Johann Gerhard Oncken

Johann Gerhard Oncken (Varel, Nedersaksen, 26 januari 1800 – Zürich, 2 januarI 1884) was de stichter van de eerste baptistengemeenten in continentaal Europa.

Leven

Johann Gerhard Onckens moeder, Anna Elisabet Vaubel, overleed mogelijk in het kraambed. Hij werd vervolgens opgevoed door zijn grootmoeder. Omdat de vader van Johann Gerhard Oncken zicht verzette tegen de Franse bezettende macht onder Napoleon, kwamen de Franse spionnen hem op het spoor en moest hij naar Engeland vluchten. Twee jaar later overleed ook zijn vader. Johann Gerhard Oncken leerde in Schotland en Engeland het koopmansvak en kwam daar in contact met de methodistische opwekkingsbeweging. Nadat hij in 1923 naar Duitsland was teruggekeerd, begon hij een christelijke boekhandel in Hamburg en deed evangelisatiewerk onder zeelui. In 1825, nog voor hij baptist werd, stichtte hij samen met Johann Wilhelm Rautenberg, een luthers geestelijke, een zondagsschool in de Hamburgse wijk Sankt-Georg.

Door zijn studie van de Bijbel raakte hij ervan overtuigd dat de doop zoals die in het Nieuwe Testament staat, gebeurt door het onderdompelen van de gelovige, en niet door het met water besprenkelen van een baby. Hij zocht daarom contact met de baptistengemeente in Schotland en in Londen, maar kreeg als antwoord dat hij zich ofwel zelf zou kunnen dopen ofwel naar Engeland reizen om gedoopt te worden. Hij vond beide mogelijkheden niet zo goed.

In 1834 volgde de Amerikaanse baptist en theoloog Barnas Sears, in Duitsland de lessen van een theologische school. Hij contacteerde Oncken, en op 22 april lieten Oncken en vijf anderen zich midden in de nacht door onderdompeling dopen in de Elbe. Oncken was vijftig jaar lang actief bij het stichten en leiden van de baptistenkerk in Duitsland en een groot deel van Europa.

In 1879 kreeg hij een beroerte, waarvan hij nooit meer volledig herstelde. Hij overleed in 1884.