Wikisage is op 1 na de grootste internet-encyclopedie in het Nederlands. Iedereen kan de hier verzamelde kennis gratis gebruiken, zonder storende advertenties. De Koninklijke Bibliotheek van Nederland heeft Wikisage in 2018 aangemerkt als digitaal erfgoed.
- Wilt u meehelpen om Wikisage te laten groeien? Maak dan een account aan. U bent van harte welkom. Zie: Portaal:Gebruikers.
- Bent u blij met Wikisage, of wilt u juist meer? Dan stellen we een bescheiden donatie om de kosten te bestrijden zeer op prijs. Zie: Portaal:Donaties.
József Mindszenty
József Mindszenty (Csehimindszent, 29 maart 1892 – Wenen, 6 mei 1975) was een Hongaars van de rooms-katholiek kardinaal.
Priester
József Mindszenty werd geboren als József Pehm in het Hongaarse comitaat Vas als eerste van zes kinderen van János Pehm en zijn echtgenote Borbála Kovács. Zijn ouders waren landbouwers/wijnbouwers. József Pehm ging in Szombathely naar het gymnasium bij de paters premonstratenzers. Daarna ging hij naar het seminarie. Op 12 juni 1915 werd hij tot priester gewijd. Hij was kapelaan in Felsőpaty en vanaf 1917 godsdienstleraar in Zalaegerszeg. Hij was ook politiek actief: hij zette zich in voor de pas opgerichte Christelijke Partij, die premier Károlyi bestreed. In februari 1919 werd hij gearresteerd om pas in mei, inmiddels onder de Hongaarse Radenrepubliek, weer vrij te komen. Op 1 oktober 1919, enkele maanden na de val van de Radenrepubliek, werd hij deken van Zalaegerszeg, waar hij tot 1944 actief zou blijven, ook op politiek gebied.
Bisschop
Verontwaardigd over de Hongaarse oorlogsdeelname aan de kant van de asmogendheden liet hij in 1941 zijn Duitse familienaam Pehm wijzigen in Mindszenty, naar zijn geboorteplaats. Deze naam is samengesteld uit de Hongaarse woorden mind of minden („alle” of „alomvattend”) en szent („heilig”); dus „alle(r)heiligen”.
In 1944 werd hij bisschop van Veszprém. Tussen zijn benoeming op 4 maart en zijn bisschopswijding op 25 maart bezette nazi-Duitsland Hongarije. Mindszenty’s houding tegenover nazi-Duitsland leidde ertoe dat hij opnieuw maandenlang in de gevangenis doorbracht.
Na de oorlog werd hij als opvolger van Jusztinián Serédi aartsbisschop van Esztergom en primaat van Hongarije. In 1946 werd hij tot kardinaal gecreëerd. Als hevig tegenstander van het communisme werd hij eind 1948 door de Hongaarse regering gearresteerd en beschuldigd van verraad en illegale geldtransacties.
Later verklaarde hij dat hij wekenlang werd gefolterd en onder invloed van drugs ertoe werd aangezet om bekentenissen te ondertekenen.
Op een showproces, dat van 3 tot 5 februari 1949 duurde, werd hij door een volksrechtbank wegens spionage tegen Hongarije, verraad en illegale geldtransacties veroordeeld tot levenslange opsluiting. In 1955 mocht hij om gezondheidsredenen de gevangenis verlaten, maar bleef onder streng toezicht onder huisarrest.
Ambassade
Tijdens de Hongaarse Opstand in 1956 werd hij bevrijd door de opstandige strijdkrachten. Toen de opstand werd onderdrukt, vluchtte hij naar de Amerikaanse ambassade en vroeg er asiel aan. Hij weigerde Hongarije te verlaten zolang de Hongaarse regering weigerde hem te zuiveren van alle aanklachten. Na een akkoord tussen het Vaticaan en de Hongaarse regering verliet Mindszenty het land op 23 oktober 1971. Hij verbleef een tijd in het Vaticaan en vestigde zich kort daarop in Wenen, in het Hongaarse priesterseminarie Pazmaneum, naast de Amerikaanse ambassade. In 1974 ontnam paus Paulus VI hem de functie van prelaat van Hongarije in een poging de kerkelijke betrekkingen met communistisch Hongarije te verbeteren. József Mindszenty overleed in 1975 in ballingschap.
Verfilming
Mindszenty’s leven en zijn strijd tegen het communisme en tegen de Sovjet-overheersing over Hongarije waren het onderwerp van een film uit 1950: Guilty of Treason. Deze was voor een deel gebaseerd op zijn persoonlijke aantekeningen. Charles Bickford speelde de rol van kardinaal Mindszenty.[1]
De film The Prisoner uit 1955 is losjes gebaseerd op Mindszenty’s gevangenzetting. Alec Guinness speelde een versie van de kardinaal.[2]
Mindszenty hield niet zo van de fictieve versie van zijn situatie.[3]
De tweedelige aflevering „Old Man Out” uit 1966 van de televisieserie Mission: Impossible was ook was geïnspireerd op Mindszenty.[4]
Werken
- Az édesanya (De moeder). Zalaegerszeg 1942
- Padányi Biró Márton püspök élete és kora (Leven en werk van de bisschop Biró Márton Padányi). Zalaegerszeg 1934
- Esztergom, a primások városa (Esztergom, de stad van de primaat). Wenen 1973
- Erinnerungen. (Duits) Propyläen, Frankfurt a. M. 1974, ISBN 3-549-07310-0
- Napi jegyzetek 1956–1971 (Dagboekaantekeningen). Vaduz 1979
- Hirdettem az igét (Geselecteerde herderlijke brieven en homilieën). Vaduz 1982
- Legyen meg a te akaratod (Fragmenten van geschriften en homilieën). Budapest 1989
| ;Bronnen en weblinks
|
Q162655 (reasonator) | Voorganger: Jusztinián Serédi |
Aartsbisschop van Esztergom 1945-1973 |
Opvolger: László Lékai |