Wikisage is op 1 na de grootste internet-encyclopedie in het Nederlands. Iedereen kan de hier verzamelde kennis gratis gebruiken, zonder storende advertenties. De Koninklijke Bibliotheek van Nederland heeft Wikisage in 2018 aangemerkt als digitaal erfgoed.
- Wilt u meehelpen om Wikisage te laten groeien? Maak dan een account aan. U bent van harte welkom. Zie: Portaal:Gebruikers.
- Bent u blij met Wikisage, of wilt u juist meer? Dan stellen we een bescheiden donatie om de kosten te bestrijden zeer op prijs. Zie: Portaal:Donaties.
Spreekbeentje
Het Spreekbeentje is een klassiek hulpmiddel bij de training van stem en spraak met als doelen de bewustwording en training van de articulatie, stemvoering en dictie Het is een uit been gesneden of in kunststof vormgegeven concaaf staafje van 11 tot 13 mm hoog en 4 tot 6 mm in doorsnede. Door een gaatje in het midden wordt een halskoordje geregen.
Achtergrond
Voor sommige sprekers geldt dat er bovengemiddelde eisen worden gesteld aan de kwaliteit van spreken. Spreektaken variëren in belasting bij verschillende sprekers. Zo spreken bijvoorbeeld onderwijzers en telefonisten meer en langer dan gemiddeld. Badmeesters, sporttrainers en vakleerkrachten lichamelijke opvoeding spreken in belastende (lawaai, galm, grote ruimte) omstandigheden.
Voor acteurs en zangers verlangt de spreektaak van hen dat zij een binnen de omgang met belastende omstandigheden op geloofwaardige wijze een karakter of emotie vertolken. Bij de opleiding van acteurs (toneelschool) en zangers (conservatorium) is het daarom gebruikelijk dat de de logopedist of stemdocent tijdens de stem- en spraaktraining in de stem-, spraak- en zanglessen specifieke hulpmiddelen inzet. De meest gebruikelijke zijn:
- LaxVox techniek (of "bubbelen") [1]
- de kurk - volgens de methode van Arthur Lessac [2],
- de kurk - volgens de algemeen gebruikte strategie (oorsprong onbekend) [3]
- spiegels, video- en geluidsopnamen
- oefen/zitballen, (mini)trampolines
Doel
Het spreekbeentje wordt ingezet om
- de ruimte in het aanzetstuk te definiëren ten behoeve van de vorming van klinkers en zo het bewustzijn en de vaardigheid rond klankvorming, lip-, tong-, kaak- en zachte gehemeltebeweging en -positie te vergroten.
- de stemvorming en stemtechniek te optimaliseren
- de tongspieren en tongbewegingen te trainen en de tongpositie te preciseren ten behoeve van de vorming van klinkers en medeklinkers
- de kaakpositie te variëren door de kaakspieren te ontspannen en tegelijkertijd een meer dan gemiddelde kaakwijdte te bewerkstelligen
- de beweging en positie van het zachte verhemelte al luisterend te variëren, waarbij de klankopbrengst wordt beluisterd op de aanwezigheid van gunstige posities
Geschiedenis
Het Spreekbeentje is een variatie op de in Groot Brittanië gebruikte "bone prop" en verschilt enigszins in vorm, maat en materiaal van de bone prop. Nergens in Europa, noch op andere continenten heeft het hulpmiddel zoveel bekendheid verworven als in Groot-Brittannië. Zowel op de twee grootste Londense toneelscholen (RADA, LAMDA) als op minder bekende opleidingen, theaterscholen en in studio’s gebruiken stemdocenten het al generaties lang bij de stem- en spraaktraining van acteurs. Het bescheiden voorwerpje heeft er een aanzienlijke bijdrage geleverd (en doet dat tot op de dag van vandaag) aan het handelsmerk van Britse acteurs: de uitmuntende dictie en stemvoering. In België bestond een soortgelijk hulpmiddel dat echter in de vergetelheid is geraakt: "Het stokje van bloed en tranen" [4], gehanteerd door Ast Fonteyne, voordrachtkunstenaar en docent dictie en voordracht op verschillende scholen en lerarenopleidingen. Hij liet zijn studenten een houten stokje tussen de tanden zetten op zo'n manier dat de lippen bijna niet meer konden raken. De boven- en onderkant van het stokje waren voorzien van een gleufje en de leerlingen werden geacht het stokje zelf te vervaardigen en bij zich te hebben.
Bronvermelding
Bronnen, noten en/of referenties:
- º Logopedie Wageningen introduceert in 2012 de LaxVox techniek uit Finland in Nederland - volledige methodiekbeschrijving [1] bezocht op 15 februari 2015
- º Blog van Matthew Edwards, Broadway performer, beschrijft het principe van de methodiek en de vervaardiging van het materiaal [2] bezocht op 27 maart 2016
- º Patrick Muñoz, stem en spraak en dialect coach, demonstreert de kurk-oefening op voor de ontwikkeling van de stem op YouTube. [3]bezocht op 15 februari 2015]
- º Timmermans, B. (2003) Het stokje van bloed en tranen: Spraakvaardigheid: ballast of noodzaak? Etcetera, 2003-12, jaargang 21, nummer 89, p. 49 http://theater.ua.ac.be/ bezocht op 27 maart 2016
