Taalpurisme

Taalpurisme is de zienswijze dat een variant van de taal zuiverder is dan andere varianten, of het streven om de taal in zuivere toestand te bewaren of van onzuiverheden te reinigen.

Vormen

Er zijn verschillende vormen van taalpurisme. Deze kunnen op verschillende manieren worden ingedeeld.

Op basis van de aanpak

• Archaïserend purisme: deze vorm komt voor wanneer leden van een taalgemeenschap het taalgebruik willen doen herleven uit wat als een literaire gouden eeuw van die taal wordt gezien. Voorbeelden: Arabisch, Tanittamil Iyakkam in het Tamil, IJslands, Katharevousa Grieks (of in de Middeleeuwen het streven naar Attisch Grieks), Sanskriet, Latijn.
• Ethnographisch purisme: is gebaseerd op een geïdealiseerde voorstelling van volksvertellingen en dialecten. Voorbeelden: Nynorsk (Nieuw Noors), sommige varianten van Demotisch Grieks.
• Elitair purisme: het formele taalgebruik van een bepaalde elite, bijvoorbeeld de rechtbank, of een hoge sociale klasse wordt nagestreefd.
• Hervormend purisme: het belangrijkste kenmerk hiervan is dat het met het verleden wil breken. Een voorbeeld hiervan is de verwijdering van Arabische en Perzische leenwoorden uit het Turks tijdens de grote Turkse taalhervorming onder Mustafa Kemal Atatürk. Een ander voorbeeld zijn de puristische inspanningen in Afrikaanse talen zoals Hausa en Swahili, waarbij men wil breken met het koloniale verleden. Soms kan het doel zijn om verwante talen die door de sprekers ervan wederzijds begrepen worden, om etnische of politieke redenen meer van elkaar te laten verschillen, zoals bij het Deens/Noors, het Hindoestaans (Hindi en Oerdoe) en het Maleis/Indonesisch.
• Xenofoob purisme of patriottisch purisme: hierbij is het de bedoeling leenwoorden, die als „vreemde” elementen worden gezien, af te schaffen. Frankrijk, Duitsland en Griekenland staan erom bekend om de voorkeur zelf woorden te vormen in plaats van woorden uit andere talen te lenen.

Op basis van het doel

• Afbakenend purisme: hierbij is het doel een afscheiding teweeg te brengen tussen twee taalgemeenschappen.
• Prestigepurisme: om het aanzien van de taal op te krikken.
• Verenigend purisme: probeert de gebruikers van deze taal meer te verenigen door het verschil in taalgebruik tussen de regio’s of tussen verschillende beroepsgroepen weg te ruimen.
• Verdedigend of defensief purisme: heeft als doel de taal tegen bedreigingen van buitenaf te beschermen. Meestal is dit een stroom van ideeën en begrippen uit een andere taal of andere talen, die de taaleigen woordenschat dreigt te vervangen.

 

artikelzaadje

Hulpjes om informatie te verzamelen of teksten te verbeteren

Google • Duck Duck Go • free images Google • Flickr free images • Google zonder Wikipedia, blogs en Facebook • Google Wiki's • Google Scholar • Google Books • Vertaal de titel • Google Translated Search • Engels, Frans, Russisch, Grieks • Wikipedia • Toolserver • Wikidata (Reasonator) • Biografisch Portaal • Britannica • IMDb • RKD • ODIS • DNB • Catholic Encyclopedia • Jewish Encyclopedia • Archive.org • Medische studies op PubMed • Wetenschappelijke studies op Sci-Hub • Familysearch •
Hulp genealogie en geschiedenis (Nederland)Deepl vertaler • Schrijfassistent VRT] • ChatGPT (Opgepast! Altijd verifiëren!)] • Claude.ai (Opgepast! Altijd verifiëren!)] • Bing Copilot (Opgepast! Altijd verifiëren!)] • tekst herschrijven met scribbr.io •