Wikisage is op 1 na de grootste internet-encyclopedie in het Nederlands. Iedereen kan de hier verzamelde kennis gratis gebruiken, zonder storende advertenties. De Koninklijke Bibliotheek van Nederland heeft Wikisage in 2018 aangemerkt als digitaal erfgoed.
- Wilt u meehelpen om Wikisage te laten groeien? Maak dan een account aan. U bent van harte welkom. Zie: Portaal:Gebruikers.
- Bent u blij met Wikisage, of wilt u juist meer? Dan stellen we een bescheiden donatie om de kosten te bestrijden zeer op prijs. Zie: Portaal:Donaties.
Acaciaans schisma
Het Acaciaanse schisma was het eerste schisma tussen de oosterse en de westerse Kerk. De kerkscheuring duurde vijfendertig jaar, van 484 tot 519.
Het schisma is vernoemd naar patriarch Akakios van Constantinopel (471–489). Akakios (Acacius) had in opdracht van keizer Zeno van Byzantium een tekst ontworpen, genaamd het Henotikon, waarin de theologische stellingnamen verzoenend geformuleerd waren. Het Henotikon of „Edict van Eenheid” werd door de keizer uitgevaardigd met het doel de monofysieten (miafysieten) te herenigen met de rijkskerk. Dit kwam er op neer, dat men de besluiten van het concilie van Chalcedon (451) waarover beide partijen het oneens waren, minimaliseerde.
Het Henotikon zorgde inderdaad voor een toenadering van de monofysieten (maar geen verzoening) en versterkte de innerlijke eenheid van het Oost-Romeinse Rijk.
In de gebieden van het voormalige West-Romeinse rijk werd het Henotikon krachtig tegengestaan, met Felix II (vroeger als III genummerd) (483–492) van Rome op kop. Het Henotikon was de druppel die de emmer deed overlopen.[1][2][3]
Hoewel Italië theoretisch onder het gezag stond van de Romeinse keizer, die regeerde vanuit Byzantium, hadden in de praktijk sinds 476 Germaanse koningen de macht. In die situatie voelde de bisschop (paus) Felix II (III) van Rome zich veilig om een brief te schrijven aan keizer Zeno van Byzantium en aan patriarch Acacius van Constantinopel om hen te berispen voor de ingenomen standpunten.
De Germaanse koningen stonden argwanend tegenover machtsontwikkeling van de officiële keizerlijke lijn vanuit het Oost-Romeinse (Byzantijnse) rijk. Het speelde in hun voordeel wanneer hun Romeinse onderdanen vervreemdden van de keizer. Anderzijds was de ariaanse koning Theoderik de Grote er niet tevreden mee wanneer de uit Illyricum stammende keizer Justinus I, wiens standpunt dicht bij dat van de bisschop (paus) van Rome stond, bereid was om het Henotikon te herroepen.
Toen Johannes Talaia, de patriarch van Alexandrië, uit zijn stad verbannen werd, vertrok hij naar Rome en bracht daar verslag uit over de gebeurtenissen in het oosten. Als reactie schreef Felix nog twee brieven. Hij sommeerde Acacius naar Rome te komen om daar verantwoording over zijn gedrag af te leggen. Toen de legaten, die deze brieven naar Constantinopel brachten, aan land kwamen, werden zij onmiddellijk gevangen genomen. Zij werden gedwongen om de heilige communie van Acacius te ontvangen als onderdeel van een liturgie waarin zij hoorden dat Peter Mongus en andere monofysieten in de diptieken genoemd werden. Toen Felix dit via zijn contacten met de acoemetische monniken in Constantinopel te horen kreeg, riep hij in 484 een synode bijeen, waarin hij het gedrag van zijn legaten veroordeelde en patriarch Acacius van Constantinopel excommuniceerde.
Acacius reageerde op deze handeling door de naam van Felix uit zijn diptieken te laten verwijderen. In Constantinopel bleven alleen de acoemeten trouw aan Rome. Acacius daarop hun hun abt, Cyrillus, gevangen zetten. Acacius stierf in 489. Zijn opvolger, Flavitas (of Fravitas, 489–90), probeerde zich met Rome te verzoenen, maar weigerde om de communie met de monofysieten op te geven. Ook was hij niet bereid Acacius’ naam van zijn diptieken te laten verwijderen.
In 491 overleed keizer Zeno. Zijn opvolger, Anastasius I (491–518) hield zich in eerste instantie aan het beleid van het Henotikon, maar geleidelijk aan schoof zijn religieuze politiek steeds meer op in monofysitische richting. Na de dood van Anastasius wou zijn opvolger, Justinus I, het schisma met Rome zo snel mogelijk beëindigen, een doelstelling die hij deelde met de nieuwe patriarch van Constantinopel, Johannes II van Cappadocië.
De onderhandelingen om het schisma te beëindigen, werden geleid door Dioscurus, die later (530) verkozen werd tot bisschop van Rome, maar niet algemeen erkend werd. De hereniging van de oosterse en westerse Kerk werd met Pasen, 24 maart 519 officieel gemaakt, toen alle bisschoppen van de oosterse Kerk de tekst ondertekenden die opgesteld werd door paus Hormisdas van Rome (’de formule van Hormisdas’).
Externe links
- (en) Acacian Schism, OrthodoxWiki
Bronvermelding
Bronnen, noten en/of referenties:
- º Bark, William (1944-04). Theodoric vs. Boethius: Vindication and Apology. The American Historical Review 49 (3): 410–426.
- º Dvornik, Francis (1951). Emperors, Popes, and General Councils. Dumbarton Oaks Papers 6: 1–23.
- º McKim, Donald K., Westminster Dictionary of Theological Terms, 1, Westminster John Knox Press (1996-11)
