Vertaling

Een vertaling is het omzetten van een woord of een tekst in een andere dan de oorspronkelijke taal.

Voor goede vertalingen is niet alleen veel kennis van de beide talen nodig. Van de brontaal moet vaak niet de letterlijke betekenis, maar moeten ook de vele nuances, grapjes en woordspelingen worden begrepen (zie het voorbeeld hieronder). In de doeltaal moet een zodanige beheersing aanwezig zijn dat het de vertaler geen moeite kost iets op een groot aantal verschillende manieren te zeggen. Iedere taal heeft haar eigen idioom, zinsconstructies die niet één op één zijn over te zetten (voorbeeld). Ook met de cultuur van het land van de brontaal moet de vertaler eigenlijk goed bekend zijn.

Voor iemand die niet tweetalig is opgevoed, is het meestal niet mogelijk optimaal in een taal te schrijven die niet zijn of haar moedertaal is. Vertalers vertalen dan ook gewoonlijk vanuit een andere taal (T2) naar hun moedertaal.

Het omzetten van teksten binnen dezelfde taal - bijvoorbeeld van oude Nederlandse teksten naar modern Nederlands - heet in principe hertaling, maar bij uitbreiding wordt dit begrip ook wel gebruikt als synoniem voor vertalen.

Een goede vertaling is een tekst zien die qua context de beste keuze is, die het beste strookt met de betekenis in de oorspronkelijke taal, en waaraan niet te zien is dat het een vertaling is. Heel vaak is er discussie over hoe letterlijk iets vertaald moet worden. De doelgroep waarvoor vertaald moet worden, speelt een grote rol bij de beslissingen die de vertaler moet nemen bij het vertalen. Ook het medium is belangrijk: bij ondertiteling van een buitenlands programma moet er behalve vertaald ook meestal sterk bekort worden.

Een technische handleiding moet meestal letterlijker worden vertaald dan een romantisch verhaal. Cultuurverschillen leiden vaak, zo niet altijd tot begrippen in de oorspronkelijke taal die voor de doelgroep zonder extra uitleg niet te volgen zijn, de zogeheten realia. De vertaler moet in zo'n geval kiezen voor extra uitleg, of voor het substitueren van een ander maar vergelijkbaar begrip in de doeltaal. Een manier van vertalen die door velen als ideaal wordt gezien, is een tekst zo af te leveren dat het voor de lezer lijkt of de auteur in de eigen taal van de lezer schreef.

Berucht zijn de zogenaamde valse vrienden, woorden in de ene taal die qua vorm sterk lijken op een (vaak etymologisch verwant) woord in de andere taal, maar een andere betekenis hebben. Zie ook de cognaten en de lijst van valse vrienden.

Werden vertalingen vroeger met de hand geschreven of uitgetypt, sinds de opkomst van de computer worden ze vrijwel altijd met computerondersteund vertalen gemaakt met een programma met vertaalgeheugen (translation memory - TM) zoals SDL-Trados, DéjàVu, Catalyst of Wordfast.

Voorbeeld: idioom

• Engels
  • it's raining cats and dogs
• Nederlands
  • het regent pijpenstelen / het is hondenweer

Zie ook

• Adaptatie
• Bijbelvertaling
• Computervertaling
• Dynamische en formele equivalentie
• Equivalent (taalkunde)
• Herschrijving
• Native speaker
• Toegepaste Taalkunde (opleiding)
• Tolk (beroep)
• Vertaaldienst
• Beëdigd vertaler
• Literair vertaler

WikiWoordenboek

Zoek vertaling op in het WikiWoordenboek.