Dominee Wawelaar

Dominee Wawelaar is een personage uit het boek Max Havelaar van Multatuli. Hij komt slechts twee maal ter sprake in hoofdstuk 9 of 16 en hoofdstuk 16 of 28. De hoofdstukindeling in het handschrift wijkt af van de nummering in veel gedrukte uitgaven. Zijn achternaam is een archaïsche vorm van het begrip wauwelaar, wat zoiets als leuteraar betekent.

Hoofdstuk 9/16

Batavus Droogstoppel houdt een preek voor zijn zoon Frits die volgens hem onder kwade invloed staat van zijn stagiair Ernest Stern en het manuscript van Sjaalman. Droogstoppel beschouwt Sjaalman als iemand die niet deugt. Droogstoppel vertelt dat Sjaalman ooit eens op de Westermarkt een Griek sloeg, maar verzwijgt wat hij elders schrijft, dat Sjaalman dit deed omdat de Griek Droogstoppel lastig viel en dat Droogstoppel daarna de vlucht nam zonder Sjaalman te helpen. Hij zegt tegen zijn zoon Frits dat hij meer moet luisteren naar dominee Wawelaar die zegt dat de Javanen arm zijn omdat ze heidenen zijn. Alleen mensen die in de christelijke God geloven, worden beloond op Aarde en later in het hiernamaals. Ook zegt Droogstoppel dat dominee Wawelaar heeft geopperd dat Javanen hard aan het werk zetten juist goed is omdat ze zodoende dichter tot God komen. Hij zei dat Wawelaar ooit zei dat er Javanen zijn die een valse profeet aanbidden, een profeet die God ijdel gebruikt. Hiermee bedoelt de predikant de islam. Maar er waren ook Javanen die een nog slechter geloof hadden. Zij aanbidden meerdere goden en maakten daar zelfs beelden van, wat toch tegen ieder geloof indruist, zelfs tegen de foute islam. Dominee Wawelaar trad in details over het heidense ongeloof van zulke Javanen en een der vrouwelijke kerkgangers viel flauw bij het aanhoren van de omschrijving. Maar dan zegt dominee Wawelaar dat de Nederlanders de Javanen kunnen redden van hun eeuwige straf in de hel. Het is in zesdelige stappenplan ingedeeld.

1. Het geven van geld aan de zendelingenvereniging.
2. Het ondersteunen van Bijbelgenootschappen zodat zij Bijbels uitdelen op Java en ze voorlezen.
3. Het ondersteunen van militaire trainingen van het Koninklijk Nederlands-Indische Leger zodat zij orde en regelmaat kunnen behouden op Java.
4. Het schrijven van gezangen die soldaten en zeelui aan de Javanen kunnen voordragen.
5. Het steunen van een koloniaal bestuur op Java, die de koning vragen:
   1. Sluit moskeeën en heidense tempels op Java.
   2. Laat Nederlandse matrozen, soldaten en zendelingen trouwen met inheemse meisjes zodat er een gemengd ras ontstaat dat de belangen van Nederland behartigt.
   3. Verbied opium aan de Javaan of aan de Nederlander op Java.
   4. Javanen moeten Nederlands als eerste taal aannemen.
   5. Javanen moeten dichter tot God komen.
6. Meer geld schenken aan de zendelingenvereniging.

Frits merkt op dat de zesde stap dubbel is en dat hij het er niet mee eens is. Droogstoppel merkt verder op dat dominee Wawelaar heeft gezegd dat als de grond op Java niet vruchtbaar genoeg is, Nederland de Javaan naar een betere plek moet sturen. Nederland mag als goed christelijk land de Javaan de verplichte arbeid die ze dichter tot God brengt niet ontzeggen.

Hoofdstuk 16/28

In dit hoofdstuk is dominee Wawelaar bij Droogstoppel op de koffie gekomen en heeft de predikant zich beklaagd over de verwaandheid van diens zoon Frits en dat dit allemaal voortkomt door de kwade invloed van Sjaalmans manuscript. Wawelaar zegt dat Frits hem mateloos ergerde omdat hij overal een weerwoord op heeft en zelf gezegd had dat hij de Bijbel zou wegwerpen. Droogstoppel heeft zich met Wawelaar verzoend door een extra duit aan de zendelingenvereniging te schenken die uit Frits' spaarpot kwam.