Tropisch bos

Onder tropisch bos verstaat men in het algemeen bos dat zich in de tropen bevindt, dat wil zeggen bos dat tussen de keerkringen is gelegen. Tropische bossen bevinden zich dus in Centraal- en Zuid- Amerika (exclusief Chili en Argentinië), Afrika (exclusief Zuid- Afrika en Noordelijk Afrika), het zuiden van Zuid- en Zuidoost Azië, en delen van Oceanië. Er bestaat een groot aantal definities voor ‘bos’. Vaak wordt een percentage kroonprojectie als grenswaarde gebruikt om aan te geven waar nog van bos sprake is. De FAO houdt een percentage van 10% aan, wat door velen als te laag wordt beschouwd ondere andere aangezien dat een tamelijk positief beeld geeft over de hoeveelheid bos op aarde. Het begrip tropisch bos wordt nog vaak gelijkgesteld aan het tropisch regenbos, maar tropisch bos omvat veel meer dan dat.

Typen tropisch bos

Het tropisch bos kan aan de hand van een aantal criteria verder onderverdeeld worden. Er worden er hier drie criteria genoemd:

Klimaat

Bij de indeling naar klimaat is vooral de hoeveelheid regenval van belang.

• Het tropisch regenbos vereist een hoge regenval die relatief gelijkmatig over het jaar is verdeeld. De temperatuur is gedurende het jaar gelijkmatig verdeeld en hoog. Het bos is zeer divers en bevat alleen altijd-groene soorten. Dit type bevindt zich vooral rond de evenaar.
• Bij de moessonbossen is er sprake van een nat en een droog seizoen. Afhankelijk van de verhouding tussen het natte en droge periode is dit bos geheel of gedeeltelijk bladverliezend. Deze bossen bevinden zich overwegend wat verder van de evenaar en dus dichter bij de keerkringen.
• De droge bossen bevinden zich meestal nog verder van de evenaar. Vanwege een lange droge tijd is er sprake van bladverliezende bossen. Het bos heeft een open karakter, de kronen bedekken maar een deel van de grond. Er is ondergroei van struiken en gras. De bomen zijn er minder hoog. Droge bossen worden soms savanne bossen genoemd. Savannes vallen onder de graslanden. Bij afnemende regenval neemt de kroonbedekking steeds verder af tot er geen sprake van bos meer is.

Standplaats

Bijzondere standplaatsen kunnen speciale bostypen tot gevolg hebben. Voorbeelden zijn:

• Gebergtebossen. Op grotere hoogten neemt de gemiddelde temperatuur af, waardoor andere soorten voorkomen dan op zeeniveau. Vaak krijgt het bos een verschijningsvorm die lijkt op die van bossen van de gematigde streken. Volgens sommigen is dit geen tropisch bos.
• Natte bossen. Bossen die geregeld onder water staan of een zeer natte standplaats hebben. Bekendste voorbeeld hiervan zijn de mangrove bossen die groeien onder invloed van de zeegetijden. Deze kustbossen groeien vaak in zout water, naar er zijn ook zoetwater mangrove bossen, zoals het noordelijk deel van de Sundarbans in Bangladesh. Ook de veenbossen op Kalimantan zijn natte bossen.

Gebruik

Gebruik door mensen kan grote invloed op de verschijningsvorm van het bos hebben.

• Primair bos is bos waar de invloed van de mens (vrijwel) nihil is geweest. Dit soort bossen zijn zeldzaam. Primaire bossen hebben vaak een hoge biodiverstiteit.
• Secundair bos is bos waar veranderingen zijn opgetreden door ingrijpen van de mens. Deze veranderingen kunnen variëren van klein tot zeer groot. Na de ingreep ontwikkelt het secundaire bos zich op een wijze die afhangt van het soort ingreep. Zwerflandbouw (shifting cultivation) in zijn oorspronkelijke vorm is een lichte ingreep in het bos, spoedig waarna het bos weer spoedig met rust wordt gelaten en zich langzaam ontwikkelt in de richting van primair bos.
• Aanplantingen worden ook wel kunstmatig bossen genoemd. Aanplantingen worden meestal aangelegd op terreinen die in het verleden zijn ontbost of waar speciaal voor de aanplanting natuurlijk bos is verwijderd. Het gaat vaak om monoculturen. De meningen over de vraag of dit wel bos is, variëren. Men ziet soms mengvormen van aanplantingen en natuurlijk bos indien, al dan niet met opzet, de oorspronkelijke natuurlijke boomsoorten geleidelijk terug beginnen te komen in de aanplanting.

Zie ook

• Tropisch regenwoud