Wikisage is op 1 na de grootste internet-encyclopedie in het Nederlands. Iedereen kan de hier verzamelde kennis gratis gebruiken, zonder storende advertenties. De Koninklijke Bibliotheek van Nederland heeft Wikisage in 2018 aangemerkt als digitaal erfgoed.
- Wilt u meehelpen om Wikisage te laten groeien? Maak dan een account aan. U bent van harte welkom. Zie: Portaal:Gebruikers.
- Bent u blij met Wikisage, of wilt u juist meer? Dan stellen we een bescheiden donatie om de kosten te bestrijden zeer op prijs. Zie: Portaal:Donaties.
Jan III van Renesse
| Jan III | ||
| 1249 - 1304 | ||
| Heer Van Renesse | ||
| Periode | 1270 - 1304 | |
| Voorganger | Johan van Renesse | |
| Opvolger | Jan IV van Renesse | |
| Vader | Johan van Renesse | |
| Moeder | Margretha Scarpord | |
Jan III van Renesse (1249 - Beusichem, 16 augustus 1304[1]) heer van Renesse en Gouda was een Zeeuwse edelman. Hij bezat het slot Moermond nabij Renesse, gebouwd omstreeks 1230 door zijn grootvader. Hij was het hoofd van de Vlaamsgezinde partij in Zeeland en bondgenoot van Gwijde van Dampierre. Hij was een strateeg en veldheer, en aanvoerder van de Vlaamse reservetroepen tijdens de Guldensporenslag.
Nasleep van de moord op Floris V
Wegens de economische afhankelijkheid van de Engelse wol had Vlaanderen een economisch conflict met de Franse koning, die de Engelsen met een handelsboycot wilde treffen. De Hollandse graaf Floris V verruilde in het geheim zijn Engelse bondgenootschap voor een Franse alliantie. Hiermee kwamen de Zeeuwen, die ook economisch van de Engelse wol afhingen, met de Vlamingen in een natuurlijke alliantie. Dit alles had mede geleid tot de moord op graaf Floris.
Na de moord op Floris V († 1296) werd Jan van Renesse door Eduard I van Engeland samen met Wolfert van Borselen als regent aangesteld. De jonge graaf Jan I was aan het hof van de Engelse koning opgegroeid en getrouwd met diens dochter Elizabeth.
Wolfert van Borsele benoemde Jan van Renesse tot baljuw van Zuid-Holland, wellicht om in Zeeland het rijk alleen te hebben. De jonge graaf hield hij in de burcht Haamstede in zijn macht. In 1297 raakten de twee regenten in onmin, wat leidde tot de Slag bij Vronen. Hierbij had Jan III van Renesse de leiding, maar werd omsingeld en daarop verbannen uit Holland. Hieraan had bijgedragen dat Wolfert zich met zijn troepen had teruggetrokken. Renesse verloor zijn bezittingen aan Witte van Haamstede, bastaardzoon van graaf Floris V van Holland.
Wolfert had nu het bestuur naar zich toegetrokken, wat hem echter in verschillende kringen gehaat maakte. Na een conflict met het stadsbestuur van Dordrecht werd hij in 1299 gelyncht in Delft. Jan II van Avesnes nam daarna het regentschap over en verwierf het graafschap Holland na de dood van Jan I later dat jaar. De nazaten van Jan van Renesse werden in ere hersteld en ‘gegoed’. De familie van Renesse keerde echter nooit meer volledig naar Zeeland terug.
Guldensporenslag
Jan van Renesse raakte verwikkeld in de strijd tussen de Dampierres en de Avesnes. Dit conflict laaide hoog op in de beginjaren van de Honderdjarige Oorlog. Jan I van Avesnes, afkomstig uit Henegouwen, kwam aan de macht in Holland toen met Jan I van Holland het eerste huis van Holland uitstierf.
Renesse was een veldheer, en voerde de Vlaamse reservetroepen aan tijdens de Guldensporenslag bij Kortrijk op 11 juli 1302. Hij streed te paard en liet de achterhoede op het gepaste moment bijspringen in het centrum van de Vlaamse linies. Na de overwinning bij Kortrijk speelde hij een belangrijke rol in de Slag bij Arke. Hij leidde een offensief in Holland en Zeeland, en drong door tot in Utrecht. In 1304 leden zijn troepen een nederlaag in de Slag bij Zierikzee. Hij verdronk op 16 augustus 1304 bij zijn vlucht uit Utrecht bij het oversteken van de Lek bij Beusichem toen hij werd opgewacht door de Heer van Kuilenburg.
Land van Stein
De heerlijkheid Land van Stein, behoorde in 1128 aan het bisdom Utrecht. De bisschop van Utrecht vermaakte het gebied aan het kapittel van Oud-Munster te Utrecht. In 1290 werd het beleend door het kapittel van Oud-Munster te Utrecht aan Jan van Renesse en diens vrouw Sophia van der Goude. Toen Sophia in 1299[1] zonder mannelijk nageslacht stierf, verviel het leen aan de Graafschap Holland. De graaf van Holland, Willem III (1287-1337), schonk het gebied van en rond Gouda in 1308 aan zijn broer, Jan van Beaumont (1288-1356). Het gebied van Stein ging daarna over naar diens kleinzoon Jan van Blois (-1381). Hij was graaf van Blois en Dunois (1371-1381), heer van Schoonhoven, Gouda, Beaumont, Chimay, Waarde (1356-1381) en stadhouder van Holland en Zeeland (1359-1360/1362-1363) en in 1361 begiftigd met Treslong in Henegouwen, de heerlijkheden Bentheim en Cabauw in Holland, Tholen in Zeeland, tienden in het land van Haastrecht en het land van Stein.
Huwelijk en kinderen
Jan trouwde in Gouda in 1273 met Sofia van Gouda (1252-1299). Zij was vrouwe van Gouda en laatste telg uit dat geslacht. Uit zijn huwelijk werden de volgende kinderen geboren:
- Margaretha van Renesse (1277-). Zij trouwde 1307 met Arnout III van Steyn heer van het Land van Stein (ca. 1266 - 1328). Hij was een zoon van Herman van Steyn heer van Gerdingen en Stein en een vrouw van Kriekenbeek waarvan de naam niet meer bekend is. Uit haar huwelijk werd geboren:
- Jan van Steyn heer van Kerckwerve
- Maria van Renesse
Jan trouwde in Renesse in 1301 met Wilhelmina van de Maalstede. Uit zijn tweede huwelijk zijn geen kinderen bekend.
Als heer van Renesse werd hij opgevolgd door zijn broer Hendrik van Renesse (1273-1351).
| Noot
|
