Wikisage is op 1 na de grootste internet-encyclopedie in het Nederlands. Iedereen kan de hier verzamelde kennis gratis gebruiken, zonder storende advertenties. De Koninklijke Bibliotheek van Nederland heeft Wikisage in 2018 aangemerkt als digitaal erfgoed.
- Wilt u meehelpen om Wikisage te laten groeien? Maak dan een account aan. U bent van harte welkom. Zie: Portaal:Gebruikers.
- Bent u blij met Wikisage, of wilt u juist meer? Dan stellen we een bescheiden donatie om de kosten te bestrijden zeer op prijs. Zie: Portaal:Donaties.
Internationaal Exlibriscentrum
Het Internationiaal Exlibriscentrum, opgericht in 1975, is gehuisvest in de stedelijk musea van Sint-Niklaas (STEM) en heeft een rijke collectie aan Ex libris.
Internationaal Exlibriscentrum
Om weer te geven hoe het Internationaal Exlibriscentrum is ontstaan, is het belangrijk om eens stil te staan bij hoe het ex libris bekend is geraakt in België.
Ex Libris in België
In België werd het ex libris bekend door een eerste tentoonstelling. Deze tentoonstelling vond plaats in het gerechtshof van Antwerpen van 27 tot 30 oktober 1900. De organisatie lag in handen van de conferentie van de Jonge Antwerpse Balie (de Conférence du Jeune Barreau). Er waren ongeveer 2500 ex libris te bewonderen uit 1450 tot 1900. Tijdens de tentoonstelling waren er 35 exposanten (verzamelaars en kunstenaars), 27 exposanten kwamen uit Antwerpen. Belangrijke exposanten waren Pol de Mont, J.-B. Vervliet, Ben Lenning Max Rooses, Edmond van Offel en Eugène Van Mieghem. Vervliet was één van de organisatoren en leverde het meeste aantal ex libris. De Mont was de enigste die een Nederlandstalige bijdrage leverde, alle anderen waren Franstalig. De Mont schreef in 1901 een artikel over deze tentoonstelling in het tijdschrift De Vlaamsche School. Tijdschrift voor Kunst en Letteren.
Ex Libris verenigingen in België
A.B.C.D.E. (Association belge des Collectionneurs et Dessinateurs d'Ex-Libris)
Na de tentoonstelling is het centrum van de ex libriswereld in België verschoven naar Brussel. De vereniging A.B.C.D.E is opgericht op 18 januari 1919. Het Brusselse muséé du livre was de gemeenschappelijke zetel en de plaats voor bijeenkomsten en tentoonstellingen. In 1925 behaalde A.B.C.D.E. een Diplôme d'Honneur met een tentoonstelling over ex libris op de baanbrekende ‘Exposition internationale des Arts décoratifs moderne’ te Parijs.
Bij het tienjarig bestaan krijgt de vereniging een internationale tentoonstelling in de Koninklijke Musea voor Kunst en Geschiedenis te Brussel van 23 februari tot 7 april 1929.Zeven Vlaamse kunstenaars waren op deze tentoonstelling vertegenwoordigd: Dirk Baksteen, Georges Nauwelaerts, Alfred Ost, Edward Pellens, Victot Stuyvaert, Edmond Van Offel, Magda Verheyen- Van Reusel. Na het tienjarig bestaan ging het snel bergaf met A.B.C.D.E. Wanneer het Musée du Livre zijn activiteiten stopt, luiden ook de doodsklokken over de vereniging die er zo nauw mee verbonden is. In 1956 wordt de laatste kunstmap uitgegeven. Stevens draagt in 1975 archiefmateriaal over aan het pas opgerichte Internationaal Exlibriscentrum van Sint-Niklaas.
A.E.K. (Antwerpsche Ex-Libris Kring)
Naar aanleiding van het krantenartikel van Jan de Schuyter, over de vroegere ex libris verzameling van Jean Baptiste Vervliet, werd in 1937 de A.E.K. opgericht. Het Antwerps prentenkabinet was de officiële instelling waarin deze vereniging gevestigd was. Het doel van deze vereniging was het ex libris bekend maken aan het grote publiek. Dit werd gerealiseerd door tentoonstellingen, geven van voordrachten, publiceren van lijsten met gegevens van verzamelaars en uitgave van twee kunstmappen. Een kunstmap met Belgische kunstenaars en een map met het werk van buitenlandse kunstenaars. Enkele verslagen van bestuursvergaderingen zijn bewaard in het Internationaal Exlibriscentrum. In één van de verslagen staat vermeld dat de oorlogsomstandigheden ongunstig waren voor een ex libristentoonstelling in het Museum Plantin-Moretus. Er was onvoldoende steenkool om een zaal te verwarmen, waardoor de tentoonstelling moest worden uitgesteld.
Hoogtepunten van deze verenigingen zijn: de organisatie van het derde Europees Exlibriscongres in 1955 te Antwerpen (samen met de zieltogende A.B.C.D.E. en met Frank Severin als voorzitter) de medewerking aan het allereerste Grafisch Weekend te Sint-Niklaas in 1963 (een initiatief van de Wase Kunstkring waaraan ook de pas opgerichte exlibrisvereniging Graphia en de Nederlandse Exlibriskring meewerken).
In 1964 werd een laatste kunstmap uitgebracht van A.E.K., dit betekende ook het einde van deze vereniging.
Brugshe kring voor Boek en Prent (BKBP)
In navolging van A.E.K werd op 11 juni 1944 de vereniging BKBP opgericht. De bestuursleden waren de kunstenaar Gerard Schelpe en verzamelaar Antoine Rousseau. BKPB organiseerde tentoonstellingen, lezingen en gaf ook kunstmappen uit. In 1956 stopte BKBP al haar activiteiten.
Graphia
Graphia een vereniging voor ex libris en grafiek, werd opgericht op 12 april 1958 te Hoogboom, Kapellen. De oprichters zijn enkele verzamelaars en kunstenaars,Désiré AcketNelly Degouy, Gerard GaudaenAlbert Collard, de Nederlandse initiatiefnemer Johan Jansenen Leo Winkeler. In 1980 is Graphia een Vlaamse exlibris vereniging geworden, dit doordat enkel Vlaamse leden gereageerd hadden tot deelname aan een nieuw bestuur. Voor 1980 was Graphia tweetalig, zodat ze het ganse land konden bestrijken. Het doel van deze Vlaamse Graphia is het aanmoedigen en het ondersteunen der grafische kunsten in al haar vormen, doch in het bijzonder het exlibris en de gelegenheidsgrafiek, onder meer door het groeperen van de verzamelaars ervan. De uitgave van een kwaliteitsvol tijdschrift, Boekmerk, is de hoofdbetrachting van Graphia. Naast de uitgave van Boekmerk, organiseert Graphia ook ruildagen, worden er kunstmappen en grafiekbladen aangemaakt. Momenteel is Graphia gevestigd te Sint-Niklaas.
Ex Libris en Sint-Niklaas
De band tussen de stad Sint-Niklaas en ex libris en prentkunst is met de jaren sterker geworden. Dit door de verhuis van Graphia, deelname aan het Grafisch weekend in 1963 en de inwonerGerard Gaudaen. Het stadsbestuur van Sint-Niklaas wenst zich verder te ontplooien en profileren als centrum voor Ex Libris en prentkunst.
Internationaal exlibriscentrum als onderdeel van het STEM
STEM Sint-Niklaas
De stedelijke musea van Sint-Niklaas groeperen drie musea:
- SteM Zwijgershoek
- Dit museum weergeeft de geschiedenis van Sint-Niklaas en het Waasland. Er zijn drie verhaallijnen die centraal staan, namelijk: mens en materie, mens en machine en mens en lichaam. Binnen dit museum is het Internationaal Exlibriscentrum gevestigd.
- Mercatormuseum
- Dit museum biedt de bezoekers een chronologisch verhaal van de Cartografie. Gerard De Cremer alias Gerard Mercatorstaat centraal binnen dit museum als persoon en met zijn werk.
- Salons voor Schone Kunsten
- De Salons voor Schone kunsten is gevestigd in een oud herenhuis in de Stationsstraat te Sint-Niklaas. Als bezoeker kan je er schilderijen zien uit de renaissance en de barok.
Hieronder een chronologisch overzicht van de aankopen en schenkingen van ex libris:
1975 Startjaar van het Internationaal Exlibriscentrum. Collectie ex libris van Roderich Haas wordt aangekocht. Iedere schenker gedurende dit jaar wordt als medestichter beschouwd.
1976 De Rus Semjon Ivensky schenkt enkele honderden ex libris. dhr. Stevens, de laatste voorzitter van de vroegere Belgische exlibrisvereniging A.B.C.D.E, schenkt ongeveer 1.300 exlibris en kleingrafiek van bijna 300 kunstenaars, boeken en tijdschriften uit het bezit van de vereniging.
1977 Een kleine 9000 ex libris die dhr. Stevens in zijn bezit had, wordt aangekocht.
1978 Verzameling van de letterkundige Pol de Mont (1857-1931) wordt aangekocht. Pol de Mont is een van de eerste exlibrisverzamelaars in België.
1982 de verzameling van Jonckheere wordt aangekocht.
1986 schenking van een kleine 500 ex libris door Vincent De Jaegher uit Polleur.
1989 Het Internationaal Exlibriscentrum krijgt de 6 delen van de Rietstap (De Armorial Général van J.B. Rietstap uit 1861 is een van de meest complete naslagwerken over heraldiek.), met de hand ingekleurd.
1991 mevr. Grootaert schenkt meer dan 4.000 ex libris met bijhorende documentatie.
1994 schenking door Stan Winkeler van meer dan 2000 stuks kleingrafiek, mapjes, boeken en platen. De ex libris en aanverwanten van de Provinciale Musea Antwerpen, uit de oorspronkelijke collectie Raeymakers, worden overgemaakt aan het Internationaal exlibriscentrum. Aanvankelijk worden de ongeveer 8700 stuks in bestendige bruikleen gegeven. Later wordt de bruikleen omgezet in een schenking.
1997 Pater Willem Du Mont uit Beveren schenkt een 1.000-tal ex libris. André Vercammen, draagt als voorzitter van Graphia in de loop van de jaren ‘90 diverse boeken, tijdschriften, ex libris en drukblokken over aan het Internationaal Exlibriscentrum.
1999 Schenking van Emiel Hoorne met ongeveer 600 stuks schenking van mevr. Deronne uit Turnhout,meer dan 1000 stuks uit de collectie van haar overleden echtgenoot Charles Deronne.
2000 schenking van enkele honderden ex libris van Luc Van den Briele, de hoofdredacteur van Graphia .
2003 De weduwe van de Nederlandse graficus Thijs Mauve schenkt kleingrafiek, boekillustraties, ex libris en blokken. Een deel van de heraldische collectie met documentatie afkomstig uit de vroegere collectie Rousseau wordt aangekocht van Guillaume Botermans uit Brussel. In deze verwerving zit heel veel toegankelijke informatie over heraldische ex libris.
2004 De verzameling van wijlen Frans Verstreken uit Lier wordt naar het Internationaal Exlibriscentrum overgebracht, ze bevat heel wat documentatie en krantenknipsels over grafiek en het ex libris, ook correspondentie, bladen kleingrafiek en ex libris. Aankoop van de hoogdrukpers van Gerard Gaudaen
2007 Mevrouw Gaudaen-Dieltjens schenkt grafiek, ex libris, boeken, schetsen, documentatie en gereedschap uit het atelier van G. Gaudaen.
Activiteiten
Tentoonstellingen
Naast de vaste collectie worden er regelmatig tentoonstellingen gehouden. Tijdens een tentoonstelling wordt er een specifiek ex libris thema aan bod gebracht ofwel wordt het werk tentoongesteld van een artiest. Momenteel vindt er een tentoonstelling plaats van Katsunori Hamanishi.
Grafiekbiënnale
Het Internationaal Exlibriscentrum organiseert om de twee jaar een internationale wedstrijd voor ex libris en andere soorten kleine prenten. Een selectie uit de wedstrijd wordt tentoongesteld tijdens de Grafiekbiënnale. Het thema voor de wedstrijd 2017 is vrij maar er is een speciale prijs voorbehouden voor het thema “stad in de toekomst”.
Externe links
- Website van het Internationaal Exlibriscentrum
- erfgoedinzicht.be voor de databank
Bronnen, noten en/of referenties
|