Dorpskerk (Garderen)

Dorpskerk
Kerk en toren gezien vanaf molen De Hoop
Kerk en toren gezien vanaf molen De Hoop
Plaats	Garderen
Gebouwd in	14e eeuw (toren), 1859, kerk
Monumentale status	Rijksmonument
Interieur
Zitplaatsen	670

De Dorpskerk is een monumentaal gebouw in het Nederlandse dorp Garderen. De eenbeukige, gesloten kerk met consistoriekamer wordt gebruikt voor erediensten door de Hersteld Hervormde Gemeente. De gemeente telt 973 leden (2012) en wordt bediend door ds. W. Pieters. De toren is het oudste gebouw van Garderen en is gebouwd in de vroege 14e eeuw. De kerkzaal is vernieuwd in 1859.

De kerk is in 1571 afgebrand. Vier jaar later gaf de bisschop van Deventer toestemming tot herbouw. Ten tijde van ds. R. Altius (1662-1670) is de kerk vernieuwd, maar ook deze kerk is weer afgebroken en voor f 13.299,04 is een nieuwe kerk gebouwd en 1859 door ds. Geselschap in gebruik genomen. In 1967 is het interieur vernieuwd en nog weer later is ook het orgel gerestaureerd. De koperen lezenaar met de oude Statenbijbel vermeldt het jaartal 1736. De oorspronkelijke kerk was gewijd aan de heilige Gangulphus.

Op 30 juli 1912 werd door prins Hendrik ter herinnering aan Jan Gerritsz. Versteghe een gedenksteen in de kerk aangebracht naast de kansel welke vervaardigd is door de beeldhouwer A. Falise, terwijl historicus F. Pijper een rede uitsprak. In de consistoriekamer hangt nog een foto ter herinnering aan de onthulling van die gedenksteen. Jan Gerritsz. Versteghe, ook wel Anastasius Veluanus genoemd, was van groot belang bij de totstandkoming van de reformatie op de Veluwe. Over Versteghe werd een populaire roman geschreven door Jac. Overeem, De pastoor van Garderen, in een latere herdruk De kapelaan van Garderen genoemd. Hij was van 1544-1550 predikant in Garderen en later in het Duitse Bacharach. Bekend is zijn boek Der leken wegwijzer.

Opvalland is ook het predikantenbord voorin de kerk. Hierop staan alle predikanten vermeld sinds 1544. Het bord wordt nog altijd bijgewerkt.

Dispositie van het orgel

Het orgel is in 1978 gebouwd door de firma Ernst Leeflang Orgelbouw (Apeldoorn) met gebruikmaking van de kas van het vorige orgel, dat in 1904 door G. van Druten (Hemmen) is gemaakt.

• Manuaal 1: Prestant 8' - Roerfluit 8' - Octaaf 4' - Octaaf 2' - Mixtuur 1⅓' 2-3 sterk.
• Manuaal 2: Gedekt 8' - Prestant 4' - Roerfluit 4' - Woudfluit 2' - Quint 1⅓' - Sesquialter 2 sterk (2005) - Dulciaan 8' - Tremulant.
• Pedaal: Subbas 16' - Prestant 8' (transm.) - Bazuin 16'.
• Koppelingen: manuaal 1 aan pedaal - manuaal 2 aan pedaal - manuaal 2 aan manuaal 1.
• Mechanische sleepladen. Manuaalomvang: C-g3. Pedaalomvang: C-f1. Toonhoogte: a1 = 429 Hz. Winddruk: 72 mm WK

Afbeeldingen

• Kerk en toren in het begin van de 20e eeuw.

  Kerk en toren in het begin van de 20e eeuw.

• Toreningang in 1923.

  Toreningang in 1923.

• Oorlogsschade in 1945.

  Oorlogsschade in 1945.

Predikanten

• ds. J.A. Veluanus (Joannes Anastatius) 1544-1550
• ds. G. Verstege (Gerardus) 1593-1594
• ds. T. Alberti (Timannus) 1594-1604
• ds. J. van Medenbach (Jacobus) 1604-1604
• ds. F. Curtenius (Fredericus) 1607-1630
• ds. J. Mandeville (Johannes) 1630-1657
• ds. I. Balck (Isaac) 1658-1663
• ds. R. Altius (Robertus) 1663-1670
• ds. S. Hooglant (Samuël) 1670-1709
• ds. H. Proper (Hermannus) 1709-1732
• ds. J. Calkoen (Johannes) 1733-1735
• ds. W. van der Souw (Wilhelmus) 1736-1747
• ds. J. Joosting (Johannes) 1748-1752
• ds. J.H. Schadden (Johannes Hermannus) 1753-1765
• ds. I. de Leeuw (Isaac) 1765-1766
• ds. J. Sluiter (Johannes) 1766-1782
• ds. H.J. Bruins (Hendrik Jan) 1782-1784
• ds. H.W. Benier (Hendrik Willem) 1785-1789
• ds. J. de Waal (Joachim) 1789-1819
• ds. D. Moreau 1819-1824
• ds. H. Slothouber 07-11-1824 kandidaat 27-12-1829 Oosterwolde (Gld)
• ds. B.J. Dibbets 18-07-1830 kandidaat 16-12-1838 Vollenhove
• ds. A. Dekkers 09-02-1840 kandidaat 16-11-1845 Buren
• ds. G.H. Fabius (Gerbert Henry) 10-05-1846 kandidaat 17-08-1851 Broek in Waterland
• ds. J.A.C. Nonhebel 02-05-1852 Nieuw-Loosdrecht 25-09-1853 Anjum
• ds. M. van Leeuwen (Marinus) 01-10-1854 Meliskerke 04-01-1857 Elspeet
• ds. J. Koster (Johan) 26-05-1857 Winterswijk 31-10-1858 Ommen
• ds. J.H. Geselschap (Joachim Herman) 06-03-1859 kandidaat 02-02-1862 Rhenen
• ds. J. Noordink 19-10-1862 Hall 31-05-1863 Hijlaard
• ds. A.D. Thuijn de Ligny (Abraham Dirk) 03-12-1865 IJlst 06-05-1866 Nijkerk
• ds. A.H. de Klerck (Abraham Hendrick) 12-08-1866 kandidaat 07-01-1872 Lopik
• ds. G.W. Locher (Gottfried Wilhelm) 22-06-1873 Neudorf (Rusland) 25-06-1876 Hengelo (Gld.)
• ds. F.J.C. Schook 06-05-1877 Balk 20-11-1881 Op- en Neder-Andel 15
• ds. G.J. van de Pol (Gerrit Jan) 07-05-1882 Babyloniënbroek 21-09-1884 Veen
• ds. F.J.C. Schook 28-05-1889 Op- en Neder-Andel 01-11-1900 emeritus
• ds. A. van Kooten 25-08-1901 kandidaat Montfoort 30-06-1907 Steenwijk
• ds. P. Stegenga (Popke) 06-09-1908 kandidaat Apeldoorn 30-10-1910 Zwartsluis
• ds. J.G. Lekkerkerker (Jacobus Gerardus) 12-03-1911 kandidaat Zoeterwoude 15-11-1914 Nieuw-Vennep
• ds. I. Kievit (Izaak) 28-11-1915 kandidaat Oud-Vossemeer 03-03-1918 Benschop
• ds. W.L. Mulder (Willem Lambertus 22-12-1918 Gouderak 11-09-1921 Benthuizen
• ds. D.T. Keck (Diederik Theodorus) 14-10-1923 ontheven Bergambacht 15-05-1927 Heteren
• ds. N. Warmolts 06-10-1929 kandidaat Wezep 09-01-1934 Vreeswijk
• ds. J.C. Terlouw 08-09-1935 Alkmaar 07-03-1943 Wezep
• ds. K.J. van der Berg (Klazinus Johannes) 27-06-1943 Amersfoort 01-10-1949 emeritus
• ds. J. van Dijk 30-08-1953 Gameren 28-08-1960 Nijkerk
• ds. A. Muilwijk 05-05-1963 Randwijk 01-10-1967 Opheusden
• ds. R.W. Steur 21-01-1968 Doornspijk 28-10-1973 emeritus Urk-evang
• ds. T. de Jong (Tjitse) 15-04-1974 Nieuw-Lekkerland 01-07-1977 zendingspred. Rhodesia
• ds. J. Catsburg (Jan) 26-12-1977 Katwijk aan Zee 09-05-1984 overleden
• ds. T. de Jong (Tjitse) 03-07-1985 Poortvliet 09-09-1992 Staphorst
• ds. A. Kort 12-05-1993 kandidaat Genemuiden 11-05-1997 ambt neergelegd > ogg
• ds. D. Heemskerk 12-12-1997 Nieuwleusen-deelgemeente 30-04-2004 losgemaakt > Garderen-hhg
• ds. A. Visser (p-t 50%) 16-09-2012 zendingspred. GZB

Zie ook

• De kerk op www.reliwiki.nl
• Website van de kerkelijke gemeente

Bronvermelding

Bronnen, noten en/of referenties: