Digitale Burgerbeweging Nederland

De Digitale Burgerbeweging Nederland (meestal afgekort tot DB.NL) was een organisatie van en voor Nederlandse burgers, gericht op het voor gewone mensen versterken van de informatie- en communicatiefunctie op het Internet.

De organisatie wilde dit doen door het recht op vrije meningsuiting te verdedigen en door het recht van burgers centraal te stellen om zelf te bepalen welke informatie men wel of niet kreeg. Dit laatste werd door de organisatie 'informationele zelfbeschikking' genoemd. Ook streefde men naar teledemocratie.

DB.NL ging in 1994 van start en werd eind 1999 opgeheven. Als beschermheer fungeerde netwerkspecialist Jaap van Till.

Verbod op encryptie

DB.NL werd op 16 juni 1994 te Amsterdam opgericht als grassroots organisatie. Tijdens deze bijeenkomst in het cultureel centrum De Balie werd ook een manifest gepresenteerd. DB.NL beschouwde zich als de Nederlandse pendant van de Amerikaanse Electronic Frontier Foundation. De oprichters waren Marcel Bullinga (publicist), Niesco Dubbelboer en Steven Lenos.

De directe aanleiding tot de oprichting vormde het voornemen van het kabinet-Lubbers III, om in navolging van de Amerikaanse overheid een verbod in te stellen op het gebruik van encryptie in onder andere e-mail. Veel van de aanwezigen waren ook actief in De Digitale Stad (DDS), dat een half jaar eerder van start was gegaan en dat de nieuwe organisatie sponsorde met een domeinnaam en hosting van een bescheiden website.

In 1995 verklaarde DB.NL zich met Luc Sala tegen de verkoop van het Amsterdamse televisiekabelnet (Kabel Televisie Amsterdam) aan het Amerikaanse bedrijf US West. Hierbij werd overwogen dat DB.NL streefde naar een voor iedere burger betaalbaar en toegankelijk publieksnetwerk met een wettelijk gegarandeerd basisaanbod van informatie- en communicatie-mogelijkheden. De overheid zou de digitale aansluiting voor iedere burger moeten waarborgen, zoals voorheen de telefoonaansluiting was gewaarborgd. Het streven om het ooit op initiatief van raadslid Roel van Duijn aangelegde kabelnet te verkopen, paste hierbij niet.

Op 3 september 1996 werd de grassroot-organisatie officieel een stichting, met als bijzonder kenmerk dat de donateurs - "participanten" in het DB.NL-jargon - invloed hadden op het bestuur. Voorzitter werd Arie Dirkzwager. Hein van Meeteren werd woordvoerder.

Op 19 oktober 1998 richtte DB.NL zich in een open brief tot minister-president Wim Kok om te protesteren tegen een pas op dat moment uitgelekte overeenkomst. Deze overeenkomsten zouden de lidstaten van de Europese Unie in 1995 hebben gesloten met de Amerikaanse veiligheidsdienst FBI om alle vormen van datacommunicatie, zoals telefoon-, fax- en Internetverkeer, af te tappen (codenaam Echelon). Het bestuur van DB.NL maakte zich ernstige zorgen over deze ontwikkeling, met name omdat in de vernieuwde Telecommunicatiewet Internetproviders werden verplicht hun systemen zo in te richten dat deze konden worden afgetapt. De open brief aan de minister-president zou het laatste wapenfeit van de organisatie blijken te zijn.

Toen per 3 september 1999 de termijn van de bestuurders was verlopen, weigerden zij op te stappen. In plaats daarvan besloten zij de hele organisatie op te heffen. Zij namen hiertoe op 18 november een ontbindingsbesluit. (Daadwerkelijk opgeheven is de organisatie overigens pas per 23 november 2001.) Een deel van de doelstellingen van DB.NL is overgenomen door de stichting Bits of Freedom (BOF), die onder meer door Internetprovider XS4ALL wordt gesteund. BOF heeft in 2004 ook het batig saldo van DB.NL ontvangen.

Discussielijst

Geïnteresseerden konden meepraten op de DB.NL discussielijst. Deze lijst werd niet gemodereerd; problemen zouden zich door zelfregulering moeten oplossen. Deze zelfregulering bleek niet goed te werken: enkele personen bleven polariseren. Op de discussielijst gingen de omgangsvormen zienderogen achteruit, niet in de laatste plaats door toedoen van de Delfste ICT-ondernemer en 'beroepsdiscussieerder' Cheffren Hagens die een kinderporno foto op de lijst plaatste en zijn opponent woordvoerder van Meeteren die zijn discussiegenoten met de NSB of de SS vergeleek en zich met hun seksuele leven bemoeide. Van Meeteren noemde dit een door het bestuur goedgekeurd "lik-op-stuk-beleid". Hagens schreef later over het incident: Om te bewijzen dat Xs4all meewerkte aan het verspreiden van kinderporno en om maatregelen daartegen af te dwingen heb ik toen een plaatje gepost. Dat was onwettig, maar dat zou nu niet meer nodig zijn."

Voor vruchtbare discussies was steeds minder plaats, die werd voortdurend worden lamgelegd door geruzie. Het bestuur van de stichting tolereerde de gang van zaken, het kon ook weinig anders want de ongecensureerde lijst was in de statuten bepaald. Het bestuur maakte zich echter zorgen over het publieke beeld dat DB.NL opriep met zo'n door ruzies en gescheld gekenmerkte Open lijst, deze was in de beleving van het bestuur één van de visitekaartjes van de stichting en belangrijk voor het werfen van fondsen. Het dilemma voor het bestuur was was: ingrijpen en gaan modereren in strijd met de statuten die een open, ongecensureerde lijst waarborgt of niet ingrijpen en daarmee de lijst uit handen geven aan schreeuwers en ruziemakers, uiteindelijk werd besloten de lijst volledig te sluiten. Eind 1998 deed het bestuur bij de politie van de regio Amstelland aangifte tegen enkele participanten, volgens het bestuur werd er onder meer gefraudeerd met identiteiten met de kennelijke opzet anderen schade te berokkenen, tot een vervolging is het nooit gekomen.

Internet journalist Francisco van Jole schreef enkele jaren later over de lijst: "Het leukste aan DB.nl was nog de mailing-list die er bijhoorde. Daar zat namelijk een querulant op die zijn tegenstanders tot opperste wanhoop wist te drijven" De chaos op de discussielijst zou één van de redenen zijn geweest om DB.NL op te heffen.

Bronvermelding

Bronnen, noten en/of referenties:

• archief van de DB.NL-website
• Opkomst en ondergang van DB.nl
• http://www.netkwesties.nl/editie65/artikel3.html