Jbala

Jbala
Bestand:Jbalas w. Légende.PNG
Totale bevolking	ca. 1 miljoen
Taal	Arabisch en Tarifit
Geloof	Islam

De Jbala (Arabisch: جبالة) is een groep van Arabische bergbewoners, die in het noordwesten van Marokko wonen. De Jbala bewonen de vlaktes vanaf de stad Targuist naar het westen, in tegenstelling tot de Riffijnen die de vlaktes ten oosten van Targuist bewonen. Het noordwesten van Marokko omvat steden als Tanger, Tetouan, Chefchaouen en Asilah.

Etymologie

Het woord Jbala komt uit het Arabisch (جبالة, 'Jbel') wat 'berg' betekent. Een man of een jongen wordt een Jebli genoemd, terwijl een vrouw of een meisje een Jebliya wordt genoemd.

Oorsprong

De Jbala spreken een Arabisch dialect, beïnvloed door het Berbers en Andalusiërs van Noord-Marokko en Al-Andalus en door het feit dat hun land ligt op de route tussen deze plaatsen. De Jbala-bevolking moet niet worden verward met de Berbers die in Rifgebergte of Atlasgebergte wonen. Ze verschillen van hen op basis van geschiedenis, etniciteit en taal. De bewoners van het noorden zijn verdeeld in twee brede traditionele etnolinguïstische categorieën, de Arabisch sprekende Jbala in het westen die in mannelijke lijn afstammen van dynastieën en stammen zoals de Idrisiden-dynastie en de Maqil-stam. In het Oosten leven de Riffijns sprekende Riffijnen, met de scheidslijn en waterscheiding in Targuist. Vóór de komst van de Arabische Banu Hilal en Banu Sulaym-stammen in de 12e eeuw, was het Jbala-gebied het enige plattelandsgebied waar door niet-bedoeïenen Arabisch werd gesproken, en dat is nog steeds het geval. De meeste Jbala-mensen zijn gecentreerd in Noordwest-Marokko en het Zuidelijke Rifgebergte (district Fes-Meknes), in vergelijking met de Berbers die het meest geconcentreerd zijn in de Centrale en Oostelijke regio's van het Rifgebergte. Naast het Arabische Jbala-volk wordt het gebied ook bewoond door Sefardische joden en inheemse joden. Omdat ze niet werden geaccepteerd in de andere regio's in de bergen, werden deze klassen alleen gevonden in de Arabische stammengebieden van de vlaktes ten Noord-Westen van de Bergen. Sommige joodse mensen leven nog steeds in steden zoals Tanger en Chefchaouen.

Geschiedenis

Er is heel weinig bekend over de prehistorie van de regio, maar de geschiedenis van de Jbala lijkt goed gedocumenteerd te zijn sinds de vroege islamitische tijden. De vroege islamitische geschiedenis van de Riff, door de Arabische Salihid-dynastie van de Nakur, waarvan de leden afkomstig waren van de Jemenitische stam Himyar en die duurde van pre-Idrisid tot de tijd van Almoraviden met de val van de Madinat Al-Nakur (710-1108 CE). Dit deel van de geschiedenis lijkt goed gedocumenteerd te zijn, maar vanaf het moment dat de Almoraviden begonnen te regeren, is de geschiedenis van de Riff bijna helemaal onbekend. De gebruikelijke traditie is dat bijna elke bestaande sociale groep in het Rifgebergte, van Arabische of Berberse origine, is ontstaan uit een ander land, niet ver van het land.

Cultuur

Taal

De Jbala spreken een niet-hilaliaans Arabisch dialect, dat wordt beïnvloed door de Spaanse taal vanwege de nabijheid van Spanje, die ook gebieden van de regio controleerde tijdens het protectoraattijdperk (1912-1956) en een Berbersubstraat heeft.

Kleding

De traditionele kleding voor vrouwen omvat sjaals die "mendils" worden genoemd en zijn gemaakt van katoen of wol. Deze rechthoekige shawls zijn vaak geweven in strepen van wit en rood in de regio. Ze zijn rond de taille gewikkeld om rokken te vormen. Zij worden ook gebruikt als sjaals en beveiligen het houden van baby's of goederen op de rug of de voorzijde van het lichaam.

Het bovenkledingstuk van de traditionele man is de djellaba, een katoenen of wollen mantel uit één stuk met een puntige capuchon. In de regio Jebela is de wol meestal niet geverfd, dus donkerbruine en gebroken witte kleuren komen vaak voor. Witte djellaba's worden gedragen voor religieuze festivals.

De Jelaba gunst punts lederen pantoffels. Natuurlijk licht bruin, geel en wit zijn de meest voorkomende kleuren. Rietmutsen zijn een ander traditioneel kenmerk van Jbala-kleding voor zowel mannen als vrouwen. Dameshoeden zijn vaak versierd met geweven wollen kwasten en roping van zwart, wit en rood in variaties.

Economische en culturele verschillen

De Jbala hebben een andere cultuur dan de Riffijnen. De Jbala gebruiken ossen die door hun hoorns worden ingespannen om te ploegen, in tegenstelling tot het Riffijns gebruik van koeien die aan hun nek worden ingespannen. Voor de dakbedekking van hun huizen gebruiken de Jbala golfplaten en stro, terwijl de Riffijnen gedroogde klei gebruiken. De door de Jbala bewoonde gebieden tussen de Atlantische kust, Tanger en de westelijke Riff hebben meer regenval, dus met behulp van torendaken vergeleken met de platte daken die in de Riff worden gebruikt met minder regenval. De Jbala hebben echte dorpen met huizen die bij elkaar zijn gegroepeerd, terwijl de traditionele Riffijnen huizen hebben verspreid die zich elk op minstens 300 meter van de volgende bevinden.

Muziek en dansen zijn ook heel anders. De Jbala spelen de "Ghayta" (een van klarinet) en de tbul (trom) en dansen wordt meestal uitgevoerd door jongens. De Riff-muzikanten, die behoren tot een sociale en beroepsmatige inferieure klasse die zichzelf "Imdhyazen" noemt, komen over het algemeen uit één stam, de "Ait Touzin". Ze spelen de "Addjun" (tamboerijn) en de "zammar" (een soort klarinet) met ongehuwde meisjes en oude vrouwen die dansen.

Jbala-stammen in Noordwest-Marokko

• Beni Anjera
• Beni Arros
• Beni Hassan
• Sless Sless is een Arabische stam die is ontstaan in Andalusië in Spanje. Ze vluchtten naar Marokko tijdens de reconquista of Spaanse inquisitie. Ze installeerden zich voor het eerst in de Sale-regio in West-Marokko, vandaar de naam Sless. Toen koos hun leider om naar de Taounate-regio te verhuizen
• Beni Sahel
• Beni Musaur
• Beni Khlout
• Beni Hauz
• Beni Was Ras