Olympische Spelen

Zie ook :
Olympische Winterspelen 2010
(Actueel)

De Olympische Spelen zijn een internationale sportmanifestatie, waarvan twee versies elk om de vier jaar worden gehouden: de Zomerspelen en de Winterspelen. De filosofie achter 'de Spelen' wordt uitgedragen door de 'Olympische Beweging'.

Oudheid

Zie Olympische Spelen in de Klassieke Oudheid voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

Geschiedenis

De originele Olympische Spelen werden gehouden in de oude Griekse stad Olympia. Deze stad was sinds de 10e eeuw v.Chr. een religieuze en politieke ontmoetingsplaats.

Rond het eind van het 2e en het begin van het 1e millennium v. Chr. kwamen de Eliërs uit het noorden naar het Griekse schiereiland dat wij tegenwoordig de Peloponnesos noemen. Zij vestigden zich in de omgeving van Olympia, dat toen onder de heerschappij stond van de Pisaten. Rond de 6e eeuw v. Chr. braken tussen hen de eerste twisten uit. Die leidden tot oorlog.

Waarschijnlijk wijdden de nieuwe immigranten de plaats aan de oppergod Zeus en noemden hem Olympia, ter herinnering aan de berg Olympos in Thessalië. De eerste Spelen werden echter gehouden ter ere van Pelops, na zijn overwinning in de wedrennen op Oinomaos, de koning van Pisatis. Pelops was ook de naamgever van de Peloponnesos. De volgende Spelen werden ter ere van Zeus gehouden. Sinds 776 v.Chr. werden de namen van de overwinnaars opgetekend; dit jaartal gold als het begin der Olympiaden, die de basis gingen vormen van de Griekse tijdrekening.

Hoewel de Spelen oorspronkelijk gehouden werden op de velden voor de tempel, werd er met de groei van de Spelen steeds meer gebouwd ten behoeve van de Spelen. Uiteindelijk bevond zich in Olympia een stadion dat plaats bood aan 40.000 toeschouwers. De Olympische Spelen die hier elke vier jaar gehouden werden, waren een van de vier Panhelleense Spelen (openbare feesten voor alle Grieken van de poleis die dan ook de goden vereerden). Doel van die Olympische Spelen was om jonge mannen hun fysieke kwaliteiten te laten tonen en om de relatie tussen de verschillende Griekse steden te bevorderen. Alleen Griekse mannen mochten meedoen aan de Spelen, geen vrouwen.

Langzaamaan kregen de Romeinen het voor het zeggen in Griekenland en werden de Spelen minder belangrijk gevonden. Toen het christendom de officiële religie werd van de Romeinen werden de Spelen gezien als een heidens feest. De Romeinse keizer Theodosius I verbood de Spelen uiteindelijk in 393.

Tempels en gebouwen

Olympia, aan de voet van de beboste Kronosheuvel en begrensd door de rivieren Alfeios en Kladeios, was een heiligdom, het oudste en belangrijkste uit de oudheid. In de zevende eeuw voor onze jaartelling vond men in Olympia nog de graven van Pelops en Hippodameia. Er stond ook nog een zuil die was overgebleven van het paleis van Oinomaos, dat althans volgens de mythologie door een bliksemschicht van de oppergod Zeus was vernield. Gaandeweg rezen één na één monumentale gebouwen uit de grond en het heiligdom werd daarmee steeds belangrijker. Binnen de omheining van dat heiligdom was de Heratempel de mooiste en die van Zeus de belangrijkste. Buiten de muren lagen de verblijven van de priesters, van de gasten, de baden en de worstelschool. Aan het westelijke uiteinde kan het oudste stadion hebben gelegen, maar er is geen spoor van teruggevonden. In de eerste helft van de 5de eeuw voor onze tijdrekening werd een tweede stadion aangelegd, maar het verdween toen men besloot de Zeustempel op te richten.

Het jongste stadion is 212,54 m lang en 28,5 m breed. Het had de vorm van de letter U. Het bood plaats aan 45.000 toeschouwers die voor het merendeel op de grond plaats namen. Zitplaatsen waren voorbehouden aan enkele vooraanstaanden: de hellanodikai of scheidsrechters en aan de priesteres van Demeter. Rondom het stadion waren fonteinen voor de bezoekers.

Moderne tijd

Vijftien eeuwen na de opheffing van de klassieke Spelen, in 1896, werden de huidige Olympische Spelen ingevoerd door Baron Pierre de Coubertin. De Coubertin was voor de bevordering van een harmonieuze lichamelijke en geestelijke opvoeding van de jeugd en de versterking van de vriendschapsbanden tussen de volkeren, overtuigd als hij was dat de sportieve krachtmeting edelmoedigheid en ridderlijkheid bij de atleet zou aankweken, alsmede respect voor de prestatie van de tegenstander.

Olympische Beweging

De Olympische Beweging bestaat uit het Internationaal Olympisch Comité, de Internationale sportfederaties (I.S.F.), de Nationale Olympische Comités (N.O.C.), de Organisatie Comités voor de Olympische Spelen (O.C.O.G.), de nationale sportassociaties en uiteindelijk de sporters. De Olympische beweging tracht de levensfilosofie van het Olympisme uit te dragen.

Organisatie

Het Internationaal Olympisch Comité (IOC) heeft sinds 16 juli 2001 de Belg Jacques Rogge als voorzitter.

Olympische symbolen

De Olympische Beweging gebruikt verscheidene symbolen, waarvan de meeste de ideeën en idealen van Pierre de Coubertin weergeven. Het bekendst is waarschijnlijk de Olympische vlag met vijf geschakelde ringen van verschillende kleur op een witte achtergrond. De zes kleuren wit, rood, blauw, groen, geel en zwart werden gekozen omdat de vlag van elk land in de wereld minstens één van deze kleuren bevat. De vijf ringen staan voor de vijf werelddelen en bovendien representeren ze de eenheid van de continenten bij de sportieve bijeenkomst. De vlag werd als symbool aangenomen in 1914, maar werd pas bij de zomerspelen van 1920 in Antwerpen voor het eerst gevoerd.

De officiële slogan van de olympische beweging is citius, altius, fortius (Latijn voor "sneller, hoger, sterker"). De idealen van Pierre de Coubertin worden het best weerspiegeld in het olympische credo: "het belangrijkst bij de Olympische Spelen is niet de overwinning, maar de deelname, zoals ook in het leven niet de overwinning, maar het streven naar een doel het belangrijkst is. Het belangrijkst is niet, om veroverd te hebben, maar om goed gevochten te hebben."

De olympische toorts wordt in de historische stad Olympia met zonlicht aangestoken en in estafette naar de bestemming gebracht. Het olympisch vuur brandde voor het eerst in 1928 in Amsterdam. De estafette werd voor het eerst gehouden voor de spelen in Berlijn van 1936, die door Adolf Hitler geopend werden.

Controverses

Boycots

In de moderne olympische geschiedenis zijn een aantal Spelen door een of meerdere landen geboycot.

1936

Spanje, waar begin 1936 het Volksfront aan de macht was gekomen, organiseerde uit protest tegen de Olympische Zomerspelen 1936 in het Duitsland van Adolf Hitler de Olympiade van het volk. 6000 atleten uit 22 landen schreven zich hiervoor in. Deze manifestatie ging uiteindelijk niet door vanwege het uitbreken van de Spaanse Burgeroorlog, een paar dagen voor het begin van deze alternatieve spelen.

1956

De Olympische Zomerspelen 1956 te Melbourne waren de eerste die effectief werden geboycot. Nederland, Spanje en Zwitserland weigerden deel te nemen omwille van de repressie door de Sovjet-Unie van Hongarije tijdens de Hongaarse Opstand. Cambodja, Egypte, Irak en Libanon namen niet deel omwille van de Suezcrisis.

1972 en 1976

Een groot aantal Afrikaanse landen dreigde ermee niet deel te nemen aan de Olympische Zomerspelen 1972 en de Olympische Zomerspelen 1976 om het IOC te verplichten Zuid-Afrika en Rhodesië uit te sluiten omwille van hun segregationistische regimes. Nieuw-Zeeland trachtten zij ook te laten uitsluiten omdat hun nationaal rugby-team een aantal wedstrijden had betwist in Zuid-Afrika. Het IOC bande Zuid-Afrika en Rhodesië maar weigerde Nieuw-Zeeland uit te sluiten omdat rugby geen olympische sport was.

De Afrikaanse landen voerden hun dreigement uit. Guyana en Irak sloten zich bij hen aan in een door Tanzania geleide terugtrekking van de Spelen in Montréal, ondanks dat enkele van hun atleten al hadden deelgenomen.

Taiwan besloot ook deze Spelen te boycotten omwille van de druk die China uitoefende op het organiserend orgaan in Montréal om de delegatie van Taiwan niet te laten deelnemen onder de naam Republiek van China zoals Taiwan zich officieel noemt. Taiwan weigerde een compromis te aanvaarden waarbij ze wel hun volkslied en vlag mochten gebruiken maar onder een andere naam. Taiwan keerde pas in 1984 terug naar de spelen onder de naam Chinees Taipei met een andere vlag en volkslied.

1980 en 1984

In 1980 en 1984 boycotten de Koude Oorlogopponenten elkaars Spelen. Vijfenzestig landen boycotten de Olympische Zomerspelen 1980 in Moskou vanwege de Sovjet-invasie van Afganistan. Hiermee werd het aantal deelnemende landen teruggebracht tot 81, het laagste aantal sinds 1956. De Sovjet-Unie, op haar beurt, boycotte de Olympische Zomerspelen 1984 in Los Angeles. Veertien oostbloklanden volgden met uitzondering van Roemenië. Hun motivatie was dat de veiligheid van hun atleten niet door de V.S. kon worden gewaarborgd en de Amerikanen door hun overheid werden aangezet tot een hetze tegen de Sovjet-Unie. Zij organiseerden hun eigen spelen, de zogenaamde Vriendschapsspelen in juli en augustus.

2008

Ook de Olympische Zomerspelen 2008 in China kreeg tegenstand als protest tegen de schending van de mensenrechten en de onrust in Tibet, Darfur en Taiwan. President George W. Bush zette alles nog eens extra in de verf tijdens een speech die hij vlak voor het begin van de spelen in Thailand hield. Uiteindelijk trok geen enkel land zich terug.