Wikisage is op 1 na de grootste internet-encyclopedie in het Nederlands. Iedereen kan de hier verzamelde kennis gratis gebruiken, zonder storende advertenties. De Koninklijke Bibliotheek van Nederland heeft Wikisage in 2018 aangemerkt als digitaal erfgoed.
- Wilt u meehelpen om Wikisage te laten groeien? Maak dan een account aan. U bent van harte welkom. Zie: Portaal:Gebruikers.
- Bent u blij met Wikisage, of wilt u juist meer? Dan stellen we een bescheiden donatie om de kosten te bestrijden zeer op prijs. Zie: Portaal:Donaties.
Homotheologie
Homotheologie is een vorm van bevrijdingstheologie ten opzichte van homoseksualiteit binnen een christelijk religieus kader. De interpretatie is een andere dan de traditionele aanname dat homoseksualiteit binnen het christendom niet gepraktiseerd kan worden. Woorden zijn opnieuw onderzocht op hun betekenis en zijn daarbij geplaatst binnen de cultureel historische context waarin ze geschreven zijn. De homotheologie geeft bijvoorbeeld antwoord op de vraag: "Kunnen twee mensen van hetzelfde geslacht een toegewijde, liefdevolle relatie hebben met Gods' zegen?" Bij elke passage uit de Bijbel met een negatieve etikettering van homoseksualiteit en/of het praktiseren van homoseksualiteit wordt dan gekeken of deze de vraag beantwoordt.
Interpreteren
De vrijheid om van traditionele interpretaties af te wijken ligt in het richtsnoer van de vertaler: deze beschouwt de Bijbel als het Woord van de levende God vandaag de dag tot hem gericht. Centraal staat hier de zorg om te actualiseren. Het herinterpreteren wordt door de volgende twee overwegingen bepaald:
- Enerzijds geldt, dat het Woord van God voor de mensen nooit geheel te vatten is. Vandaar dat er ook nooit een einde zal komen aan het interpreteren.
- Anderzijds is een interpretatie pas legitiem als deze opgenomen wordt in de traditie. Als richtlijnen daartoe gelden de posities die God en de arme innemen: als de arme in de interpretatie vertrapt wordt of als spreken over God anachronisme heet, dan zijn de grenzen van een verantwoorde interpretatie overschreden.
Zo is de tekst als Woord van God pas een echt levend Woord, als er ook inderdaad mee geleefd wordt. Dat betekent dat verschillende lezers een tekst verschillend zullen interpreteren. Alleen al omdat ieder individu een tekst benadert vanuit zijn eigen zorgen, vragen, problemen, enzovoort. Binnen het jodendom is deze polyfonie heel gewoon. Volstrekt vreemd aan het Jodendom is het kiezen voor één duiding, die dan tot de ware wordt verheven. Alleen een verhaal dat door zijn meerzinnigheid steeds weer opnieuw boeit, houdt de aandacht van zijn hoorders of lezers gevangen. Bij al deze vormen van interpreteren staat centraal dat het gaat zowel om een eenmalige historische gebeurtenis, als om het Eeuwige Woord dat voor alle tijden geldt. Enerzijds heeft het Bijbelwoord zijn oorsprong in een werkelijk verleden, anderzijds komt het niet alleen uit dit verleden voort, maar ook uit Gods eeuwigheid. Een dergelijke interpretatie probeert aan deze beide kanten recht te doen. Ten slotte kunnen er aan een tekst vragen gesteld worden die uit onze tijd afkomstig zijn. Zo vraagt de bevrijdingstheologie naar het bevrijdende gehalte van een tekst, heeft de politieke lezing oog voor de politieke betekenis van een tekst, zoekt de psychologische lezing naar de psychologische dimensie van een tekst en probeert de feministische lezing de positie van de vrouw in de Bijbelse teksten op het spoor te komen.
Enkele passages
In het Oude en Nieuwe Testament staan maar 4 passages die doorgaans negatief gebruikt worden om iets over homoseksualiteit zeggen. Deze passages zijn:
| Bijbelboek | Hoofdstuk:regel | Inhoud |
|---|---|---|
| Genesis | 19 | 1 De twee engelen kwamen 's avonds in Sodom aan. Lot zat juist in de stadspoort. Zodra hij hen zag stond hij op, ging hun tegemoet en boog zich diep voor hen neer. 2 'Heren,' zei hij, 'komt u toch mee. Het huis van uw dienaar staat voor u open; overnacht daar en was er uw voeten. Dan kunt u morgenvroeg uw weg vervolgen.' 'Nee, dank u,' antwoordden ze, 'we overnachten wel op het plein.' 3 Omdat hij echter sterk bleef aandringen, gingen ze met hem mee naar zijn huis. Daar maakte hij een maaltijd voor hen klaar; hij bakte brood en ze aten bij hem.
4 Maar nog voordat Lot en zijn gasten konden gaan slapen, liepen alle mannen van Sodom bij Lots huis te hoop, jong en oud, niemand uitgezonderd. 5 'Waar zijn die mannen die bij je overnachten?' riepen ze Lot toe. 'Breng ze naar buiten, we willen ze nemen!' 6 Lot ging naar buiten en deed de deur achter zich dicht. 7 'Maar vrienden, zoiets kunnen jullie toch niet doen!' zei hij. 8 'Luister, ik heb twee dochters die nog nooit met een man geslapen hebben. Die zal ik bij jullie brengen, doe met hen wat jullie willen. Maar laat die mannen met rust, ik heb hun niet voor niets een veilig onderkomen geboden.' 9 Maar ze schreeuwden: 'Uit de weg!' Ook riepen ze: 'Dat woont hier als vreemdeling en moet ons zo nodig de wet voorschrijven. Wacht maar, jij zult er ook van lusten, en nog meer dan zij!' En ze drongen Lot ruw opzij en wilden de deur openbreken. 10 Maar de twee mannen trokken Lots huis in en deden de deur weer dicht, 11 en ze sloegen alle mannen die bij de ingang van het huis waren, jong en oud, met blindheid, zodat ze tevergeefs probeerden de ingang te vinden. 12 Daarna vroegen ze aan Lot: 'Hebt u hier nog meer familie? Zonen, dochters, een schoonzoon, ga met iedereen die bij u hoort weg uit deze stad. 13 Wij staan namelijk op het punt deze stad te verwoesten: er zijn zulke ernstige beschuldigingen tegen haar ingebracht dat de HEER ons hierheen heeft gestuurd om haar te verwoesten.' 14 Lot ging naar zijn schoonzoons, de mannen die met zijn dochters zouden trouwen, en zei tegen hen: 'Vlug, weg uit deze stad, want de HEER gaat haar verwoesten.' Maar zijn schoonzoons namen hem niet serieus. 15 Zodra het licht begon te worden zetten de engelen Lot aan tot spoed: 'Vlug, ga hier weg met uw vrouw en uw twee dochters, anders komt u om en wordt u het slachtoffer van de misdrijven die in deze stad zijn begaan.' 16 Toen Lot aarzelde, grepen de mannen hem en zijn vrouw en zijn twee dochters bij de hand, omdat de HEER hem wilde sparen, en ze trokken hem mee de stad uit. Pas buiten de stad bleven ze staan. 17 Toen zei een van hen: 'Vlucht, uw leven is in gevaar! Kijk niet om en sta nergens in de vallei stil. Vlucht de bergen in, anders komt u om.' 18 Maar Lot antwoordde: 'Nee, dat niet, mijn heer! 19 U hebt het beste met uw dienaar voor, u bewijst mij een grote weldaad door mij in leven te laten. Maar ik kan onmogelijk naar de bergen ontkomen, het onheil zou mij inhalen en ik zou alsnog sterven. 20 Dat stadje daar is dichtbij, dat zou ik kunnen halen. Geef mij de kans om daarheen te vluchten, dat zou mijn redding kunnen zijn; het is maar een onbeduidend stadje.' 21 Hij kreeg ten antwoord: 'Ook in dit opzicht zal ik u ter wille zijn: het stadje dat u bedoelt zal ik niet wegvagen. 22 Vlucht daarheen en haast u, want tot u daar aangekomen bent kan ik niets doen.' Zo kreeg die stad de naam Soar. (19:22) Soar - Soar kan worden vertaald als 'kleinigheid'. 23 De zon was al opgegaan toen Lot in Soar aankwam. 24 Toen liet de HEER uit de hemel zwavel en vuur neerkomen op Sodom en Gomorra 25 en hij vernietigde die steden en de hele vallei, met de inwoners van al de steden en met alles wat er op het land groeide. 26 De vrouw van Lot, die achter hem liep, keek om en veranderde in een zuil van zout. 27 's Morgens vroeg ging Abraham naar de plaats waar hij bij de HEER had gestaan. 28 Toen hij uitkeek over Sodom en Gomorra en over de hele vallei, zag hij dikke rookwolken van het land opstijgen als uit een smeltoven. 29 Toen God de steden wegvaagde waar Lot had gewoond, liet hij Lot aan de ondergang ontkomen. Zo hield God, toen hij de steden in de vallei verwoestte, rekening met Abraham. 30 Omdat Lot niet in Soar durfde te blijven, verliet hij die plaats en ging in de bergen wonen, samen met zijn twee dochters. Daar woonden ze met elkaar in een grot. 31 Op een dag zei de oudste dochter tegen de jongste: 'Onze vader is al oud, en er is in dit gebied nergens meer een man die met ons kan doen wat op de hele wereld de gewoonte is. 32 Laten we daarom onze vader dronken voeren en met hem slapen; dan kunnen we kinderen krijgen van onze vader.' 33 Nog diezelfde nacht gaven ze hun vader wijn te drinken, en de oudste sliep met haar vader, zonder dat hij er ook maar iets van merkte dat ze bij hem kwam en weer wegging. 34 De volgende morgen zei de oudste tegen de jongste: ‘De afgelopen nacht heb ik met mijn vader geslapen. Laten we hem ook vannacht weer dronken voeren, en dit keer moet jij met hem slapen; dan kunnen we allebei kinderen krijgen van onze vader.’ 35 Ook die nacht gaven ze hun vader wijn te drinken, en ditmaal sliep de jongste met hem, zonder dat hij er ook maar iets van merkte dat ze bij hem kwam en weer wegging. 36 Zo werden Lots beide dochters zwanger van hun vader. (19:36-37) van hun vader [...] Moab – In het Hebreeuws is er een woordspel tussen me-'avihen, 'van hun vader', en de naam mo'av, 'Moab'.37 De oudste bracht een zoon ter wereld die ze Moab noemde. Hij werd de stamvader van de huidige Moabieten. 38 Ook de jongste bracht een zoon ter wereld, die ze Ben-Ammi (19:38) Ben-Ammi – Ben-Ammi kan worden vertaald als 'zoon van mijn volk' of 'zoon van mijn verwant' noemde. Hij werd de stamvader van de huidige Ammonieten. |
| Leviticus | 18:22 en 20:13 | 22 Je mag niet het bed delen met een man zoals met een vrouw, dat is gruwelijk.
13 Wie met een man het bed deelt als met een vrouw, begaat een gruweldaad. Beiden moeten ter dood gebracht worden en hebben hun dood aan zichzelf te wijten. |
| Romeinen | 1:21-28 | 21 want hoewel ze God kennen, hebben ze hem niet de eer en dank gebracht die hem toekomen. Hun overpeinzingen zijn volkomen zinloos en hun onverstandig hart is verduisterd. 22 Terwijl ze beweren wijs te zijn, zijn ze dwaas 23 en hebben ze de majesteit van de onvergankelijke God ingewisseld voor beelden van vergankelijke mensen, vogels, lopende en kruipende dieren. 24 Daarom heeft God hen in hun lage begeerten uitgeleverd aan zedeloosheid, waarmee ze hun lichaam onteren. 25 Ze hebben de waarheid over God ingewisseld voor de leugen; ze vereren en aanbidden het geschapene in plaats van de schepper, die moet worden geprezen tot in eeuwigheid. Amen. 26 Daarom heeft God hen uitgeleverd aan onterende verlangens. De vrouwen hebben de natuurlijke omgang verruild voor de tegennatuurlijke, 27 en ook de mannen hebben de natuurlijke omgang met vrouwen losgelaten en zijn in hartstocht voor elkaar ontbrand. Mannen plegen ontucht met mannen; zo worden ze ervoor gestraft dat ze van God zijn afgedwaald. 28 Omdat ze het beneden hun waardigheid achtten God te erkennen, heeft God hen overgeleverd aan hun eigen onbetrouwbaarheid en doen ze wat verwerpelijk is. |
| De Brief van Judas | 1:7 | 7 En herinner u ook Sodom en Gomorra en de naburige steden. Net als die engelen pleegden ze ontucht en liepen ze achter wezens aan die anders waren dan zijzelf, en nu liggen ze daar als afschrikwekkend voorbeeld, gestraft met een nooit dovend vuur. |
Anti-homotheologie
De Homotheologie wordt door de meerderheid van de kerken en theologen gezien als een misvatting. De Bijbeltekst zou verkeerd geïnterpreteerd zijn of niet juist begrepen. Soms wordt aangedragen dat men de Bijbel zodanig interpreteert dat het de eigen levensstijl zou verantwoorden. En op die wijze zou elke handeling verantwoord kunnen worden wat impliceert dat de Bijbel van zichzelf niks over desbetreffende handeling te zeggen heeft. Daarnaast wordt er in veel kerken een onderscheid gemaakt tussen de homoseksuele identiteit en de homoseksuele praktisering. De identiteit zou mogelijk biologisch bepaald zijn, waar men dus niks aan kan doen maar aan de geestelijk te volgen weg kan men dat wel. In de catechismus van de Katholieke Kerk staat het als volgt:
"Bij een niet gering aantal mannen en vrouwen is de homoseksuele neiging diepgeworteld. Zij kiezen niet zelf hun homoseksuele instelling uit; de homoseksualiteit betekent voor de meesten van hen een beproeving. Men moet deze mensen met respect, begrip en fijngevoeligheid behandelen. Men moet iedere vorm van onrechtmatige discriminatie vermijden. Ook deze mensen zijn geroepen om in hun leven de wil van God te volbrengen en -als zij christen zijn- de problemen die zij als gevolg van hun instelling ondervinden, te verenigen met het kruisoffer van de Heer. Homoseksuele mensen zijn tot kuisheid geroepen."
Naast de roep tot een celibaat leven is er de roep tot transformatie van een homoseksuele identiteit naar een heteroseksuele identiteit. In plaats van nature (biologische oorzaak) wordt hier nurture (opvoeding en socialisatie) als oorzaak van de homoseksuele identiteit gezien. Door zelfonderzoek en therapie zou een individu tot het inzicht komen waar zijn homoseksuele gevoelens vandaan komen en deze vervolgens kunnen transformeren. Hoewel deze vorm van therapie door de meeste psychologen wordt verguisd zijn er ook andere geluiden te horen. De seksuele identiteit is niet bij iedereen even diep geworteld en kan in de loop der tijd verschuiven. Voor dergelijke individuen zou deze pseudotherapie kunnen werken. Anderzijds is er het risico dat bij mensen waar de homoseksuele identiteit wél diep geworteld is, grote schade wordt aangericht.
Kentering
Hoewel de meeste christelijke kerken zich niet kunnen vinden in de Homotheologie vindt er een kentering plaats. Zo bestaat er binnen de Protestantse Kerk in Nederland (PKN) de mogelijkheid tot het inzegenen van andere levensverbintenissen. Per gemeente wordt bepaald of men deze mogelijkheid aanbiedt.
In het Dienstboek II worden de Orden uiteengezet in schrift, zegen en gebed. Onder de keuzeteksten staat onder andere een tekst uit het Bijbelboek Genesis 2:18 "Het is niet goed dat de mens alleen is". Deze tekst omschrijft waarom het goed is dat een mens niet alleen blijft. Een andere tekst waar uit gekozen kan worden is uit het Bijbelboek 1 Samuël 19:1 en 20:13-17 waarin David en Jonathan een verbond sluiten. Volgens sommige interpretaties uit de Homotheologie gaat het hier om een homoseksuele liefde.
Verder vindt er binnen de oud-Katholieke Kerk een beweging plaats die dergelijke verbintenissen mogelijk wil maken. Ook de Charismatische beweging geeft binnen haar diensten ruimte aan homoseksuele christenen. In Friesland bestaat er een roze zondag waarbij elk jaar een andere kerk haar deuren, naast haar eigen leden, opent voor homoseksuele christenen. In Amsterdam vinden geregeld "roze" kerkdiensten plaats op de Keizersgracht. In Den Helder is een kleine groep mensen begonnen met de start van een, uit Amerika afkomstige, geloofsgemeenschap onder de naam "Cathedral of Hope". Deze geloofsgemeenschap beschouwt zichzelf als oecumenisch, progressief christelijk en draagt onder andere de homotheologie uit als onderdeel van haar waarden.
Er lijkt meer en meer ruimte te ontstaan voor praktiserend homoseksuele christenen. De Homotheologie is daarmee niet altijd een uitgesproken theologie maar vaak een ruimte die ontstaat binnen bestaande christelijke gemeenschappen.
Bronnen, noten en/of referenties
|