Medicinale cannabis

Medicinale cannabis of mediwiet is cannabis die door een patiënt verkregen wordt op doktersvoorschrift om te gebruiken als medicatie.

De farmaceutische vorm bestaat, volgens het Bureau voor Medicinale Cannabis, onderdeel van het Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport, uit "Gedroogd plantenmateriaal (gamma-doorstraald)" van "de gedroogde bloeiwijzen van de vrouwelijke plant van Cannabis sativa, die is geteeld en verwerkt onder gestandaardiseerde omstandigheden, teneinde een zo constant mogelijk product te verkrijgen."

Op grond van de Opiumwet geldt er een verbod op de invoeren, telen, bereiden, bewerken, verwerken, verkopen, afleveren, verstrekken, vervoeren, aanwezig hebben en vervaardigen van cannabis. Echter, onder bepaalde voorwaarden is dit verbod niet van toepassing op apothekers, apotheekhoudende artsen en dierenartsen. Daarnaast is het niet van toepassing op door de overheid aangewezen instellingen en personen of instellingen die dergelijke geneesmiddelen in voorraad hebben voor de uitoefening van de geneeskunst, tandheelkunde of voor eigen geneeskundig gebruik.

Aangezien cannabis op lijst II staat, dient er (op basis van artikel 8, eerste lid, onderdelen a tot en met c, van de Opiumwet) voor medisch gebruik een opiumontheffing aangevraagd te worden.

Geschiedenis

De eerste vermelding van cannabis is afkomstig van de Chinese keizer-botanicus Shen-nung die het 5.000 jaar geleden aanbeval als medicijn tegen malaria, beri-beri, verstopping, reumatische pijnen, afwezigheid en diverse vrouwenkwalen. Een andere Chinese plantkundige, Hoa-Glio, omschreef een mengsel van cannabishars en wijn als een effectieve pijnstiller.

Ook in 3.000 jaar oude Ayurvedische teksten uit India worden zowel de psychoactieve als de therapeutische eigenschappen van cannabis beschreven, waaronder slapeloosheid, hoofdpijn, koorts, dysenterie en andere klachten van maag en darmen, en als algemene pijnstiller, vaak toegepast bij bevallingen.

In het Oude Testament (Exodus 30: 22-23) wordt een recept beschreven van een huidolie die grote hoeveelheden kanehbosm (cannabis) bevatte. Hoewel het gebruik van deze olie aanvankelijk uitsluitend voor priesters en koningen bestemd was, werd deze volgens het Nieuwe Testament later aan alle mensen verstrekt: "...en ingesmeerd met de olie werden velen die ziek waren genezen." (Mark 6:13) Ook de "wonderbaarlijke" genezing van mensen met huidaandoeningen kan toegeschreven worden aan de inmiddels wetenschappelijk aangetoonde antibacteriële eigenschappen van cannabisolie.

De laatste jaren blijkt uit oude teksten en archeologische vondsten dat cannabis door diverse volkeren gebruikt werd, onder andere door de Sumeriërs, Skythen, Egyptenaren, Romeinen, Grieken, en diverse volkeren in Groot-Brittannië en Europa.

In de 19e eeuw werd cannabis nog over de hele wereld als medicijn toegepast. Voordat aspirine (acetyl-salicylzuur) uitgevonden werd, was het de eerste keuze pijnstillerSjabloon:Fact.

Modern medisch en wetenschappelijk onderzoek begon met dokters als O'Shaughnessy en Moreau de Tours, die het gebruikten om melancholie en migraine te behandelen, en als slaapmiddel, pijnstiller en anti-epilepticum.

Tegen de tijd dat de plant in de Verenigde Staten verboden werd (de Marijuana Tax Act in 1937) was de populariteit van cannabis al fors afgenomen. Als reactie op de nieuwe wetgeving begonnen medici sceptisch te reageren op de veelbelovende berichten omtrent cannabis.

Later in de 20e eeuw ontdekten wetenschappers, die eigenlijk op zoek waren naar manieren om vast te stellen of iemand de nu illegale cannabis gebruikt had, dat het roken ervan intra-oculaire druk verminderde. Hoge intra-oculaire druk veroorzaakt blindheid in glaucoompatiënten, waardoor velen geloofden dat het middel gebruikt zou kunnen worden om bij deze patiëntengroep blindheid te voorkomen. Sommige Vietnam-veteranen geloofden bovendien dat de door verwondingen van de ruggengraat veroorzaakte spierstuipen door gebruik van de drug verminderd konden worden. Later medisch gebruik richte zich vooral op het verminderen van ongewenst gewichtsverlies en chronisch verlies van de eetlust onder aidspatiënten en mensen die chemotherapie ondergaan, almede diverse aandoeningen van het skelet en spierstelsel. In recente jaren hebben onderzoeken aangetoond, of hebben de onderzoekers gespeculeerd, dat de belangrijkste stof in cannabis, THC, aderverkalking zou kunnen helpen voorkomen.

Ook is cannabis (net als sommige psychedelica) toegepast ter behandeling van alcoholisme en heroïneverslaving, en ter preventie van migraine.

In 1972 liet de arts Tod H. Mikuriya met de publicatie van zijn "Marijuana Medical Papers 1839-1972" het debat omtrent de medicinale toepassing van cannabis opnieuw oplaaien.

Eind jaren zeventig werd een synthetische vorm van THC vervaardigd om het geneesmiddel Marinol te maken. Verschillende gebruikers rapporteerden diverse bijwerkingen, waardoor velen het roken van de plant prefereerden boven deze pil. Kankerpatiënten rapporteerden dat de hevige misselijkheid ten gevolge van chemotherapie het moeilijk maakte om pillen door te slikken. De effecten van gerookte cannabis kan men vrijwel direct ervaren, waardoor het dosering makkelijk is. Marinol (Dabrinol) is net als cannabis die gegeten wordt sterk psychoactief, en moeilijker te doseren. Bovendien werken andere bestanddelen in de plant samen met THC, of versterken de werking ervan. Fytotherapie, de plantengeneeskunde, stelt dat de 'hulpstoffen' in een plant of plantendeel de werking als medicijn bevorderen en bijwerkingen helpen voorkomen. Het is dus juist deze 'onzuiverheid' die een voordeel vormt.

Op 7 november 2007 heeft minister Ab Klink van Volksgezondheid gezegd dat medicinale cannabis of mediwiet een gewoon geregistreerd geneesmiddel moet wordenSjabloon:Fact. Klink wil de beschikbaarheid van mediwiet voor wetenschappelijk onderzoek met vijf jaar verlengen. "Met de verlenging wil hij de ontwikkeling van een geneesmiddel met cannabis als grondstof een serieuze kans van slagen geven", aldus zijn departement.

Botanische informatie

Lange tijd heeft men getwijfeld over de botanische familie van de plant. Onderzoekers deelden de plant in bij de Brandnetelfamilie, later veranderde dat en deelde men de plant in bij de Moerbeifamilie. Tegenwoordig heeft cannabis een aparte familie, de Hennepfamilie of Cannabaceae, met slechts twee geslachten, nl. Cannabis en Humulus (Hop). Men is het er redelijk over eens dat men drie soorten cannabis kan onderscheiden: Cannabis indica, Cannabis sativa en Cannabis ruderalia.

Chemische samenstelling

Cannabis bevat verschillende werkzame bestanddelen, zoals tetrahydrocannabinol (THC of dronabinol) en cannabidiol (CBD). THC is meestal het hoofdbestanddeel, maar ook de andere inhoudsstoffen - zoals CBD - kunnen een bijdrage leveren aan de werkzaamheid. De samenstelling bepaalt de werking en de bijwerkingen van de cannabis. De cannabis die via de apotheek verstrekt wordt is van farmaceutische kwaliteit. Veel mediwiet gebruikers geven echter de voorkeur aan cannabis uit de coffeeshop of eigen teeltSjabloon:Fact.

Er zitten meer dan 66 verschillende cannabinoïden in cannabisSjabloon:Fact, in constant verschillende verhoudingen. Die verschillende verhoudingen worden onder andere bepaald door de soort en de kweekomstandigheden. De verhoudingen verschillen zelfs per deel van de plant. Deze constante variatie voorkomt gewenning zoals die bij gangbare medicijnen vaak optreedtSjabloon:Fact.

Positieve effecten

De effecten van de belangrijkste cannabinoïden zijnSjabloon:Fact:

• CBC: potentieert THC, werkt rustgevend en pijnstillend;
• CBG: sedatief, slaapverwekkend, antimicrobieel en oogboldruk verlagend;
• THC: maakt euforisch;
• THCV: versterkt en versnelt het effect van THC;
• CBD: vertraagt afbraak THC, en werkt als spierverslapper;
• CBN: pijnstillend, vermindert hoofdpijn;
• CBND: slaapverwekkend.

Verder zijn er aanwijzingen dat de cannabinoïden antitumorale eigenschappen bezittenSjabloon:Fact.

Negatieve effecten

Cannabis bevat geestverruimende eigenschappen. Het roken van welk kruid dan ook brengt schadelijke verbrandingsproducten in het lichaam, wat onder andere een negatieve uitwerking heeft op de luchtwegen en de hersenen. Steeds meer mensen kiezen voor het verdampen van een kruid in een vaporizer als toedieningsvorm. Ook mensen die hun leven lang nog nooit iets hebben gerookt, hebben geen moeite met het binnenhouden van cannabisdamp (vooral als deze eerst heeft kunnen afkoelen, zoals dat het geval is bij de Volcano vaporizer).

Medisch gebruik

Medicinaal gebruik van cannabis moet gezien worden als een vorm van fytotherapie (kruidengeneeskunde). Het kan vooral palliatieve zorg, oftewel verlichting bieden. Uit een Californisch onderzoek bleek dat artsen het voor meer dan 250 klachten voorschreven. Medicinaal gebruik van cannabis kan onder andere verlichting geven bij:

• pijn: Het werkt niet zozeer als verdoving, maar kan een betere ontspanning geven in de pijn, zodat men er anders mee omgaat. Pijnen geheel verdoven of uitschakelen kan gevaarlijk zijn, omdat men dan te weinig rekening kan gaan houden met de oorzaak van de pijn. Pijn is immers een vorm van een waarschuwing die het lichaam geeft.
• spierspanningen: Het werkt spier-ontspannend, waardoor het hele lichaam beter ontspant. Bijvoorbeeld op de spiertjes in de luchtwegen waardoor de carapatiënt minder benauwd is. Of op de blaasspieren waardoor incontinentie afneemt.
• slechte bloedcirculatie: De bloedcirculatie kan verbeteren, waardoor een betere warmtehuishouding zou kunnen ontstaan.
• spasmes: Deze kunnen verminderen, waardoor men beter slaapt. Het zijn vaak de spasmes, die komen als de patiënt 's avonds in bed ligt, die hem of haar wakker houden.
• nadelige effecten van chemokuren: Kankerpatiënten die een chemokuur ondergaan zijn vaak misselijk. Dit kan verminderen met cannabis, zodat voedsel en eventuele medicijnen worden binnengehouden. Daarnaast stimuleert cannabis de eetlust.
• ontspanning: Cannabis werkt geestelijk verruimend, waardoor het mogelijk is dat de patiënt minder gefixeerd is op de ziekte, er meer ruimte voor ontspanning ervaart of beter kan relativeren.
• seksuele klachten: Cannabis kan een aphrodiserende werking hebben. Het zou vroegtijdige zaadlozing kunnen voorkomen, en door de spierontspannende werking heft het bepaalde erectieproblemen op.
• hormonaal: het kan verlichting bieden bij maandelijkse menstruatie ongemakken, zoals premenstrueel syndroom.

Andere ziektebeelden waar medicinaal gebruik van cannabis positieve resultaten heeft behaald zijn: Anorexia nervosa, ADHD, astma, ziekte van Crohn, chronische pijn, depressie, posttraumatische stress, obsessief-compulsief syndroom (smetvrees etc.), angstaanvallen, epilepsie, glaucoom, gebrek aan eetlust, impotentie, hoge bloeddruk, overspannenheid, migraine, multiple sclerose, reuma, schizofrenie slapeloosheid, spierspasmen, stress, Tourette syndroom, borderline, tabaksverslaving, en als anti-emeticum ter bestrijding van misselijkheid na bestraling en/ of gebruik van medicijnen.

Soorten mediwiet

Er zijn drie soorten mediwiet verkrijgbaar in de apotheek: Bedrocan, Bedrobinol en Bediol granulaat, elk met een eigen samenstelling en sterkte.

• Bedrobinol bevat circa 11% dronabinol en minder dan 1% cannabidiol.
• Bedrocan bevat circa 18% dronabinol en minder dan 1% cannabidiol.
• Bediol granulaat (sinds februari 2007) bevat circa 6% dronabinol en 7.5% cannabidiol.

Bediol heeft een lager THC-gehalte en een hoog cannabidiolgehalte (CBD). Dit betekent dat een bekende bijwerking, zoals ‘high' worden, minder snel optreedt. Dit maakt het gebruik van medicinale cannabis voor met name MS-patiënten bij continue pijnbestrijding overdag beter mogelijk. Daarnaast is het nieuwe product door de granulaatvorm goed te hanteren en te doseren, met name door patiënten die moeite hebben met coördineren.

Niet alle zorgverzekeraars vergoeden medicinale cannabis, of slechts ten delen. Daarnaast mogen huisartsen deze medicinale cannabis slechts voor een beperkt aantal ziektebeelden voorschrijven. De matige kwaliteit, het beperkte aantal soorten, het feit dat de medicinale cannabis doorstraald is met gammastraling om het te steriliseren en de hoge prijs, doet sommige 'mediwietgebruikers' naar de coffeeshop gaan, of besluiten het zelf te telen. In Groningen is De Cannabis Apotheek gevestigd die reguliere medicinale cannabis levert.