Rijbewijs

Een Nederlands rijbewijs.

Een rijbewijs is een document waarmee een bestuurder van een motorvoertuig kan aantonen dat hij/zij beschikt over voldoende kennis, inzicht en vaardigheid om een motorvoertuig van een bepaalde categorie te kunnen en mogen besturen.

Op het rijbewijs kan men onder andere lezen wie de houder is, waar diegene woont ten tijde van afgifte en voor welke categorie voertuigen het rijbewijs geldig is. Het rijbewijs heeft in Nederland de status van identiteitsbewijs en is eigendom van de staat. In België geldt het rijbewijs niet als identiteitsbewijs.

Nederland

Op 1 oktober 2006 werd in Nederland het roze, papieren rijbewijs vervangen door het huidige plastic creditcardformaat. De voornaamste reden was de betere beveiliging tegen fraude en vervalsing. Het beveiligingsniveau van het nieuwe rijbewijs werd vergelijkbaar met die van het Nederlandse paspoort en de identiteitskaart. Bovendien zou Nederland met het nieuwe rijbewijs in de pas lopen met bijna alle EU-lidstaten. Het rijbewijs zou - net zoals de overige identiteitsbewijzen - op een centrale plek worden geproduceerd.

Afgifte van het rijbewijs

In Nederland worden examens voor rijbewijzen afgenomen door het Centraal Bureau Rijvaardigheidsbewijzen en het Bureau Nader Onderzoek Rijvaardigheid. Een rijbewijs wordt afgegeven door de burgemeester van de woonplaats waarin de aanvrager woont en is sinds 1 oktober 1986 tien jaar geldig. Na het zeventigste jaar is het rijbewijs hoogstens vijf jaar geldig. Voor het behalen van het rijbewijs AM moet men tenminste 16 jaar oud zijn, voor de overige rijbewijzen dient men tenminste 18 jaar oud te zijn, en in een enkel geval 21 jaar (rijbewijs AZ). Sinds 1 januari 2005 moeten houders van rijbewijs C (vrachtwagens) en D (autobussen) bij iedere verlenging een medische keuring ondergaan. De keuring moet door een ARBO-arts worden gedaan. Deze regel is ingevoerd om te kunnen voldoen aan Europese regelgeving op het gebied van de rijbewijzen. Als men 70 jaar of ouder is, moet bij de verlenging van elk rijbewijstype een medische keuring (rijbewijskeuring) plaatsvinden.

Wie tijdelijk geen vrachtauto of autobus wil besturen, kan natuurlijk de daarvoor vereiste medische keuring achterwege laten, waarmee hij kosten bespaart. Hij krijgt dan een rijbewijs zonder C- en D-aantekening. Zijn bevoegdheid blijft echter onbeperkt geldig: hij kan op elk moment gekeurd worden en de aantekeningen terugkrijgen.

De kosten van een nieuw rijbewijs verschillen enorm. De prijs van een rijbewijs loopt in 2007 per gemeente uiteen van 21,90 euro tot 60 euro.

Puntenrijbewijs

Het beginnerrijbewijs, vaak ook wel puntenrijbewijs genoemd, is sinds 30 maart 2002 een nieuw type rijbewijs voor beginnende bestuurders. Iemand is een beginnende bestuurder tijdens de eerste vijf jaren na de datum waarop aan hem of haar voor de eerste maal het rijbewijs is afgegeven, voor 16- en 17-jarigen is deze termijn zelfs zeven jaar na verkrijging van een rijbewijs van de bromfietscategorie AM.

Het rijbewijs bevat drie punten. Wanneer de beginnende bestuurder binnen de eerste vijf jaar een met name genoemd verkeersdelict pleegt, raakt hij of zij een punt kwijt. Als men drie punten kwijt is, wordt automatisch het rijbewijs ingevorderd. De bestuurder in kwestie krijgt het rijbewijs niet terug voordat hij of zij een theorie- en praktijkproef succesvol aflegt, die vergelijkbaar is met het gewone rijexamen.

De gedachte achter het puntenrijbewijs is dat de beginnende bestuurder minder snel verkeersdelicten zal plegen, aangezien na drie overtredingen het rijbewijs wordt ingevorderd. Feit is dat bij een groot aantal verkeersongevallen beginnende bestuurders betrokken zijn. Door deze maatregelen hoopt Justitie dat te verminderen.

De verkeersdelicten die zorgen voor een punt aftrek zijn de volgende:

• Algemeen gevaarzettend verkeersgedrag (artikel 5 Wegenverkeerswet);
• Dood of toebrengen van (zwaar) lichamelijk letsel (artikel 6 WVW)
• Bumperkleven ofwel onvoldoende afstand houden (artikel 19 RVV);
• Overschrijdingen van de maximumsnelheid (40 km/h te snel op autosnelwegen of 30 km/h te snel op andere wegen)
• Andere overtredingen van de verkeersregels als daarbij letsel of schade is ontstaan.

Voorwaarde voor invordering van het rijbewijs is dat de beginnende bestuurder in die vijf jaar drie van deze verkeersdelicten heeft begaan en daarvoor een bekeuring heeft betaald of door de strafrechter is veroordeeld.

Het voorlopig rijbewijs wordt na het vijfde jaar automatisch omgezet in het definitieve rijbewijs.

Categorieën

• Rijbewijs AL is voor motorrijders die ten minste 18 jaar waren op het examenmoment en op een lichte motorfiets dit examen afleggen en nog geen twee jaar rijervaring.
• Rijbewijs AZ is voor motorrijders die ten minste 21 jaar waren op het examenmoment en op een zware motorfiets dit examen afleggen, of 2 jaar lang het AL rijbewijs hebben.
• Rijbewijs AM vervangt het inmiddels afgeschafte Bromfietscertificaat.

Code	Kan ook worden gebruikt als	Nederlandse rijbewijscategorieën	Aantal rijbewijsbezitters (sept. 2006)
AM		Snorfiets, bromfiets en brommobiel	-
AL	AM	Motor (licht) tot 25 kW en tot 0,16 kW/kg	1 345 098
AZ	AL	Motor	1 339 478
B	AM	Personenauto	10 017 014
BE	B	Personenauto met aanhangwagen	5 682 001
C	B	Vrachtwagen	950 499
CE	C, CE	Vrachtwagen met aanhangwagen	776 528
C1	B	Motorrijtuig, niet zwaarder dan 7500kg	-
C1E	C1, BE	Idem met aanhangwagen	-
D	B	Autobus	644 280
DE	D, BE	Autobus met aanhangwagen	623 620
D1	B	Motorrijtuig ingericht voor het vervoer van meer dan acht personen, bestuurder niet inbegrepen, maar niet meer dan zestien personen, de bestuurder daarbij niet inbegrepen	-
D1E	D1, BE	Idem met aanhangwagen	-
L		Een toekomstige categorie die op een later tijdstip in werking zal treden en bedoeld is voor langzame motorrijtuigen (heftrucks e.d.)	-
T		Een toekomstige categorie die op een later tijdstip in werking zal treden en bedoeld is voor tractoren	-

Vóór 1984 werden de categorieën B en E samen bijgeschreven op het rijbewijs na het goed afleggen van het examen. Vanaf 1984 was het nodig hiervoor aparte praktijkexamens (B en E) af te leggen. In 1995 werd een vereiste dat een apart examen moest worden afgelegd voor het verkeerstheorie-examen. De bezitters van rijbewijs A en B krijgen automatisch de nieuwe categorie AM bijgeschreven.

Voor de categorieën C1, C1E, D1, D1E, LT en T kan men in Nederland (nog) geen examen doen. Iedereen die echter de categorie C of D of de daarbij behorende categorie E heeft of een rijbewijs na 1 oktober 2006 aanvraagt voor één van deze categorieën, krijgt een rijbewijs met tevens de daarbij behorende categorie C1, D1, C1E of D1E.

Slagingspercentage van CBR in Nederland

Gebaseerd op de Nederlandse slagingspercentage in 2006 en 2007

type	eerste keer praktijkexamen	tweede keer praktijkexamen
slaagpercentage CBR	41%	75%

België

In België worden de examens voor rijbewijzen afgenomen in de examencentra van het ministerie van verkeer door de centra voor automobielinspectie zoals bepaald door de KB's van 23/03/1998, 10/07/2006 (cat.B) en 04/07/2007 (C&D en VAK C&D). Een praktisch proef kost per keer 36 euro. Na een theoretisch examen over de wegcode (€15,00) wordt men toegelaten tot een proeftijd. De kandidaat kan hiervoor een voorlopig rijbewijs ophalen. Dan kan men oefenen, al dan niet met de hulp van een erkende rijschool en een praktische proef afleggen. De kandidaat krijgt echter beperkingen. Hij mag mensen meenemen in de auto, indien de eerste inzittende minimaal 24 jaar is en minimaal 8 jaar rijervaring heeft. Daarbij mag de kandidaat niet rijden tijdens de uitgaanstijden (vrijdag, zaterdag, zondag, en de nachten voor en tijdens wettelijke feestdagen van 22.00 tot 6.00 uur).

Sinds 1 december 2006 wordt het praktische rijexamen volledig uitgevoerd op de openbare weg. Voor 1 december 2006 mocht een kandidaat pas de openbare weg op nadat hij op een privé-terrein bewezen had dat hij de zogenaamde manoeuvres onder de knie had. Dat waren: rechts achteruit parkeren tussen twee wagens, in een rechte lijn achteruit rijden en keren in een straat.

Voor de praktische proef wordt de auto gecheckt of alle lampen en de claxon werken. Ook moet de kandidaat een onderdeel onder de motorkap aanwijzen. Een onderdeel kan zijn: waar je motorolie bijvult, motoroliepeil meet, ruitensproeier bijvult of remvloeistof. De kandidaat moet ook laten zien dat hij weet hoe hij goed zit achter het stuur en hoe de spiegels goed zitten.

Nu de manoeuvres geïntegreerd zijn in het examen op de openbare weg moet de kandidaat de wagen achteruit parkeren achter een geparkeerd of stilstaand voertuig op de rechterkant. Daarna moet hij de procedure uitvoeren dat hij eventjes uitstapt alsof hij even op bezoek gaat. Daarna stapt hij weer in. Ondertussen controleert de examinator of de auto goed staat. Het keren in de straat gebeurt in een straat met tweerichtingsverkeer met een rijbaan. De kandidaat wordt gewezen welke straat hij moet keren. Hiervoor moet de kandidaat zelf de meest geschikte plek in de straat kiezen. Het achteruit rijden tussen paaltjes is weggevallen.

Wie niet slaagt voor het praktisch examen, moet nu ook de manoeuvres opnieuw afleggen. Vroeger vielen ze weg nadat de kandidaat ze succesvol uitgevoerd had. De kandidaat slaagt met maximaal 3 kleine fouten, 1 grote fout of 1 grote en 1 kleine fout. Een grote fout is bijvoorbeeld niet houden aan de snelheidsbeperking; niet volledig stoppen bij een stopbord. Een kleine fout is onder anderen geen voorrang geven aan rechts; motor meerdere keren laten uitvallen.

Bij fouten zoals op de stoep rijden of botsen is de kandidaat onmiddellijk gezakt. Na een geslaagd examen mag men bij de gemeente een rijbewijs afhalen.

De categorieën in België zijn als volgt: A3-Bromfietsen A-Motorfietsen B-Auto's tot 8+1 plaatsen en MTM max. 3500kg C-Vrachtwagens met MTM +3500kg en max. 8+1pl. C1-Vrachtwagens met MTM > 3500kg maar < 7500kg D-Bussen D1-Bussen met max. 16+1pl G-Land- bosbouwtrekker

Slaagpercentage van rijscholen in België

Gebaseerd op de Belgische slaagpercentages van 3/2005 tot en met 02/2006 [1]:

type	model 1	model 2	leervergunning
slaagpercentage autorijschool	58%	65%	69%
slaagpercentage vrije begeleiding	68%	62%	75%
globaal slaagpercentage	61%	65%	72%

Zie ook

• Europees Rijbewijs
• Rijles, Rijexamen
• Invordering van het rijbewijs

Bekende Nederlanders zonder rijbewijs

• Remco Campert (Schrijver)
• Midas Dekkers (Bioloog)
• Henk van Dorp (Journalist)
• Wouter Hamel (Jazzmuzikant)
• Mark Koster (Hoofdredacteur Nieuwe Revu)
• Jeroen van Merwijk (Cabaretier)
• Ruben Nicolai (Cabaretier, televisiepresentator en zanger)
• Erwin Olaf (Fotograaf)
• Lucas Reijnders (Hoogleraar)
• Vic van de Reijt (Uitgever)
• Mart Smeets (Sportpresentator)
• Boris van der Ham (Tweede Kamerlid)
• Youp van 't Hek (Cabaretier en columnist)

Externe links

• Informatie over het rijbewijs in Nederland van de overheidsorganisaties die zich ermee bezighouden.
• Informatie over het rijbewijs in België van het Belgisch Instituut voor de Verkeersveiligheid
• Nederlandse theoriecursus voor auto, brommer en motor.

Bronvermelding

Bronnen, noten en/of referenties:

  Vrije mediabestanden over Rijbewijs op Wikimedia Commons