Wikisage is op 1 na de grootste internet-encyclopedie in het Nederlands. Iedereen kan de hier verzamelde kennis gratis gebruiken, zonder storende advertenties. De Koninklijke Bibliotheek van Nederland heeft Wikisage in 2018 aangemerkt als digitaal erfgoed.
- Wilt u meehelpen om Wikisage te laten groeien? Maak dan een account aan. U bent van harte welkom. Zie: Portaal:Gebruikers.
- Bent u blij met Wikisage, of wilt u juist meer? Dan stellen we een bescheiden donatie om de kosten te bestrijden zeer op prijs. Zie: Portaal:Donaties.
Clorazepaat
| Clorazepinezuur | ||
| ||
| 7-chloor-5-fenyl-2,2-dihydroxy-2,3-dihydro-1H- of 4-benzodiazepine-3-carbonzuur | ||
| Farmaceutische gegevens | ||
| Biol. beschikbaarheid | 91% | |
| Metabolisatie | Hepatisch | |
| Halveringstijd | 18-48 uur | |
| Uitscheiding | Renaal | |
| Gebruik | ||
| Geneesmiddelengroep | Hypnotica, sedativa en anxiolytica | |
| Subklasse | Benzodiazepinen | |
| Merknamen | Tranxène, Tranxilium | |
| Indicaties | Angst en spanning | |
| Voorschrift/recept | Alleen op voorschrift | |
| Toediening | Oraal, intraveneus of intramusculair | |
| Dosering | 20 mg oraal (5-40 mg) | |
| Risco m.b.t. | ||
| Zwangerschapscat. | Aanwijzingen voor teratogene werking | |
| Lactatie (borstvoeding) | Ontraden | |
| Rijvaardigheid | Sedativum, verminderde rijvaardigheid | |
| Overdosis | Overdosering is zelden gevaarlijk, behalve in combinatie met andere stoffen. | |
| Databanken | ||
| CAS-nummer | 57109-90-7 | |
| ATC-code | N05BA05 | |
| PubChem | 22312 | |
| DrugBank | APRD00881 | |
| Repertorium | ||
| Chemische gegevens | ||
| Formule | (als di-K-zout) C16H11Cl1K2N2O4 | |
| Molaire massa | (als di-K-zout) 408,9 g/mol | |
Clorazepinezuur (ook bekend als Chloorazepam, Clorazepaat, merknamen Tranxène en Tranxilium is een benzodiazepine dat als geneesmiddel wordt gebruikt. Clorazepinezuur wordt gebruikt bij de behandeling van pathologische angst en spanning. De andere toepassing van clorazepinezuur is intraveneus, vooral in doses vanaf 50 mg bij bijvoorbeeld een onthoudings- of epileptisch insult, een delirium tremens of in klinische setting (bij opname in een kliniek) bij agressieve mensen die psychisch in de war zijn. Ondanks het verlopen patent, is Tranxène nog steeds de marktleider, in tegenstelling tot benzodiazepinen als diazepam (oude merknaam: Valium).
Clorazepinezuur wordt vooral gebruikt bij angststoornissen en soms bij ontwenningsverschijnselen die optreden bij het afkicken van alcoholverslaving. Het gebruik van clorazepinezuur kan tot verslaving leiden. Bij alcoholontwenningsverschijnselen wordt door artsen vaak voor Librium (werkzame stof: chloordiazepoxide) gekozen in plaats van voor clorazepinezuur omdat Librium de standaardmedicatie is bij alcoholverslaving en tevens iets minder verslavend zou zijn. Clorazepinezuur behoort tot de groep langwerkende benzodiazepinen en dient, tenzij de arts het echt noodzakelijk vindt, niet langer dan twee maanden gebruikt te worden. Het middel dient zeer langzaam afgebouwd te worden om langdurige ontwenningsverschijnselen te voorkomen. De meest verstandige afbouwtijd is minimaal 1/10 van de duur van het totale aantal maanden of jaren gebruik van clorazepinezuur.
De meest voorkomende ontwenningsverschijnselen van benzodiazepinen als clorazepinezuur zijn hevige angst en spanning, tintelingen in- en overgevoeligheid van de ledematen, slapeloosheid, hypergevoeligheid voor geluid en trillen van de handen. Soms komen hallucinaties voor en kan de waarneming van dingen verstoord zijn bij het zien, bijvoorbeeld dat het lijkt of dingen scheef staan, terwijl dit niet zo is. Het plotseling stoppen van hoge dosissen kan een insult (een epileptische aanval) veroorzaken en dient dus te worden vermeden. Koffie en tabak kunnen de ontwenningsverschijnselen versterken. Tevens kan men zeer gevoelig reageren op alcohol. Het goed, geleidelijk afbouwen van een benzodiazepine vermindert de kans op ontwenningsverschijnselen of maakt ze in ieder geval minder hevig. Het plotseling stoppen van een hoge dosering na langdurig gebruik kan leiden tot langdurige ontwenningsverschijnselen variërend van enkele weken tot enkele maanden en in sommige gevallen zelfs jaren.[1][2]
Clorazepinezuur is in Nederland verkrijgbaar (voornamelijk onder de merknaam Tranxène) in capsules van 5 en 10 mg en in tabletten van 20 en 50 mg. De 5 mg en 10 mg varianten waren alleen in een plastic (voorheen glazen) potje van 30 stuks verkrijgbaar. De kleur van de capsule van 5 mg is roze en wit. De kleur van de capsule van 10 mg is roze. De tabletten van 20 mg zijn deelbaar en hebben een blauwe kleur en worden tegenwoordig in doosjes van 20 stuks (2 strippen met doordrukstrips) geleverd. Toen Tranxène 20 mb (20 mg) op de markt kwam eind jaren '90, werden ze in plastic potjes geleverd. Later werden de andere capsules (de 5 en 10 mg) in doosjes met 3 strippen van 10 beschikbaar, in plaats van in potjes. De tabletten van 50 mg worden meestal alleen in een klinische setting gebruikt of worden alleen in ernstige gevallen voorgeschreven vanwege de zeer hoge sterkte. Sinds 2011 is er ook Uni-Tranxene op de markt, dat bedoeld is voor slaapproblemen bij ernstige angstklachten. Het middel werkt overdag ook nog door, echter werkt het de eerste 8 uur het sterkst. Van Uni-Tranxene zijn alleen harde capsules van 15 mg beschikbaar, half rood en half roze van kleur.
Equivalent en afbouwen
Iedere benzodiazepine is net weer even anders. Kortwerkende middelen worden vaak gebruikt als slaapmiddel en clorazepaat, langwerkend, meer tegen angst en voor rust of bij alcoholontwenningsverschijnselen. Bij alcoholontwenning is het effect optimaal als er de eerste dag extra hoog wordt gedoseerd en de eerste dosis al wordt ingenomen voor de verschijnselen zijn begonnen of op zijn sterkst zijn. Het equivalent met diazepam is [clorazepaat 20 mg = diazepam 15 mg], waarbij de halfwaardetijd van diazepam iets hoger is. Voorheen was clorazepaat alleen als capsule beschikbaar, 5 en 10 mg en 50 mg als tablet, vaak alleen in klinische setting, tegenwoordig (na 2010) ook op recept bij de apotheek. Tranxene 50 mg, omhulde tabletten, is de sterkste benzodiazepine die voorgeschreven kan worden en het equivalent is ongeveer 37,5 mg diazepam of 80-120 mg oxazepam. Daarna volgt 2 mg Clonazepam met een equivalent van minimaal 25 mg diazepam per 2 mg.
Om clorazepaat af te bouwen kan het soms nodig zijn over te stappen op diazepam, omdat diazepam deelbaar is. Tegenwoordig zijn er deelbare tabletten van 20 mg clorazepaat (Tranxene), die in stukjes van 5 mg of kleiner gebroken kunnen worden en waardoor overstappen niet meer nodig is. In het Ashton Manual [1] staat meer informatie over afbouwen, onder andere dat zeer langzaam afbouwen in veel gevallen raadzaam is.
Bijwerkingen
De bijwerkingen staan in de bijsluiter vermeld. Vooral een hongergevoel en gewichtstoename (door zowel het hongergevoel als veranderingen in de stofwisseling) kunnen bij clorazepaat vaker voorkomen dan bij andere benzo's. In de Engelse taal is ook wel de 'benzo belly' bekend, de "benzobuik", bij gebruik van vrijwel alle benzo's, vooral bij hoge doseringen op lange termijn.
Andere bijwerkingen (of 'ongewenste' effecten) die kunnen voorkomen; sufheid, afhankelijkheid, verslapping van de spieren, versterking van klachten bij diabetes type II, overbelasting van de lever en nieren (bij hoge doseringen of verminderde lever- of nierfunctie), overschatting (het affect is gedempt), in zeldzame gevallen kan men dingen doen die men normaal gesproken niet zou doen (zoals bij alcoholgebruik), huidreacties, wazig zien, afvlakking van gevoel, verlaagd libido, paradoxale reacties (men krijgt juist meer angst en spanning, in plaats van dat clorazepaat dit verminderd, vooral bij oudere en/of zwakkere mensen), enz.[3]
| Bronnen, noten en/of referenties
|