Wikisage is op 1 na de grootste internet-encyclopedie in het Nederlands. Iedereen kan de hier verzamelde kennis gratis gebruiken, zonder storende advertenties. De Koninklijke Bibliotheek van Nederland heeft Wikisage in 2018 aangemerkt als digitaal erfgoed.
- Wilt u meehelpen om Wikisage te laten groeien? Maak dan een account aan. U bent van harte welkom. Zie: Portaal:Gebruikers.
- Bent u blij met Wikisage, of wilt u juist meer? Dan stellen we een bescheiden donatie om de kosten te bestrijden zeer op prijs. Zie: Portaal:Donaties.
Chanah Milner
| Chanah Milner | ||
| Algemene informatie | ||
| Volledige naam | Wilhelmina Johanna de Winter | |
| Geboren | 7 december 1911, Arnhem | |
| Overleden | 10 september 2000, Amsterdam | |
| Nationaliteit |  Nederland
| |
| Beroep | zangeres | |
| Overige informatie | ||
| Religie | onbekend. Joodse etniciteit. | |
Chanah Milner (pseudoniem[1] voor Wilhelmina Johanna (Minke) de Winter; ook wel aangeduid met de naam van haar echtgenoot, W.J. Molenaar-de Winter[2]) (Arnhem, 7 december 1911 - Amsterdam, 10 september 2000) was een Nederlandse zangeres, danseres en schrijfster met een Joodse achtergrond, die zich vooral bezighield met het jiddische lied.[3] Algemeen stond zij bekend als De zangeres van het Joodse lied.
Biografie
Haar moeder Sophia Francisca de Leeuw was zonder beroep en haar vader Samuel de Winter verdiende de kost als kleermaker.[4] De eerste opleiding richting een carrière in de podiumkunsten die Milner deed was een dansopleiding bij Chaja Goldstein (1908-1999). Goldstein was in Polen geboren en via Berlijn in 1933 naar Nederland gevlucht.[5][6]
Milner had na haar middelbareschoolopleiding ook contact met de joodse koordirigent en componist Hans Krieg. Zij kreeg zanglessen van hem. Ook maakte Krieg haar wegwijs in de wereld van de Jiddische en Hebreeuwse liederen.
Vervolgens ging Chanah Milner studeren aan "Staatsakademie voor dramatische kunst" in Wenen.[6] Ze ging naar het toenmalige Tsjecho-Slowakije en werkte daar bij Emil František Burian (1904 – 1959), zoon van de opera-zanger Emil Burian (1876-1926). Burian was een veelzijdig talent en maakte onder andere dadaïstisch theater.
Na deze periode maakte Chanah Milner tot 1939 reizen door diverse landen waaronder Turkije en Italië. Het fascisme kwam in die periode sterk op in de Balkan en Italië. Daarom vluchtte zij van land naar land. In Italië werd zij opgepakt wegens verdenking van antifascistische activiteiten[6]. Zij kwam in de gevangenis terecht, maar werd om onduidelijke redenen snel weer vrijgelaten.
Zoals voor alle Nederlandse joden was de Tweede Wereldoorlog en de Holocaust een breekpunt in het leven van Chanah Milner. Na vrijgelaten te zijn in Italië bracht zij daarna de oorlogsjaren ondergedoken door in Amsterdam. Milners ouders werden opgepakt en via kamp Westerbork naar Sobibor gebracht, waar ze in 1943 werden vermoord.[7] In 1941 kreeg Chanah Milner een zoontje. Deze werd toen hij twee jaar was ondergebracht bij kinderloze pleegouders in Aalsmeer en overleefde de oorlog.
Na de oorlog liep haar huwelijk met de architect Jo de Vries op een scheiding[8] uit.[6] Milner besloot om met haar zoontje naar Israël te gaan, maar keerde toch weer terug naar Nederland. Zoon[9] Han de Vries studeerde af aan het Haagse Koninklijk Conservatorium als hoboïst. Hij werd vaste hoboïst bij het Koninklijk Concertgebouworkest in Amsterdam.
Milner wilde alles verzamelen wat er na de Sjoa resteerde was van de Jiddische cultuur en richtte zich daarbij vooral op de muziek. Zij legde ook liederen vast uit de concentratiekampen.[10] In 1967 kreeg zij een stipendium van het toenmalige ministerie voor CRM om onderzoek te doen naar de Joods-jemenitische cultuur in Israel.[6] Uitgever Felix Erkelens die werkte bij Servire in Den Haag deed enkele van haar boeken het licht zien: Het Jiddische hart zingt en Hoor de stem van mijn beminde (een bundel Hebreeuwse liederen). Later publiceerde Servire ook nog: Uit de wereld van de Joodse mystiek. Samen met Dolf Verroen schreef zij in 1969 het boek Joden uit Jemen.[11]
Milners werkzaamheden
De boekjes van Milner zijn door musici en ensembles in de jaren '60 gebruikt voor hun werk en optredens. Zo werden door Martien Nuis pianobewerkingen gemaakt van twintig Jiddische en vijftien Hebreeuwse liederen die door Milner verzameld waren.
Ook de groep Rozjinkes mit Mandeln (Rozijntjes met amandelen) onder leiding van Nal Kats gebruikte haar werk in de jaren 1975 - 1980, net als de Mazzeltov (onder leiding van Gottfrid van Eck), Di Gojim (Jaap Mulder), Lija Hirsch en Shura Lipovsky. Beide laatsten waren zangeressen die in het Jiddisch zongen. De componist Antoon Maessen schreef 5 Jiddische liederen voor gemengd koor en piano, 1965, waarvoor de tekst door Chanah Milner was aangedragen.
Milner kreeg uitnodigingen om lezingen te geven of te zingen bij diverse bijeenkomsten.[12] Het publiek leerde haar ook kennen via radio en tv.[13]
In 1966 gaf zij een liederenbundel uit met de titel Met bloed en niet met inkt is dit geschreven (liederen uit Getto's en concentratiekampen), ook ter nagedachtenis aan het overlijden van haar ouders in vernietigingskamp Sobibor. De bundel bevat werk met literaire kwaliteiten maar ook gedichten van kinderen. De bundel bevat tevens werk van Mordechai Gebirtig.[14]
Diverse uitgaven
- Het Jiddische hart zingt - 1960.
- 20 Jiddische en 15 Hebreeuwse liederen; later met pianobewerking van Martien Nuis - 1963.
- Uit de wereld der Joodse mystiek - 1963.
- Hoor de Stem van mijn Beminde - 1963.
- Met bloed en niet met inkt is dit geschreven - 1966.
- Joden van Jemen - 1967.
- Shalom Israël - Ch. Milner en J. Pimentel - 1969
- Het brandt ('s Brennt) over Mordechai Gebirtig - 1970, samen met Peter Berman.[15]
- Sefardische liederen en Balladen - 1974.
