Wikisage is op 1 na de grootste internet-encyclopedie in het Nederlands. Iedereen kan de hier verzamelde kennis gratis gebruiken, zonder storende advertenties. De Koninklijke Bibliotheek van Nederland heeft Wikisage in 2018 aangemerkt als digitaal erfgoed.
- Wilt u meehelpen om Wikisage te laten groeien? Maak dan een account aan. U bent van harte welkom. Zie: Portaal:Gebruikers.
- Bent u blij met Wikisage, of wilt u juist meer? Dan stellen we een bescheiden donatie om de kosten te bestrijden zeer op prijs. Zie: Portaal:Donaties.
Naarden
Plaats in Nederland 
| |||||
| |||||
  | |||||
| Provincie | Noord-Holland | ||||
| Gemeente | Gooise Meren | ||||
| Coördinaten | 52°017′N 5°09′E | ||||
| Inwoners | 17.204[1] | ||||
| Postcode | 1410-1414 | ||||
| Netnummer | 035 | ||||
| Belangrijke verkeersaders | A1 | ||||
| Amsterdamse code | 10187 | ||||
| Woonplaatscode | 1052 ? | ||||
| |||||
Naarden ( uitspraak ) is een stad en voormalige gemeente in het Gooi in de Nederlandse provincie Noord-Holland.
Per 1 januari 2016 is de gemeente met Bussum en Muiden samengevoegd tot de nieuwe gemeente Gooise Meren.
Geschiedenis van stad en vesting
 Zie Geschiedenis van Naarden voor het hoofdartikel over dit onderwerp. |
Bezienswaardigheden
De vesting
Bestand:Naarden-centrum-OpenTopo.jpg
Kaart van de vesting Naarden, met bezienswaardigheden.
Naarden is een van de best bewaarde vestingsteden in Europa en vooral beroemd om zijn unieke stervorm. De vesting heeft zes bastions, een dubbele omwalling en dubbele grachtengordel. Er is goed te wandelen over de verdedigingswerken. Ook een rondvaart rond de werken is mogelijk. De omvangrijke door Adriaen Anthonisz ontworpen vesting, waarvan nog grote delen uit de 17e eeuw aanwezig zijn, is voor het grootste deel vrij toegankelijk.
De vesting is onderdeel van de Nieuwe Hollandse Waterlinie en biedt ook onderdak aan het Nederlands Vestingmuseum in het bastion Turfpoort. Hier kan de bezoeker zien hoe een vesting er tijdens het gebruik uitzag, en verder de collectie voorwerpen van 1350 tot 1945 bekijken. Tijdens de frequente activiteiten in het museum, binnen zowel als buiten, kunnen bezoekers ook ervaren hoe het er in een vesting aan toe ging. Het Waterliniepad loopt om de vesting heen waardoor de omvang van de werken goed zichtbaar wordt. Tevens biedt de vesting onderdak aan het tweejaarlijkse, landelijke FotoFestival Naarden. De complete vesting was tot 15 januari 2016 eigendom van de Staat; na opheffing van de militaire functie zijn de delen ervan successievelijk van Defensie overgeheveld naar de portefeuille van de Rijksgebouwendienst, en vervolgens per 15 januari 2016 door de Rijksgebouwendienst overgedragen aan de Nationale Monumentenorganisatie.[2] De vesting is een beschermd stadsgezicht.
Grote of Sint-Vituskerk
De Sint-Vituskerk is een grote, gotische basiliek uit de 14e en 15e eeuw. Eind 15e eeuw werd de kerk bedevaartsoord door het verwerven van relieken van Sint-Vitus. Sinds 1576 is de kerk hervormd. Van groot belang zijn de houten gewelven met daarop gewelfschilderingen uit de 16e eeuw. De Grote Kerk is jaarlijks op Goede Vrijdag het decor van een fameuze, de hele dag durende uitvoering van de Mattheuspassie van Johann Sebastian Bach, georganiseerd door de Nederlandse Bachvereniging, traditioneel bezocht door onder meer leden van de regering. Elk zomerseizoen zijn er orgelconcerten in de kerk, meestal op de twee orgels (Bätz-Witte en het kleine van Flentrop). Op 22 oktober 2005 trouwden hier prins Floris en Aimée Söhngen.
Stadspoorten
Naarden bezat van 1673 tot 1915 twee stadspoorten, namelijk de Utrechtsche Poort en de Amsterdamsche Poort. Uit defensie-overwegingen werd er naast de uit 1680 daterende en in 1877 vernieuwde Utrechtsche poort een weg (Kapitein Meyerweg) door de omwalling aangelegd. De poort bleef behouden en staat nu bekend als de Utrechtse Poort. De in 1683-1685 gebouwde Amsterdamsche Poort met het waterpoortje werd in 1915 gesloopt. In 1939 werd er richting Bussum een derde verbindingsweg door de omwalling aangelegd. In de Naardense volksmond staat deze weg bekend als De Doorbraak.
Bastions en ravelijnen
De vesting telt 6 bastions en 6 ravelijnen. De bastions zijn:
- Katten (noord)
- Oranje (noordoost)
- Promers, met bomvrije kazerne (zuidoost)
- Turfpoort met vestingmuseum (zuid)
- Nieuw-Molen (west)
- Oud-Molen met Groot en Klein Arsenaal (noordwest)
Het Spaanse Huis
Het Spaanse Huis is een van de laatst overgebleven middeleeuwse gebouwen in de stad. Vermoedelijk was het ooit een gasthuis of de kapel van een gasthuis. Tijdens de verovering van Naarden door de Spanjaarden diende het gebouw als stadhuis. Op de voorgevel zijn nog altijd twee gevelstenen aanwezig die herinneren aan de 'Spaanse Moord'. Nadien is het gebouw nog onder andere gebruikt geweest als waag, militaire bakkerij en Comeniusmuseum. Sinds 2012 is hier het Weegschaalmuseum gevestigd. Dit monument is op 15 januari 2016 overgedragen aan de Nationale Monumentenorganisatie.
Stadhuis
Het Stadhuis dateert uit 1601 en is een duidelijk en fraai voorbeeld van de Hollandse renaissancestijl. Heel kenmerkend aan dit gebouw is de dubbele trapgevel. Momenteel vinden er in het Stadhuis gemeentevergaderingen, huwelijken en culturele activiteiten plaats. In de hal van het Stadhuis staat een maquette, die in één oogopslag een duidelijk overzicht van de vesting geeft.
Naarderbos
Het Naarderbos is gelegen aan het Gooimeer tussen Muiderberg, Naarden en de A1. Het bestaat uit een recreatiegebied, golfbaan, jachthaven, woonwijk en een bedrijventerrein. De woonwijk en de jachthaven zijn in de jaren tachtig aangelegd. Gezien de ligging in het Naarderbos is de natuur zeer belangrijk, wat ook blijkt uit het feit dat de jachthaven een internationaal milieukenmerk heeft.[3] Het recreatiegebied van honderd hectare ligt tussen het woongebied en de Hollandse brug. Het bosgebied is in de jaren 70 aangelegd en rond 2002 heringericht.
Internationaal Theosofisch Centrum
Het Internationaal Theosofisch Centrum ligt op een landgoed in Naarden, in de bossen nabij het Gooimeer.
Overige
- Lijst van rijksmonumenten in Naarden
- Lijst van gemeentelijke monumenten in Naarden
- Naarder Eng met daar onder andere de Eukenberg en de Aalberg.
Comenius
De beroemde Tsjechische wijsgeer, didacticus en theoloog Jan Amos Comenius is na zijn overlijden in 1670 in Naarden begraven. Eigenlijk had Comenius in Amsterdam begraven moeten worden, maar daar was geen geld voor. De alternatieve locatie was in de Waalse kerk, een voormalige kloosterkerk te Naarden. Dit Comeniusmausoleum is voor het publiek toegankelijk. De bijzondere glas-in-loodramen zijn in de zomer van 2007 in opdracht van de Rijksgebouwendienst gerestaureerd.
In 1933 is dit mausoleum in erfpacht gegeven aan de Tsjechoslowaakse republiek tegen een bedrag van één gulden per jaar. Toen Hitler-Duitsland in 1939 de restanten van Tsjecho-Slowakije als Protectorat Böhmen und Mähren (= het huidige Tsjechië zonder Sudetenland) feitelijk inlijfde (Slowakije was al in 1938 afgesplitst en verdeeld), heeft de Nederlandse regering de overeenkomsten uit de openbare registers laten schrappen. Na de oorlog is de Tsjechoslowaakse republiek hersteld, maar is door de politieke omstandigheden de zaak zo gelaten. Uiteindelijk is in juni 1959 aan de Tsjechoslowaken medegedeeld dat "uit overwegingen van courtoisie" de na 1939 ontstane toestand met betrekking tot toegang en onderhoud van het mausoleum gehandhaafd zou blijven.
Inmiddels zijn Tsjechië (= Bohemen en Moravië) en Slowakije weer gescheiden en is de Tsjechische regering intensief betrokken bij het mausoleum, de Slowaakse regering minder: Comenius was namelijk een Moraviër. Nu nog trekt het Comenius Mausoleum een grote hoeveelheid bezoekers uit Tsjechië. Vanwege de link tussen Comenius en Naarden, staat de plattegrond van Naarden afgebeeld op het briefje van 200 Tsjechische kronen.
Naast het mausoleum bevindt zich een klein maar interessant 'Comeniusmuseum'; voor een deel ingericht met een vaste collectie over Comenius en zijn werkgebied. Voor een ander deel zijn er wisselende tentoonstellingen. Vanwege 350 jaar Opera Didactica Omnia (het boek van Comenius waarin hij zijn nog steeds belangwekkende gedachten over beeldend onderwijs uiteenzet), 80 jaar Comeniusmuseum in Naarden, 70 jaar Comeniusmausoleum en 50 jaar het grote Comeniusstandbeeld in Naarden was er van 8 september 2007 tot en met 12 januari 2008 in dit museum de tentoonstelling 'Comenius in meervoud'.
Galerieën en horeca
Naarden bezit binnen de vesting zes galerieën, onder meer voor moderne en Afrikaanse kunst, naast vijf antiek- en curiosawinkels. Er zijn ongeveer vijftien restaurants binnen de vesting, plus enkele cafés. Wellicht de bekendste attractie van De Vesting is Het Arsenaal, een in het voormalige arsenaal gevestigde en door ontwerper Jan des Bouvrie opgezette meubelzaak.
Verkeer en vervoer
Sedert de 17e eeuw had Naarden een verbinding per trekschuit met Muiden - Diemen en Amsterdam over de Muidertrekvaart.
Station Naarden-Bussum
Het Station Naarden-Bussum, gelegen op de grens van Naarden en Bussum, aan de spoorlijn Amsterdam - Hilversum werd geopend in 1874.
Stoomtram
| Zie Gooische Stoomtram voor het hoofdartikel over dit onderwerp. |
Van 1881 tot 1940 had Naarden een tramverbinding met Muiden - Diemen - Station Amsterdam Weesperpoort en Laren met de Gooische Stoomtram. De trams reden door de smalle straatjes dwars door de oude vesting. Tot 1947 reed de stoomtram nog naar Bussum en Huizen. Het goederenvervoer naar de Chemische Fabriek Naarden bestond nog tot 1958. Sindsdien wordt het vervoer verzorgd door busdiensten.
Rijksweg 1
Sinds de jaren dertig ligt langs Naarden de Rijksweg 1, waardoor het verkeer tussen Amsterdam en Amersfoort niet meer via de smalle doorgang door het stadje hoeft. Sinds 1973 loopt de A1 ten noorden van de vesting.
Voormalige gemeente
De voormalige gemeente had een oppervlakte van 32,89 km² (waarvan 11,47 km² water) waarin 17.274 mensen woonden (31 maart 2015). De kern Naarden-Vesting is een vestingstad.
Aangrenzende gemeenten
| Aangrenzende gemeenten | ||
|---|---|---|
| Muiden | Almere | |
| Weesp |  |
Huizen |
| Hilversum en Bussum | ||
Zetelverdeling gemeenteraad
De gemeenteraad van Naarden bestond uit 17 zetels. Hieronder staat de samenstelling van de gemeenteraad van 1998 - 2015. Per 2016 is Naarden onderdeel van de fusie gemeente Gooise Meren.
| Gemeenteraadszetels | |||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Partij | 1998 | 2002 | 2006 | 2010 | 2014 | ||||||||||
| VVD | 7 | 7 | 6 | 6 | 5 | ||||||||||
| GroenLinks | 2 | 3 | 4 | 4 | 3 | ||||||||||
| CDA | 3 | 4 | 3 | 2 | 3 | ||||||||||
| PvdA | 2 | 3 | 3 | 2 | 2 | ||||||||||
| D66 | 2 | 0 | 1 | 3 | 4 | ||||||||||
| Naarden1990 | 1 | - | - | - | - | ||||||||||
| Totaal | 17 | 17 | 17 | 17 | 17 | ||||||||||
Geboren
geboren in Naarden (1954)
geboren in Naarden (1960)
- Salomon van Ruysdael, schilder en tekenaar (ca. 1600)
- Cornelis Johannes Kneppelhout (31 december 1778), rechtsgeleerde en schrijver
- Jan Fabius (5 juli 1888), militair, journalist, auteur en politicus
- Willem Arondeus (22 augustus 1894), beeldend kunstenaar, auteur en verzetsstrijder
- Arend Andries Bontekoe (13 oktober 1895), kapitein der infanterie van het Indische leger en verzetsstrijder
- Belcampo (21 juli 1902), schrijver (Herman Pieter Schönfeld Wichers)
- Annemiek Padt-Jansen (15 augustus 1921), harpist en oud-Tweede Kamerlid
- Hans Lodeizen (20 juli 1924), dichter
- Ton Croiset van Uchelen (12 mei 1936), bibliothecaris
- Jan des Bouvrie (3 augustus 1942), interieurontwerper
- Hans Knoop (1943), journalist
- Andries Knevel (13 februari 1952), presentator bij de Evangelische Omroep
- Youp van 't Hek (28 februari 1954), cabaretier en schrijver
- Tom van 't Hek (1 april 1958), hockeyinternational/coach en radiopresentator
- Marc Klein Essink (18 maart 1960), acteur
- Maarten de Bruijn (1965), autodesigner
- Arda Gerkens (5 juni 1965), Tweede Kamerlid (SP)
- Leontine Borsato-Ruiters (10 december 1967), televisiepresentatrice
- Tim Coronel en Tom Coronel (5 april 1972), tweelingbroers, ondernemers en autocoureurs
- Floris van den Berg (4 februari 1973), filosoof
- Daniël Samkalden (15 april 1979), kleinkunstenaar en zanger.
- Janna Fassaert (28 januari 1981), actrice
- Bart Jan Cune (16 november 1981), nieuwslezer en radiopresentator
- Marit Slinger (3 november 1982), actrice en zangeres
- Elise Berends (9 september 1984), actrice, zangeres en docent
- Floor van der Wal (27 januari 1985), comédienne
- Sander Kaasjager (21 juni 1985), e-sporter
- Wouter Jolie (7 juli 1985), hockeyer
- Tim Heijbrock (28 oktober 1985), roeier
- Sebastiaan Olgers (16 december 1986), honkballer
- Nordin Amrabat (31 maart 1987), Nederlands-Marokkaans voetballer
- Vreneli van Helbergen (7 mei 1987), actrice, costumière
- Melvin Platje (16 december 1988), voetballer
- Marlous Pieëte (16 juli 1989), voetbalster
- Derk Stenvers (5 november 1991), acteur
- Josylvio (14 maart 1992), Nederlands/Egyptisch rapper
- Ferry Weertman (27 juni 1992), Olympisch zwemkampioen
Overleden
overleden in Naarden (1975)
- Charles Boissevain (1842-1927), journalist, hoofdredacteur
- Gideon Mari den Tex (1870-1916), bankdirecteur
- Geertruida van Vladeracken (1880-1947), componiste
- François Brandt (1874-1949), roeier
- Marianne Philips (1886-1951), auteur
- Evert Vermeer (Tweede Kamerlid) (1910-1960), politicus
- Harald Frederik Dudok van Heel (1893-1967), ondernemer, kolonel
- Frank Martin (componist) (1890-1974), Zwitsers componist
- Heintje Davids (1888-1975), zangeres, variétéartieste
- Hoyte Jolles (1886-1979), commandant van de marine
- Wilhelmina Cammel (1871-1981), eeuwelinge
- Pi Scheffer (1909-1988), componist, pedagoog en dirigent
- Teun Roothart (1922-1982), schilder en keramist
- Nel van Vliet (1926-2006), zwemster
- Herman van Genderen (1915-2009), bioloog en hoogleraar
- Remco Vogelzang (1959-2011), hockeyspeler
- Henk Kastein (1925-2013), politicus
- Ferry Hoogendijk (1933-2014), politicoloog, journalist en politicus
- Jan Zindel (1928-2014), radioverslaggever
Stedenband
Uherský Brod (Tsjechië)[4]
Varia
- Naarden heeft aan het Gooimeer het Naarderbos; een villawijk met eigen aanlegsteigers. In de omgeving is ook Jachthaven Naarden te vinden.
- Het Vestingmuseum schiet op verzoek (en tegen betaling) een kanon af; vanuit het vestingmuseum zijn rondvaarten door de grachten mogelijk.
- Sinds 1922 wordt door de Nederlandse Bachvereniging in de Grote Kerk de Matthäus Passion uitgevoerd, die de gehele dag in beslag neemt. Bij de uitvoering op Goede Vrijdag zijn traditioneel meestal ook kabinetsleden aanwezig.
- Sky Radio, Radio Veronica en Classic FM waren tot december 2016 gevestigd te Naarden.
- Naarden bezit nog een aantal houten huizen uit de tijd dat het nog een vesting was. Deze huizen lagen in het "schootsveld", en de bedoeling was dat ze in tijd van oorlog konden worden vernietigd om het schootsveld vrij te maken. In dit kader wordt er ook wel gesproken over de Kringenwet. Er is zelfs nog een heel wijkje met prachtig geschilderde houten huizen in het Ministerkwartier.
- Het Naardermeer, het oudste natuurreservaat van Nederland, heeft een unieke kolonie aalscholvers.
- Er is een eigen tweewekelijks verschijnend blad de Naarder Koerier. Na overname door Enter Media in november 2011 voortgezet als Naarder Nieuws.
- Naarden bezit twee Vituskerken: de Grote (oude, protestant) en de nieuwe (kleine, katholiek).
- De vesting van Naarden wordt afgebeeld samen met het hoofd van Comenius op een Tsjechisch bankbiljet van 200 kronen.
- In de Vesting Naarden zijn vele opnames geweest van de jeugdserie Bassie & Adriaan: De Diamant
Fotogalerij
-
Wallen
-
Kerk
-
Utrechtsepoort
-
Het Arsenaal
-
Grote Kerk, Naarden-Vesting
Zie ook
Externe link
Bronnen, noten en/of referenties
|
Zie ook de categorie met mediabestanden in verband met Naarden op Wikimedia Commons.
 | Plaatsen in de gemeente Gooise Meren (2016) |
|---|
|
Bussum · Muiden · Muiderberg · Naarden |
.jpg){kind=link}
