Wikisage is op 1 na de grootste internet-encyclopedie in het Nederlands. Iedereen kan de hier verzamelde kennis gratis gebruiken, zonder storende advertenties. De Koninklijke Bibliotheek van Nederland heeft Wikisage in 2018 aangemerkt als digitaal erfgoed.
- Wilt u meehelpen om Wikisage te laten groeien? Maak dan een account aan. U bent van harte welkom. Zie: Portaal:Gebruikers.
- Bent u blij met Wikisage, of wilt u juist meer? Dan stellen we een bescheiden donatie om de kosten te bestrijden zeer op prijs. Zie: Portaal:Donaties.
Apikoros
Apikoros (epikoros , epikores, epicurus; Hebreeuws: אפיקורוס, Jiddisch: apikoire; letterlijk een „hereticus”, „ketter”, meervoud apikorsim) is een joodse term die gebruikt wordt in de Misjna en die daar verwijst naar iemand die geen aandeel heeft in de „komende wereld” (Olam Haba):
- Heel Israël heeft een aandeel in de komende wereld, zoals er staat: „Je volk telt enkel nog rechtvaardigen, zij zullen het land voorgoed bezitten. Zij zijn de eerste scheuten van wat ik heb geplant, ik heb hen gemaakt om mijn luister te tonen.” En dit zijn diegenen die geen aandeel hebben aan de wereld die komt: Hij die stelt dat er geen opstanding van de doden wordt afgeleid van de Thora, en [hij die stelt] dat de Thora niet door God geopenbaard is, en een epikoros.
- —Misjna, Seder Nezikin, traktaat Sanhedrin, 90a
De rabbijnse literatuur gebruikt de term apikoros zonder naar de Griekse filosoof Epicurus te verwijzen, maar waarschijnlijk is het woord afgeleid van zijn naam.[1] Epicurus onderwees dat de goden zich niet bemoeien met de mens, en dat het hoogste doel is om goed en zo genotvol mogelijk te leven, want men leeft maar één keer. Zijn zienswijzen waren in strijd met het geloof dat de Hebreeuwse Schriften door God gegeven werden, met het stricte monotheïsme en het joodse geloof in een toekomstige wereld.
In de Talmoed wordt uitgelegd dat het woord afgeleid zou zijn van het wortelwoord פק״ר (PQR; letterlijk losbandig), d.w.z. respectloos.
- Een apikoros. Rab en R. Hanina onderwezen beiden dat dit iemand betekent die een talmid chacham [een wijze Thorageleerde] minacht. R. Johanan en R. Jozua b. Levi waren van mening dat het iemand is die zijn naaste minacht in het bijzijn van een talmid chacham.
- —B. Talmoed, Seder Nezikin, traktaat Sanhedrin, 99b
Maimonides maakte een combinatie van beide verklaringen. Volgens hem is het minachten van een talmid chacham slechts één voorbeeld van respectloosheid tegenover de Thora en de rabbijnse wijzen. In zijn werk de Misjnee Thora (Jad, Tesjoeva 3:8), stelt Maimonides dat een apikoros iemand is die ontkent dat God met de mensen communiceerde door profetie, of die de profetie van Mozes ontkent of Gods voorkennis van de menselijke zaken ontkent,[2][3] Waarschijnlijk had Maimonides kennis van de Griekse bronteksten over deze filosoof, zodat dit van invloed was op hoe hij dit begrip definieerde.
Toen vanaf de Disputatie van Barcelona en gedurende de Romeinse en de Spaanse Inquisitie de joodse geschriften onderworpen werden aan de katholieke censuur, verspreidde de term zich in klassieke joodse teksten, als vervangende term voor worden zoals minim („sektariër”). Dit woord kon in de joodse teksten verwijzen naar de vroege christenen, waardoor de kerkelijke autoriteiten er bezwaar tegen hadden. Wanneer het vervangen werd door het woord apikoros, een „ketter” of „hereticus”, viel het kerkelijke bezwaar weg, omdat ook de kerk de ketterij bestreed.
Verwijzingen
- º
(en) Apikoros, in: Jewish Encyclopedia, New York: Funk & Wagnalls, 1901-1906. (vertaal via: 
)
- º heresy op Answers.com, met gedeelten uit de Encyclopedia of Judaism
- º Chapter Three Chabad.org
Intertaalkoppelingen via Wikidata (via reasonator)