Boter-kaas-en-eieren

Boter-kaas-en-eieren, ook wel "o maal o" of "kruisje nulletje", is een klassiek eenvoudig strategiespel voor twee personen. De geschiedenis van dit spel kan tot in de twaalfde eeuw v.Chr. worden getraceerd. Wereldwijd gezien is ’tic tac toe’ één van de bekendste namen van dit spel.

Speelwijze

Het spel wordt gewoonlijk met een potlood of met een pen op papier gespeeld. Wegens de eenvoudige opbouw kan het ook met krijt op de grond of met de vinger in het zand worden getekend. Er bestaan ook computerversies. Hoewel er ook bordspelen van het spel bestaan, is het doel daarvan vaak decoratief.

Boter-kaas-en-eieren wordt gespeeld op een speelveld van 3 bij 3 velden. In het begin van het spel zijn alle velden leeg. De ene speler zet een ’kruis’ en de andere speler een ’rondje’. Degene die drie van zijn eigen tekens op een rij kan zetten (diagonaal, verticaal of horizontaal), heeft gewonnen.

Voor iemand die het spel goed genoeg kent, is het vrij eenvoudig om elk spel in gelijkspel te laten eindigen, ongeacht wat de tegenpartij doet. Zeker voor beginners is het veld in het midden het belangrijkste veld.

Het aantal verschillende mogelijke bordposities is 764, het lege bord niet meegerekend. Posities die door roteren of spiegelen identiek zijn, tellen voor één. Het aantal mogelijke spelverlopen vanaf de eerste zet en daarna tussen deze bordposities is 2096. Er zijn maar drie verschillende mogelijke beginzetten: in het midden, in de hoek of in het midden van een rand.

Televisie en computer

In de jaren 70 diende het spel als basis voor Tik tak tor, een televisiespelletje van de Nederlandse omroep VARA.

Onder de naam OXO, ook: Noughts and Crosses, was het was één van de eerste computerspelletjes die ooit werden geschreven. Tegenwoordig bestaan er vele computerversies en mobiele applicaties van dit spel. Het zit zelfs bij een chatprogramma, zoals MSN Messenger.

Boter, melk, kaas

In het verleden (1942) werd het spel ook wel boter, melk, kaas genoemd. De winnaar eiste zijn overwinning op door te zeggen:

• Boter, melk, kaas
  ik ben de baas.

Varianten

• In varianten op het spel wordt het speelveld uitgebreid en kan het aantal O’s of X’en die men op een rij moet zien te krijgen, verhoogd worden tot vier, vijf, of meer.
• In een vooral in Vlaanderen gespeelde versie, die onder de naam OXO of ’o maal o’ bekend staat, kunnen de spelers, anders dan in boter-melk-en-eieren, bij elke beurt naar eigen keuze een X of een O plaatsen. Het is dan niet de bedoeling om dezelfde tekens op een rij te krijgen, maar om een rij (diagonaal, verticaal of horizontaal) te vormen met een O, een X en een O. Het gebruikte speelveld kan bijvoorbeeld 12 op 12 ruitjes zijn, maar meestal gebruikt men een blaadje van een schoolschrift met ruitjes. Men laat dan een strookje vrij om de oxo’s te turven. Winnaar is de speler die het meeste oxo’s kan vormen.

Weblinks

Sjabloon:Wikidata.org   Zie ook de categorie met mediabestanden in verband met Tic Tac Toe op Wikimedia Commons.