Wikisage is op 1 na de grootste internet-encyclopedie in het Nederlands. Iedereen kan de hier verzamelde kennis gratis gebruiken, zonder storende advertenties. De Koninklijke Bibliotheek van Nederland heeft Wikisage in 2018 aangemerkt als digitaal erfgoed.
- Wilt u meehelpen om Wikisage te laten groeien? Maak dan een account aan. U bent van harte welkom. Zie: Portaal:Gebruikers.
- Bent u blij met Wikisage, of wilt u juist meer? Dan stellen we een bescheiden donatie om de kosten te bestrijden zeer op prijs. Zie: Portaal:Donaties.
Bijnaam
Een bijnaam is een breed bekende, niet-officiële naam van een persoon, een groep van personen of een zaak. Een bijnaam kan voor de drager zowel een positieve als een negatieve connotatie hebben. Als het negatief is, wordt dit een spotnaam genoemd en wordt dan al snel een scheldwoord of een geuzennaam. Als het positief is, wordt het een koosnaam.
Ontstaan van bijnamen (vooral in dorpen)
In sommige plaatsen waar vroeger meerdere mensen bekend waren onder dezelfde (voor- en achter-) naam was het gebruikelijk onderscheid te maken door gebruik van een bijnaam. Gevolg hiervan is dat in die gemeenschappen sommige mensen meer bekend waren onder hun bijnaam dan onder hun werkelijke naam. Bijnamen komen tegenwoordig veel minder voor dan vroeger, toen nog weinig mensen een telefoon hadden of in een telefoonboek geregistreerd stonden. Vroegere bijnamen ontstonden vaak door het werk of beroep van de man of vrouw, het straatleven, fysieke eigenaardigheden, kwaal, gebrek of afwijking, uitspraken, gedrag en/of kleding.
Dorpen
Soms blijven bijnamen bij een bepaalde familie horen, zoals "de Sait" in Katwijk, meestal mensen met de achternaam Guyt of soms Guijt.
In het Drentse dorp Eelde is door de plaatselijke historische vereniging Ol Eel een omvangrijk boek uitgebracht waarin nagenoeg alle in dat dorp bekende bijnamen worden beschreven. Het is getiteld "Gij kent mij: ik ben de Bulgaar".
Ook in het Zuid-Hollandse Noordwijk is een bijnamenboek uitgebracht, waar nagenoeg alle bekende bijnamen instaan met zeer veel informatie en foto's. De tweede en tevens laatste druk is getiteld " NOORDWIJKERS Van 'Aai Toek(ie) tot Dirk 'de Zoute' ". De auteurs van dit boek zijn Ton Meijer en Cees van der Niet. De eerste druk heet "Noordwijkers bij naam en toenaam". Het boek was een idee van Ton Meijer. Een groot aantal foto's en veel informatie is afkomstig van Cees van der Niet ("de Prikkepoes"). Op verzoek van een aantal mensen zijn sommige bijnamen niet (meer) opgenomen, omdat deze te kwetsend zijn voor de persoon zelf of de nabestaanden van een persoon.
Koosnamen
- Goudkust – bijnaam voor een gegoede buurt
- de Koopgoot – bijnaam voor de Rotterdamse Beurstraverse
- de nachtburgemeester van Rotterdam – bijnaam van Jules Deelder
Namen voor gebouwen
Veel gebouwen hebben in de volksmond een bijnaam, vaak ontleend aan de vorm. Sommige bijnamen zijn zo gewoon dat ze bijna de officiële naam zijn geworden.
- De Puntzak (het nieuwe station Rotterdam Centraal)
- De Mijter (het nieuwe kerkgebouw van de Gereformeerde Gemeente te Gouda)
- Het Ding (kunstwerken bij de Bijenkorf in Rotterdam en op het terrein van de Universiteit Twente)
- Het Cult (Cultureel Centrum "De Zwaan" in Berkenwoude)
- De Hunkerbunker (diverse vrijgezellenflats, onder andere in Katwijk, Leiden en Hilversum, ook veel gebruikt voor de zusterhuizen bij ziekenhuizen en verzorgtehuizen, waar verpleegsters een kamer hadden)
- De Kuip (Stadion Feijenoord)
- De Kolenkit (Opstandingskerk in Amsterdam, naar de vorm van de toren)
- De Locomotief (kantoorgebouw in Hengelo, waarvan het gebogen dak aan een stoomlocomotief doet denken)
- d'Olle Grieze (de Oude Grijze) (de Martinitoren te Groningen)
- Het IJspaleis (het nieuwe stadhuis van Den Haag)
- Sclessin (het voetbalstadion in Luik, Stade Maurice Dufrasne)
- Fenixstadion (het voetbalstadion in Genk, Cristal Arena)
- De Glasbak of Snoepdoos (het gebouw van het Nederlands Instituut voor Beeld en Geluid)
- De Apenrots (Hoofdkantoor Gasunie in Groningen)
Gezagsdragers
Ook veel koningen en keizers hebben een bijnaam:
- Albert I van België, "koning-ridder" of "koning-soldaat"
- Karel de Grote
- Karel II , Karel de Kale
- Lodewijk IV het Kind
- keizer Jozef II, "keizer-koster"
- Ludovico il Moro (Lodewijk de Moor, hertog van Milaan)
- Ivan IV van Rusland, "Ivan de Verschrikkelijke"
- Elizabeth I van Engeland, "The Virgin Queen"
- Lodewijk de Vrome
- Frederik V van de Palts, "de Winterkoning"
- Willem van Oranje, "Willem de Zwijger"
Inwoners
Zie ook: Lijst van bijnamen van steden en dorpen |
Bijnamen voor inwoners van Nederlandse en Belgische plaatsen en gemeenten:
- Blauwvinger voor een inwoner van Zwolle
- Konijnenfretters voor een inwoner van Dilbeek
- Kruikezeiker voor een inwoner van Tilburg
- Maneblusser voor een inwoner van Mechelen en ook voor Middelburg
- Molleboon voor een inwoner van Groningen
- Stadjer voor een inwoner van Groningen
- Stroppendragers voor inwoners van Gent
- Tukker voor een inwoner van Twente
Plaatsen
- Lichtstad voor Parijs en Eindhoven
- Mokum voor Amsterdam
- Rotjeknor voor Rotterdam
- De Zilverstad voor Schoonhoven
- De Koekestad voor Antwerpen
- Stad voor Groningen
- Parkstad voor Veendam
- " Parel van Holland" voor Edam
Provincies
- Brabo voor een inwoner van of geborene in Noord-Brabant
- Limbo of limlander voor een inwoner van of geborene in Limburg (Nederland)
Arresten
Onder juristen is het gebruik om opmerkelijke arresten een bijnaam te geven, zoals het open deurtjes-arrest, het Bosman-arrest of het spaghetti-arrest.
Zie ook
- Lijst van bijnamen van steden en dorpen
- Lijst van bijnamen in de sport
- Lijst van bijnamen van politici
- Pseudoniem
- Lijst van bijnamen van bekende personen (die geen sportfiguur of politicus zijn)
Bronnen |