Jozef Van Overstraeten

Jozef Van Overstraeten (Sint-Truiden, 2 mei 1896 – Leuven, 5 oktober 1986) was een Vlaams activist en pionier van het cultuurtoerisme in Vlaanderen. Hij was een belangrijke figuur in de Vlaamse Beweging en decennialang actief op het terrein van het toerisme, heemkunde en naamkunde.

Leven

De ouders van Van Overstraeten waren beide actief in het onderwijs. Jozef volgde studies voor het regentaat. Door de oorlogsomstandigheden behaalde hij zijn diploma in het Waalse Malonne. Vanaf 1916 was hij lid van een groep jonge activisten, wat hem in november 1918 enkele dagen cel en zijn afzetting bij de Middelbare school in Sint-Truiden opleverde. Noodgedwongen werd hij dan huisleraar tot hij in 1920 een aanstelling als leraar Nederlands kreeg aan de Rijksmiddelbare school van Aalst, waar ook zijn zoon Toon Van Overstraeten school liep.

In 1920 werd de Vlaamse Toeristenbond (VTB) opgericht. Van Overstraeten werd lid en begon te schrijven voor het VTB-blad Toerisme, waarvan hij in 1929 hoofdredacteur werd. In 1927 werd hij ondervoorzitter van de VTB, in 1931 secretaris en in 1933 afgevaardigd beheerder. Van Overstraeten nam verschillende nieuwe initiatieven zoals het aanleggen van VTB-wandelpaden en sterritten voor fietsers en het oprichten in 1941 van het Verbond voor Heemkunde. Ondertussen was hij ook op andere terreinen actief, bijvoorbeeld bij de vereniging Taalgrens wakker in de jaren dertig. In het najaar van 1944 werd Van Overstraeten even geïnterneerd, maar niet veroordeeld. Na enkele jaren van interne strijd binnen de vereniging werd hij in 1948 opnieuw secretaris en hoofdredacteur.

In 1952 werd hij voorzitter van de VTB-VAB, en bleef dit tot op zijn 84e.

Van Overstraeten liet bij vele gelegenheden zijn niet-partijgebonden Vlaams-nationalisme blijken. Overigens ging zijn sympathie naar de Grootnederlandse gedachte en had hij ook veel contacten met Frans-Vlamingen en met hun voorman priester Jean-Marie Gantois. Als VTB-voorzitter volgde hij het eisenprogramma van de Vlaamse Beweging en, hoewel zelf geen betogingsman, steunde hij de marsen op Brussel en de Zangfeesten en hij droeg ruim bij tot de wederopbouw van de IJzertoren. Voorts kantte hij zich herhaaldelijk en fel tegen het Egmontpact.

Van Overstraeten schreef verschillende waardevolle reisgidsen (onder andere de gids voor Frans-Vlaanderen), hield veel voordrachten en onder zijn beleid eerde de VTB verdienstelijke Vlamingen door het sponsoren van gedenkplaten en andere monumenten. Tot het eind der jaren 70 was de VTB sponsor van grotere en kleine Vlaamse culturele initiatieven zoals de Oscar De Gruyterprijs en de Hippoliet Van Peene-Virginie Miryprijs. In 1953 startte hij in de VTB-bladen de reeks Wat betekent mijn familienaam?, waarvan hij zelf uitrekende dat hij 105 jaar moest worden om tot aan de naam Zysman te geraken. Hij werkte in 1981 nog aan de namen met een D. Tussen 1960 en 1985 verscheen van hem ook de reeks Zon en schaduw over Vlaanderen, een waardevolle bron van informatie over zowat alles wat de Vlaamsvoelenden in die kwarteeuw bezig hield.

Van Overstraeten was tegelijk conservatief en vooruitstrevend, hij begreep dat de werking van VTB-VAB zich moest toespitsen op de behoeften van de toerist van nu, en patroneerde de Hulp op de weg en het uitbouwen van de reisafdeling, met reis- en verblijfsaanbiedingen voor iedere beurs. In zijn gedurfde initiatieven mengden zich zin voor traditie en originaliteit. Hij had een autoritaire ingesteldheid en bleef trouw aan zijn flamingantische en katholieke beginselen. Hij had een zeer ruim belangstellingsveld, geholpen door grondig historisch, heem- en letterkundig onderzoek.

Na zijn ontslag als voorzitter zou de VTB een andere richting inslaan. In de Nieuwe Encyclopedie van de Vlaamse Beweging schrijft Bart De Wever dat zo goed als ieder flamingantisch geluid verdween uit de VTB-periodieken.

Familie

Jozef Van Overstraeten was gehuwd met Paulina Willems. Een zoon, Toon Van Overstraeten, was van 1985 tot 1987 senator.

Verwijzingen

Externe links

• VTB
• VAB