Old Style en New Style

Old Style en New Style is de Engelse aanduiding voor de Oude en Nieuwe Stijl, de juliaanse en gregoriaanse kalender. De overstap tussen beide tijdrekeningen werd in sommige landen in 1582 gemaakt. Het Britse rijk liep achter bij de rest van Europa en hield de juliaanse tijdrekening vol tot 1752, Rusland tot 1918.

Britse OS en NS

In Groot-Brittannië en landen van het Britse rijk betekent Old Style (Nederlands: Oude Stijl) of O.S. achter een datum net als in Nederland dat die datum in de juliaanse kalender is genoteerd, die in het Britse rijk in gebruik was tot 1752. In continentaal Europa zoals Nederland werd de Nieuwe Stijl al eerder doorgevoerd, zij het dat ieder gewest of stad zelf het moment van overstappen kon kiezen. Een brief kon "eerder" aankomen dan hij verzonden was.

Verwarring

New Style of N.S. (Nederlands: Nieuwe Stijl) betekent dat de datum is genoteerd in de gregoriaanse kalender, aangenomen op 14 september 1752 (New Style). Bijvoorbeeld wordt vaak opgemerkt dat William Shakespeare en Miguel de Cervantes op dezelfde datum, 23 april 1616 stierven, maar niet op dezelfde dag. Engeland gebruikte nog de Old Style in 1616, terwijl Spanje de Nieuwe Stijl allang gebruikte. Cervantes stierf dus tien dagen voor Shakespeare.

Dubbele data

Vanwege deze verschillen gebruikten Engelsen in hun correspondentie vaak twee data, min of meer automatisch, zoals Benjamin Woolley opmerkte in zijn biografie van Dr. John Dee, "The Queen's Conjurer", die tevergeefs streed om ook in Engeland het datumsysteem van 1583/4 aan te nemen. Wolley schreef dat vanwege deze beslissing het in de hele periode tot aan 1752 het gebruikelijk was om in berichten twee data toe te voegen: "OS" of Old Style, de andere "NS" of New Style.” Thomas Jefferson bijvoorbeeld leefde in de periode dat Engeland zich uiteindelijk aanpaste, en op zijn grafsteen stonden, naar zijn wens, de data in de Old Style. Op dat moment was het verschil meer dan tien dagen.

Omrekening van juliaanse naar gregoriaanse data

Eeuw (van 1 maart van het eerste jaar tot 29 februari van het laatste jaar)	Correctie in dagen
1–100	−2
100–200	−1
200–300	0
300–500	+1
500–600	+2
600–700	+3
700–900	+4
900–1000	+5
1000–1100	+6
1100–1300	+7
1300–1400	+8
1400–1500	+9
1500–1700	+10
1700–1800	+11
1800–1900	+12
1900–2000	+13

Een andere complicatie was dat het begin van het juliaanse jaar niet altijd 1 januari was maar in verschillende landen tijdens verschillende periodes op een ander moment viel. Lange tijd begon in Engeland het jaar op 25 maart (Lady Day), zodat bijvoorbeeld bij Elizabeth I van Engeland als sterfdatum 24 maart 1602 (Old Style) wordt gegeven; in de moderne stijl van jaren tellen zou dat geschreven worden als 24 maart 1603. En het zou overeenkomen met 3 april 1603 als er omgerekend zou worden naar de gregoriaanse kalender. Dit laatste wordt normaal gesproken voor data in Britse landen niet gedaan. Om misverstanden uit te sluiten schrijven geschiedkundigen data in het "dubbelzinnige" jaardeel tussen 1 januari en 25 maart met een schuine streep, dus bijvoorbeeld "24 maart/3 april 1602/1603".

Rooms-katholieke landen zoals Italië, Polen, Spanje en Portugal, waren de eerste die de gregoriaanse kalender aannamen. Donderdag 4 oktober 1582 werd gevolgd door vrijdag 15 oktober 1582 , zodat tien dagen "verdwenen". Landen die pas in de 18e eeuw over gingen stelden ook nog een extra schrikkeljaar in, zodat er een verschil van 11 dagen was. Sommige landen die nog later over gingen moesten nog één of twee extra dagen laten verdwijnen.

Frankrijk stapte over van juliaans op gregoriaans op 9 december 1582 JU waarbij de volgende dag 20 december 1582 GR was. Frankrijk gebruikte de Franse Republikeinse Kalender van 22 september 1792 GR tot 31 december 1805 GR.

In het Keizerlijke Rusland hebben de termen "Oude/Nieuwe Stijl" dezelfde betekenis als elders, echter werd de gregoriaanse kalender daar veel later geïntroduceerd, op 14 februari 1918 (NS). Daarom heet de Oktoberrevolutie van 1917 zo, terwijl hij eigenlijk plaats vond op 7 november (NS) ofwel 25 oktober (OS).

Misverstanden

Deze verschillende kalenders hebben ook vroeger wel voor misverstanden gezorgd. Zo was één van de factoren die Napoleon de overwinning bij de Slag bij Austerlitz hebben bezorgd de verwarring die ontstond over de precieze datum van de geplande ontmoeting tussen de Russen, die de juliaanse Kalender gebruikten, en de Oostenrijkers, die de gregoriaanse gebruikten.

Het is in de moderne geschiedschrijving gebruikelijk - teneinde verwarring te voorkomen en de datering consistent te houden - om de OS data om te rekenen naar NS data en het begin van het jaar aan te passen aan 1 januari. Bijvoorbeeld: in de geschiedenisboeken staat de onthoofding van Karel I van Engeland op 30 januari 1649. Maar documenten uit die tijd hebben het allemaal over een executiedatum van 30 januari 1648.

Data die vallen voor de eerste introductie van de gregoriaanse kalender op 4 oktober 1582 worden niet omgerekend. Van de Slag bij Agincourt is algemeen bekend dat deze plaats vond op 25 oktober 1415, St Crispin's Day. Maar voor de periode tussen de eerste introductie 4 oktober 1582 en de introductie in Groot-Brittannië op 14 september 1752 kan er aanzienlijke verwarring ontstaan over gebeurtenissen op het continent en die in Britse landen. Vooral als een gebeurtenis met beide te maken heeft. Bijvoorbeeld Willem III van Oranje kwam aan in Brixham in Engeland op 5 november, nadat hij uit Hellevoetsluis vertrokken was op 11 november. De Slag aan de Boyne die slechts enkele maanden later plaats vond in Ierland op 1 juli wordt door de protestanten hardnekkig gevierd op "The Twelfth". Het benadrukken van de 11 gestolen dagen voor de verjaardag van deze slag heeft veel te maken met het weigeren van Protestanten om het "Roomse" gregoriaanse systeem te accepteren.

Bronvermelding

Bronnen, noten en/of referenties: