Wikisage is op 1 na de grootste internet-encyclopedie in het Nederlands. Iedereen kan de hier verzamelde kennis gratis gebruiken, zonder storende advertenties. De Koninklijke Bibliotheek van Nederland heeft Wikisage in 2018 aangemerkt als digitaal erfgoed.
- Wilt u meehelpen om Wikisage te laten groeien? Maak dan een account aan. U bent van harte welkom. Zie: Portaal:Gebruikers.
- Bent u blij met Wikisage, of wilt u juist meer? Dan stellen we een bescheiden donatie om de kosten te bestrijden zeer op prijs. Zie: Portaal:Donaties.
Lijsterbes: verschil tussen versies
kGeen bewerkingssamenvatting |
kGeen bewerkingssamenvatting |
||
| Regel 2: | Regel 2: | ||
|naam= Lijsterbes | |naam= Lijsterbes | ||
|afbeelding= Rowanberries in late August 2004 in Helsinki.jpg | |afbeelding= Rowanberries in late August 2004 in Helsinki.jpg | ||
|afbeeldingtekst= [[Wilde lijsterbes]] (''Sorbus aucuparia'') | |afbeeldingtekst= [[Wilde lijsterbes]] (''Sorbus aucuparia''). | ||
|rijk= [[Planten|''Plantae'']] (Planten) | |rijk= [[Planten|''Plantae'']] (Planten) | ||
|stam= ''[[Embryophyta]]'' (Landplanten) | |stam= ''[[Embryophyta]]'' (Landplanten) | ||
| Regel 15: | Regel 15: | ||
|auteur= [[Carolus Linnaeus|L.]] | |auteur= [[Carolus Linnaeus|L.]] | ||
|datum= 1753 }} | |datum= 1753 }} | ||
'''Lijsterbes''' oftewel '''Sorbus''' is een [[geslacht (biologie)|geslacht]] van [[boom (plant)|bomen]] en [[heester]]s uit de [[rozenfamilie]] (''Rosaceae''). Het geslacht komt van nature voor op het [[noordelijk halfrond]], vooral in [[Europa (continent)|Europa]] en [[Azië]]. Veel soorten uit dit geslacht worden aangeplant als sierboom. | |||
De lijsterbes is een struik of boom (tot 20 m) met open kroon. Hij bloeit in mei in brede, witte bloementuilen die sterk en eigenaardig geuren. Hij draagt ronde, oranjerode vruchten. De bladeren (5-7 bij 1-1,5 cm groot) zijn ovaal tot langwerpig en staan in 6-8 jukken. Ze zijn oneven geveerd en hebben een spitse top. De bladrand is behalve het onderste stukje scherp gezaagd. De bladkleur is bovenaan dof groen, terwijl de onderkant grijsgroen is. In de herfst kleuren de bladeren geeloranje tot rood. | |||
Het [[hout]] van de lijsterbes is tamelijk hard, buigzaam en elastisch, maar gaat vrij snel kapot. Het is bruikbaar voor draai- en snijwerk, [[vaten]], vezelplaten. Schors en loof bevatten een hoog gehalte aan [[looistof]]. Specifiek voor houtproductie hebben ze over het algemeen te kleine afmetingen of komen ze in te geringe aantallen voor. | |||
Deskundigen zijn het niet eens over het aantal soorten in dit geslacht; de aantallen variëren tussen 100 en 200. De oorzaak van deze verschillen is gelegen in het feit dat een aantal lokale soorten [[apomixie|apomictisch]] is, d.w.z. dat zij in staat zijn zonder bevruchting zaad te zetten. De resulterende microsoorten worden door de een als echte soorten gezien, door de ander gegroepeerd in een veel kleiner aantal variabele soorten. | |||
De boom wordt lijsterbes genoemd omdat [[lijsters]] en andere vogels dol op de bessen zijn. De plant zorgt namelijk voor een goede voedselvoorziening voor vogels vanwege de lange periode met [[bessen]]. Verder trekken de [[Bloem (plant)|bloemen]] in de zomer veel [[insecten]] en vooral veel [[wespen]] aan, die op het menu staan van veel [[vinken]]. Bovendien is de lijsterbes een zeer geschikte plek voor [[vogels]] om te broeden vanwege de dichte boomstructuur. | |||
De wetenschappelijke naam Aucuparia komt van het Latijnse woord aucupor (vogelvangst). Er werden namelijk veel vogels gevangen bij dat soort bomen. | |||
==Soorten== | |||
In Nederland en België is alleen de [[wilde lijsterbes]] (''Sorbus aucuparia'') ingeburgerd. | |||
Enkele andere soorten: | |||
* [[Breedbladige lijsterbes]] (''Sorbus latifolia'') | |||
* [[Elsbes]] (''Sorbus torminalis'') | |||
* [[Finse meelbes]] (''Sorbus hybrida'') | |||
* [[Gedeelde meelbes]] (''Sorbus'' ×''thuringiaca'') | |||
* [[Meelbes]] (''Sorbus aria'') | |||
* [[Peervormige lijsterbes]] (''Sorbus domestica'') | |||
* [[Siberische lijsterbes]] (''Sorbus sibirica'') | |||
* [[Zweedse lijsterbes]] (''Sorbus inermedia'') | |||
==Zie ook== | ==Zie ook== | ||
* [[ | * [[Vuurdoorn]] | ||
* [[ | * [[Duindoorn]] | ||
{{commonscat|Sorbus}} | |||
[[Categorie:Loofboom]] | [[Categorie:Loofboom]] | ||
[[Categorie:Lijsterbes]] | [[Categorie:Lijsterbes]] | ||
Huidige versie van 2 aug 2010 om 13:47
| Lijsterbes | |||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 Wilde lijsterbes (Sorbus aucuparia). | |||||||||||||||||
| Taxonomische indeling | |||||||||||||||||
| |||||||||||||||||
| Geslacht | |||||||||||||||||
| Sorbus L. (1753) |
Lijsterbes oftewel Sorbus is een geslacht van bomen en heesters uit de rozenfamilie (Rosaceae). Het geslacht komt van nature voor op het noordelijk halfrond, vooral in Europa en Azië. Veel soorten uit dit geslacht worden aangeplant als sierboom. De lijsterbes is een struik of boom (tot 20 m) met open kroon. Hij bloeit in mei in brede, witte bloementuilen die sterk en eigenaardig geuren. Hij draagt ronde, oranjerode vruchten. De bladeren (5-7 bij 1-1,5 cm groot) zijn ovaal tot langwerpig en staan in 6-8 jukken. Ze zijn oneven geveerd en hebben een spitse top. De bladrand is behalve het onderste stukje scherp gezaagd. De bladkleur is bovenaan dof groen, terwijl de onderkant grijsgroen is. In de herfst kleuren de bladeren geeloranje tot rood.
Het hout van de lijsterbes is tamelijk hard, buigzaam en elastisch, maar gaat vrij snel kapot. Het is bruikbaar voor draai- en snijwerk, vaten, vezelplaten. Schors en loof bevatten een hoog gehalte aan looistof. Specifiek voor houtproductie hebben ze over het algemeen te kleine afmetingen of komen ze in te geringe aantallen voor.
Deskundigen zijn het niet eens over het aantal soorten in dit geslacht; de aantallen variëren tussen 100 en 200. De oorzaak van deze verschillen is gelegen in het feit dat een aantal lokale soorten apomictisch is, d.w.z. dat zij in staat zijn zonder bevruchting zaad te zetten. De resulterende microsoorten worden door de een als echte soorten gezien, door de ander gegroepeerd in een veel kleiner aantal variabele soorten.
De boom wordt lijsterbes genoemd omdat lijsters en andere vogels dol op de bessen zijn. De plant zorgt namelijk voor een goede voedselvoorziening voor vogels vanwege de lange periode met bessen. Verder trekken de bloemen in de zomer veel insecten en vooral veel wespen aan, die op het menu staan van veel vinken. Bovendien is de lijsterbes een zeer geschikte plek voor vogels om te broeden vanwege de dichte boomstructuur. De wetenschappelijke naam Aucuparia komt van het Latijnse woord aucupor (vogelvangst). Er werden namelijk veel vogels gevangen bij dat soort bomen.
Soorten
In Nederland en België is alleen de wilde lijsterbes (Sorbus aucuparia) ingeburgerd.
Enkele andere soorten:
- Breedbladige lijsterbes (Sorbus latifolia)
- Elsbes (Sorbus torminalis)
- Finse meelbes (Sorbus hybrida)
- Gedeelde meelbes (Sorbus ×thuringiaca)
- Meelbes (Sorbus aria)
- Peervormige lijsterbes (Sorbus domestica)
- Siberische lijsterbes (Sorbus sibirica)
- Zweedse lijsterbes (Sorbus inermedia)
Zie ook
Zie ook de categorie met mediabestanden in verband met Sorbus op Wikimedia Commons.