Wikisage is op 1 na de grootste internet-encyclopedie in het Nederlands. Iedereen kan de hier verzamelde kennis gratis gebruiken, zonder storende advertenties. De Koninklijke Bibliotheek van Nederland heeft Wikisage in 2018 aangemerkt als digitaal erfgoed.
- Wilt u meehelpen om Wikisage te laten groeien? Maak dan een account aan. U bent van harte welkom. Zie: Portaal:Gebruikers.
- Bent u blij met Wikisage, of wilt u juist meer? Dan stellen we een bescheiden donatie om de kosten te bestrijden zeer op prijs. Zie: Portaal:Donaties.
Comète
De Comète (Nederlands: Komeet) was een ontsnappingsroute die vanuit België gebruikt werd tijdens de Tweede Wereldoorlog om naar Engeland te gaan.
Het netwerk werd al in het begin van de oorlog opgericht door Andrée de Jongh, een 24-jarige vrouw uit Brussel, vooral om geallieerde piloten, die neergestort waren, te helpen ontsnappen. Het Comètenetwerk bracht tijdens de jaren 1942-1945 zo'n 800 geallieerde soldaten en ongeveer 300 vliegeniers in veiligheid.
De routes
De basisroute ging van Brussel of Lille naar Parijs. Vandaar werd meestal de trein genomen naar Tours, Bordeaux of Bayonne. Te voet moest men dan over de Pyreneeën. Als men onderweg niet werd gearresteerd vervolgde men de reis via San Sebastian naar Madrid. Zodra de Engelandvaarder zijn nieuwe paspoort en visum had, probeerde hij via Gibraltar of Lissabon naar Engeland te gaan.
Een andere route die gebruikt werd, heette 'The Pat line', genoemd naar de oprichter Albert Guérisse alias Patrick Albert (Pat) O'Leary, de naam van een Canadese vriend. Deze ging van Parijs via Limoges naar Toulouse. Als men van die kant de Pyreneeën overging, kwam men bij Barcelona terecht. Er was ook een 'Pat line' van Parijs naar Dijon en dan door naar Lyon, Avignon, Marseille, Nîmes, Perpignan en dan ook naar Barcelona. Van Barcelona gingen ze dan naar Gibraltar.
Een derde route werd de The Shelburne line genoemd. Deze was korter en ging naar Bretagne, waar men door een boot werd opgehaald. Deze bracht de passagiers dan naar Dartmouth.
Steun
Andrée de Jongh is zelf in augustus 1941 naar Bilbao gereisd om via het consulaat om ondersteuning van haar netwerk te vragen. Ze had drie mannen bij zich, James Cromar uit Aberdeen en twee Belgische vrijwilligers: Merchiers en Sterckmans. MI9 bood hulp aan in de vorm van Norman Crockatt en de voormalige krijgsgevangene, luitenant Airey Neave, die uit Colditz was ontsnapt.
Andrée bracht zelf 118 vliegeniers over de Pyreneeën voordat ze op 15 januari 1943 werd gearresteerd, Ze overleefde verschillende kampen en overleed in 2007.
Straffen
Verschillende leden van de ontsnappingslijn werden gearresteerd en kregen vervolgens een proces volgens de logica van het Nazi-Duitse gerecht.
Sondergericht 8 - 11 juni 1943
Zo werden tussen 8 en 11 juni 1943 26 leden van Comète berecht door het Sondergericht in Essen, die -gelet op de illegaliteit van de operaties - opmerkelijk milde straffen uitsprak (gevangenisstraffen van maximaal enkele jaren) in vergelijking met veel andere processen. Aangezien de gevangenen vervolgens werden opgesloen in concentratiekampen was de gevangenisstraf door de gruwel in de kampen toch een synoniem voor de doodstraf. Slechts 5 van de 26 veroordeelden overleefden de kampen.[1]
Beklaagden
- Alfred Jones: vrijspraak
- François Strens: 6 jaar gevangenis
- Marie Germaine Darmont-Collet: 3 jaar gevangenis
- dr. Paul George Marie Janssens: 3 jaar
- Jean François Vandenhove: 8¼ jaar
- Florence Marie Duchêne
- dr. Jacques Pens: 3 jaar
- Emile Louis Toussaint: 4 jaar
- Greta Julie Thiry: 3 jaar
- Alice De Wergifosse: vrijspraak
- Elise Ausseloos (geboren Elise Gillard): 4 jaar
- Elise Alice De Lombaert: 2 jaar
- Marceline Deloge: 2 jaar
- Louise Deloge: 5 jaar
- Yvonne Deloge: jaar
- Urbain Ruscart: 4 jaar
- Jean Darmont: vrijspraak
- Clara Marie Strens: 6 maanden
- Antoinette Veronique Bury: vrijspraak
Twee anderen, Bernadette Rossion en Anna Duchêne worden in de aanklacht vernoemd, maar hebben blijkbaar nooit terechtgestaan.
Medewerkers
- Frédéric de Jongh, haar vader, (alias Paul) werd op 7 juni 1943 gearresteerd en op 28 maart 1944 geëxecuteerd.
- Baron Jean Greindl, (alias Nemo). Deed Brussel, gearresteerd op 6 februari 1943, overleden in het bombardement op Elsene van 7 september 1943.
- Comte Antoine d’Ursel (alias Jacques Cartier), opvolger van Nemo, overleed bij de Pyreneeën op 24 december 1943.
Sommige medewerkers kregen na de oorlog een onderscheiding:
- Jean-François Nothomb, Dédées opvolger, (alias Franco) op 18 januari 1944 gearresteerd, overleefde enkele kampen.
- Andrée de Jongh alias Dédée, oprichtster
- Micheline Dumont
- Elvire de Greef (alias Tante Go), deed Zuid-Frankrijk, gearresteerd en ontsnapt
- Georges d'Oultremont
- Micheline Dumont
- Alice Rels
- Alice Rels
- Alice Rels
Geallieerde vliegers
De volgende 288 geallieerde vliegers maakten gebruik van deze ontsnappingslijn om naar Spanje te gaan:
|
|
|
|
.png){kind=small}
Ook ruim 80 burgers mochten van deze ontsnappingslijn gebruikmaken, w.o. J J Greter uit Amersfoort, die bij de Slag om de Grebbeberg meevocht en in Londen deel uitmaakte van het kabinet van de koningin, en Dick Ramondt, die bij de RAF ging.