Thuisland

Het begrip thuisland heeft in de loop der tijd meerdere betekenissen gekregen.

Het oorspronkelijke begrip komt het meest overeen met begrippen als "land van herkomst", "vaderland" en "moederland". Het is het concept van een leefgebied waarmee een etnische groep een (vaak lange) historische en culturele band heeft, waarin zij van generatie op generatie heeft gewerkt om hun leefgemeenschap op te bouwen en dat zij, desnoods met geweld, probeert af te schermen van ongewenste invloeden van buitenaf. Het thuisland vormt veelal samen met een gemeenschappelijke taal de basis voor een nationale identiteit.

Vooral in de eerste helft van de 20e eeuw heeft het begrip thuisland ook een politieke betekenis gekregen. Doordat etnische groepen binnen koloniale rijken, in die tijd met name het Verenigd Koninkrijk, Rusland, Oostenrijk, Duitsland en het Ottomaanse rijk, naar onafhankelijkheid verlangden en van zich lieten horen, ontstond het nationalisme en kregen begrippen als vaderland, moederland en thuisland waarde in hun strijd om onafhankelijkheid.

Later zijn deze begrippen, soms op weer andere manieren, gebruikt bij gebiedsuitbreidingen en onderdrukking door zowel de volken die zichzelf met behulp van hun nationalistische aspiraties hadden bevrijd als door de voormalige overheersers. Volgens de woordenboekdefinities is tegenwoordig (2009) het "vaderland" iemands geboorteland en het "moederland" primair een koloniserend land ten opzichte van het gekoloniseerde land. Overigens gaf de van Dale van 1970 voor het begrip "moederland" nog als 2e betekenis "land van oorsprong" en wordt het begrip moederland ook gebruikt met deze eerste betekenis en aangezien ook het begrip thuisland niet eenduidig is kan e.e.a. soms tot verwarring leiden.

Het begrip thuisland wordt overigens ook gebruikt in de economie, waar het gebruikt wordt om het land waar een internationaal bedrijf is opgestart en/of zijn hoofdvestiging heeft aan te duiden. Ook in de muziek en in de sport wordt het begrip thuisland regelmatig gebruikt als aanduiding van het land van herkomst van bands en teams.

Enkele historische betekenissen

• De Sovjet-Unie creëerde tussen 1920 en 1930 thuislanden voor sommige minderheden, inclusief de Wolga-Duitse ASSR en de Joodse Autonome Oblast. In het geval van de Wolga-Duitsers: hun thuisland werd later opgeheven en de inwoners werden gedeporteerd naar Siberië of Kazachstan.
• In Duitsland wordt thuisland vertaald met "Heimat", en dit werd door de nationaalsocialisten gezien als het kernland van het Germaanse ras. Deze nadruk op de "Heimat" tezamen met hun pan-Duitse aspiraties en hun antisemitisme hebben in ernstige mate de oorspronkelijk positieve waardering voor het begrip thuisland aangetast.
• Het zionisme is een internationale beweging en ideologie die een Joods thuisland of Joodse staat ondersteunt in het gebied waar in vroeger tijden de Joodse koninkrijken Israël en Judea lagen. Het zionisme komt voort uit het joodse geloof in een Joods volk hoewel het huidige "Joodse" volk zijn oorsprong voor een groot deel niet vindt in dit oorspronkelijke bijbelse volk maar heel andere, vaak ook niet-Semitische wortels heeft. De term verwijst naar de berg Zion waarmee Jeruzalem wordt aangeduid en werd voor het eerst gebruikt in 1890 door Nathan Birnbaum. Het heimwee naar Zion stamt al uit de tijd van de Joodse ballingschap in Babylonië die in de Bijbel wordt beschreven, maar de huidige vorm kwam pas na de Joodse diaspora ten gevolge van de opstand van Sjimon bar Kochba. Het zionisme werd oorspronkelijk niet actief beoefend maar was slechts een nostalgisch onderdeel van de religie. De eerste actieve zionistische bewegingen kwamen pas na de Russische pogroms in de 19e eeuw.
• De periode van apartheid in Zuid-Afrika, gaf aan het concept thuisland een afwijkende betekenis. Deze "tuislande" werden wel langs etnische grenzen bepaald maar de geografische grenzen kwamen niet overeen met de oorspronkelijke grenzen van de vader- en moederlanden van de Bantoe-bevolking. De blanke regering had ongeveer 13% van het land aangewezen voor de bewoning door zwarte, in stammen georganiseerde bevolking. Deze gebieden stonden officieel bekend onder de naam "Bantoestan". Blanken en andere niet-zwarten konden in deze gebieden geen land bezitten of er wonen. Vanaf 1948 kregen deze thuislanden een toenemende mate van onafhankelijkheid toegekend. Vanaf 1976 kregen enige van deze gebieden volledige onafhankelijkheid. Vier daarvan werden wel door Zuid-Afrika zelf, maar niet door andere landen, als onafhankelijke naties erkend.
• In de Verenigde Staten werd na de aanslagen op 11 september 2001 het Department of Homeland Security (vrij vertaald: ministerie ter beveiliging van het thuisland) opgericht. Deze organisatie heeft onder ander tot doel terroristische aanslagen te voorkomen en reacties op terroristische aanslagen centraal te coördineren.