijld de dan opgestelde jaarrekening openbaar. Vermeld wordt dat de jaarrekening niet is vastgesteld. In bijzondere omstandigheden kan vaststelling om zwaarwichtige redenen met 6 maanden worden uitgesteld. Vanaf boekjaar 2016 bedraagt deze uitsteltermijn 5 maanden. De uiterste datum voor deponering is dertien maanden. Nalatigheid in deze is een economisch delict op grond van de Wet op de economische delicten. Dat laatste klinkt erger dan het in de praktijk is. Er wordt door de overheid een zeer lage prioriteit gegeven aan het niet of niet-tijdig deponeren van jaarstukken.

Nieuw sinds de invoering van de Flexwet is dat als de bestuurders en aandeelhouders dezelfde zijn ondertekening van de jaarrekening door de bestuurders gelijk tot vaststelling van de jaarrekening leidt, tenzij dit door de statuten van de vennootschap is uitgesloten. Deze dient dan binnen acht dagen te worden gedeponeerd. Indien er maximaal uitstel is verleend dient de jaarrekening binnen elf maanden te worden opgesteld. Ondertekening van de jaarrekening leidt dan tot vaststelling en de jaarrekening dient, indien het boekjaar gelijk is aan het kalenderjaar, gedeponeerd te worden voor 8 december.

In het geval de jaarstukken niet gedeponeerd zijn of de onderneming de administratie niet op orde heeft, kan er wel een extra gevolg zijn. Belandt de onderneming in een faillissement, dan kunnen de bestuurders voor het tekort worden aangesproken door de curator. In bijzondere gevallen voor uitstel van deponering kan men zich wenden tot het Ministerie van Economische Zaken.

De originele jaarrekening moet worden ondertekend door alle directeuren/bestuurders en leden van de Raad van Commissarissen. Ontbreekt de handtekening van een van hen, dan wordt de reden daarvan vermeld. Op de overige exemplaren kan worden volstaan met de vermelding van de namen van de ondertekenaars. Als de jaarrekening wordt gedeponeerd, moet daarop een vermelding worden gemaakt van de datum van vaststelling: "Deze jaarrekening is vastgesteld op...". Gezien het vorenstaande hoeft de te deponeren jaarrekening niet te zijn voorzien van handtekeningen, maar kan worden volstaan met de namen van de ondertekenaars.

Op 10 maart 2010 heeft het Europees Parlement besloten dat EU-landen kleine bedrijven mogen vrijstellen van de plicht om een jaarrekening op te stellen. De nieuwe vrijstelling kan gaan gelden voor bedrijven met minder dan 10 werknemers en een balanstotaal welke lager is dan een half miljoen euro, zogenaamde micro-ondernemingen. Of de Nederlandse regering daadwerkelijk over gaat op vrijstelling is nog niet bekend.

Aandeelhouders

Bij het opstellen van jaarrekeningen voor een coöperatie, onderlinge waarborgmaatschappij, BV of NV moet er intensief worden samengewerkt met de aandeelhouders. De Algemene Vergadering (AVA) moet formeel de volgende besluiten nemen:

• Goedkeuring geven/accepteren dat de onderneming gebruik zal maken van de uitzondering op de consolidatieplicht ex 2:408 BW
• Goedkeuring geven/accepteren dat een onderneming haar jaarrekening opstelt in een taal anders dan het Nederlands ex 2:362 lid 7 BW
• Goedkeuring geven/accepteren dat de onderneming de opstellingstermijn van de jaarrekening verlengt met 6 maanden om een gewichtige reden ex 2:210 BW
• De AVA moet de jaarrekening vaststellen voordat deze wordt gedeponeerd ex 2:210 lid 3 BW (BV), 2:101 lid 3 BW (NV) en 2:58 lid 1 BW (Coöperatie en Onderlinge waarborgmaatschappij).

Waarderingsregels

Waarderingsregels zijn regels of afspraken over hoe en tegen welke waarde iets verantwoord wordt.

• De Europese richtlijnen: zie Wetgeving op de jaarrekening
• Lokale GAAP: Generally Accepted Accounting Principles (bv. GAAP van de Verenigde Staten)
• IAS en IFRS: International Accounting Standards en International Financial Reporting Standards

Micro-onderneming

Op 1 november 2015 is in werking getreden de Uitvoeringswet richtlijn jaarrekening, die onder meer de voorschriften versoepelt voor micro-ondernemingen, ook microrechtspersoon of micro-rechtspersoon genoemd (art. 2:395a BW). Een rechtspersoon is een micro-onderneming indien deze aan minstens twee van de volgende drie criteria voldoet: een balanstotaal van maximaal 350.000 euro, een netto-omzet van maximaal 700.000 euro, een gemiddeld personeelsbestand gedurende het boekjaar van minder dan tien werknemers.

De categorieën zijn daarmee micro, klein, middelgroot en groot.

Een accountantsverklaring is niet nodig bij de categorieën micro en klein.

Het Besluit modellen jaarrekening is niet van toepassing op de categorie micro.

De balans mag bij de categorie micro beperkt blijven tot de hierna genoemde posten (van elk alleen het totaalbedrag):

• Aan de actiefzijde
  • opgevraagde stortingen van geplaatst kapitaal (artikel 370 lid 1 onder d)
  • kosten in verband met de oprichting van de entiteit, en de latere uitgifte van extra aandelen (artikel 365 lid 1 onder a)
  • vaste activa en vlottende activa (artikel 364 lid 1)
• Aan de passiefzijde
  • het eigen vermogen (artikel 373 lid 1 waarbij de posten worden samengetrokken tot een post)
  • voorzieningen (artikel 374 lid 1)
  • schulden met een resterende looptijd van ten hoogste een jaar
  • schulden met een resterende looptijd langer dan een jaar

De resultatenrekening mag beperkt blijven tot de volgende posten:

• netto-omzet (artikel 377 lid 3 onder a)
• overige bedrijfsopbrengsten (artikel 377 lid 3 onder d)
• kosten voor grondstoffen en hulpstoffen (artikel 377 lid 3 onder g)
• personeelskosten (artikel 377 lid 3 onder e)
• waardecorrecties (artikel 377 lid 3 onder h en i, waarbij de posten worden samengetrokken tot een post)
• overige bedrijfskosten (artikel 377 lid 3 onder j)
• belastingen (artikel 377 lid 1 onder a)
• resultaat (artikel 377 lid 1 onder a)

Zie ook

• Omzet

Bronnen, noten en/of referenties

Bronnen, noten en/of referenties