Berlindis van Meerbeke

De St-Pieterskerk te Meerbeke, mogelijk gesticht ofwel door Berlindis’ vader, ofwel als grafkapel voor de H. Berlindis.
De kerk is sinds 4 mei 1944 beschermd. Onroerend erfgoed nr 9410

De heilige Berlindis of Berlendis (overleden te Meerbeke, ca. 698/702 of tussen 936 en 941) is een Brabantse heilige die voornamelijk wordt vereerd in Meerbeke.

Vita S. Berlendis

Volgens de Vita S. Berlendis, geschreven tussen 1049 en 1051 door abt Hugo van Lobbes (1033-1053), was Berlindis een dochter van Odelard (of Adelardus), graaf in de Brabantgouw ten tijde van hertog Witger van Lotharingen. Haar moeder was volgens de hagiograaf de heilige Nona, een nicht van de heilige Amandus. Hun versterkte villa zou zich hebben bevonden waar in latere tijd het „Hof ter Winningen” of het „Kasteelke” stond. Hun zoon Eligard zou zijn gesneuveld in één van de vele burgeroorlogen uit die tijd.

Berlindis verzorgde haar melaatse vader, maar reinigde zijn drinkbeker vooraleer zij er zelf van dronk. Toen hij dit zag, was hij zo verontwaardigd dat hij haar onterfde en al zijn bezittingen overmaakte aan de abdij van Nijvel. Berlindis vond een onderkomen in een klooster te Moorsel. Na het overlijden van haar vader keerde ze terug naar Meerbeke, waar zij en enkele andere vrouwen verbleven in de Sint-Pieterskerk die door haar vader werd gesticht. Zij zouden volgens de kloosterregel van de H. Benedictus hebben geleefd en zich aan de armenzorg en ziekenverpleging hebben gewijd. Volgens de beschrijving at zij alleen maar brood en dronk zij dronk niets dan water, behalve op zon- en feestdagen. De plaats waar de put was waar zij volgens de overlevering water haalde, bevindt zich op het einde van een voetwegje aan het café Berlindisput.

Volgens de traditie overleed zij in 702 of 698.

Historisch onderzoek

Volgens historiografisch onderzoek leefde Berlindis waarschijnlijk niet in de zevende eeuw leefde zoals haar vita beschrijft, maar wellicht in de periode na de verdrijving van de Noormannen (omstreeks 900). Haar vader Odelard was wellicht een krijgsheer van paltsgraaf Wigerik van Lotharingen (overleden 922/923) en zou tussen 919 en 924 overleden zijn. De heilige Berlindis stierf zeventien jaar na de dood van haar vader, waarschijnlijk dus tussen 936 en 941. De relatie met historische personages uit het Merovingische tijdvak zou daarom onjuist zijn. In vroege kronieken wordt nog geen melding gemaakt van een verering van Nona en Celsa, maar rond het begin van de 15e eeuw was hun gezamenlijke verering reeds een gevestigde traditie.

Cultus

• De heilige wordt voorgesteld als een non, meestal met een kelk in de hand als iconografisch attribuut. De kelk, die verwijst naar de drinkbeker van haar vader, werd ook opgenomen in het heraldische wapen van Meerbeke. Als beschermster van het vee wordt ze soms ook voorgesteld met een koe in haar buurt.
• De heilige Berlindis wordt aanroepen tegen veeziekten en is ook een beschermheilige van de bomen. Haar gedenkdag valt op 3 februari, samen met Nona en Celsa. De ’winterkermis’ te Meerbeke valt op de zondag die het dichtst bij 2 en 3 februari valt.

Tekstedities van de vita

• Wikisource: Vita sanctae Berlendis
• Patrologia Latina van Jacques Paul Migne: Vita Sanctae Berlendis

Literatuur

• Van der Essen, L., Etude critique et littéraire sur les vitae des saints Mérovingiens, in: Recueil de travaux publiées par les membres des conférences d’histoire et de philologie 17 (Leuven 1907) 296-311.
• Van Droogenbroeck, F. J., Paltsgraaf Wigerik van Lotharingen, inspiratiebron voor de legendarische graaf Witger in de Vita Gudilae, in: Eigen Schoon en De Brabander 93 (2010) 113-136.
• Van Droogenbroeck, F. J., Hugo van Lobbes (1033-1053), auteur van de Vita Amalbergae viduae, Vita S. Reinildis en Vita S. Berlendis, in: Eigen Schoon en De Brabander 94 (2011) 649-684.

• Vita S. Berlendis, Narrative Sources 625
• Miracula S. Berlendis, Narrative Sources 180
• Berlindis van Meerbeke (Heiligen-3s)

  Intertaalkoppelingen via Wikidata (via reasonator)

Verwijzingen