Aldous Huxley

Aldous Huxley in Buenos Aires, 1970

Aldous Leonard Huxley (Godalming (Surrey), 26 juli 1894 – Los Angeles, 22 november 1963) was een Engels-Amerikaanse romanschrijver en essayist.

Leven

Aldous Huxley werd geboren in Groot-Britannië als zoon van de schrijver Leonard Huxley en diens eerste echtgenote Julia Frances Arnold. Zijn grootvader was de Engelse evolutiebioloog Thomas Huxley. De schrijver en cultuurcriticus Matthew Arnold was een grootoom lang moederskant. Zijn broer Julian Huxley was schrijver en bioloog, en zijn halfbroer Andrew Fielding Huxley was bioloog en nobelprijswinnaar.

Als kind ging hij naar de Hillside School in Malvern (Worcestershire). Hij kreeg ook jarenlang les van zijn eigen moeder, tot zij zwaar ziek werd. Daarna bezocht hij het Eton College in Berkshire. Zijn moeder overleed in 1908, toen hij veertien jaar was. Nadat hij in 1911 een oogziekte kreeg, was hij drie jaar bijna blind. Vanaf oktober 1913 studeerde hij literatuur aan het Balliol College in Oxford. Toen hij amper 21 was, maakte hij het schrijven tot zijn beroep. Zijn eerste boek, The Burning Wheel, werd uitgegeven in 1916, toen hij 22 jaar was. In 1916 meldde hij zich als vrijwilliger voor de legerdienst in de Eerste Wereldoorlog, maar werd afgekeurd omdat hij zo slecht zag. Later zou zijn gezichtsvermogen weer verbeterd zijn. Hij werkte in 1917 enkele maanden in de inkoopafdeling van de Royal Air Force. Hij gaf een jaar lang Franse les aan het Eton College, waar Eric Blair (beter bekend onder zijn pseudoniem George Orwell) en Steven Runciman tot zijn leerlingen behoorden. Hij kon als leraar de klas niet onder controle houden, maar werd bewonderd door zijn taalkundige bekwaamheden.

In 1919 maakte hij kennis met Maria Nys, een vluchtelinge uit Eeklo in België. Zij trouwden dat jaar. Het jaar daarop werd hun zoon Matthew geboren, die later epidemioloog werd.

In het begin van de jaren 1920 woonde het gezin in Italië.

In 1937 gingen zij in Hollywood in Californië wonen. Een vriend, Gerald Heard, bracht Huxley in contact met de filosofie van vedanta en met meditatie. Huxley werd ook vegetariër en begon yoga te beoefenen. Hij had een goed inkomen door filmscenario’s te schrijven voor Hollywood.

Na 1945 vroeg hij het Amerikaans staatsburgerschap aan. Dit werd hem geweigerd omdat hij de wapens niet wou opnemen om de Verenigde Staten te verdedigen.

Nadat zijn echtgenote Maria in 1955 overleed aan borstkanker, hertrouwde hij met Laura Archera uit Turijn. Zij was zelf ook schrijfster en schreef een biografie van haar man.

In 1953 werd hij door psychiater Humphry Osmond geïntroduceerd met het gebruik van de psychoactieve drug mescaline.

In 1960 werd bij hem keelkopkanker vastgesteld.

Aldous Huxley overleed in de namiddag van 22 november 1963. Door zijn keelkanker niet meer in staat om te spreken, vroeg hij schriftelijk aan zijn vrouw Laura „LSD, 100 µg, i.m.” (intramusculair). Hij had toen ongeveer twee jaar geen psychoactieve drugs meer genomen.

Enkele uren voor hij overleed, vond de aanslag plaats op John F. Kennedy, maar Huxley kwam dit niet meer te weten. De nieuwsberichten over de aanslag op president Kennedy overschaduwden het nieuws over het overlijden van Huxley, evenals dat van C. S. Lewis, die op dezelfde dag overleed. In december 1963 vond in Londen een herdenkingsdienst plaats, geleid door Huxleys oudere broer Julian. Zijn as werd bijgezet in het familiegraf op de begraafplaats van Compton, een dorp bij Guildford in Surrey.

Werken

Aldous Huxley schreef 47 boeken in zijn lange carrière als schrijver. Zijn reputatie werd gevestigd met zijn satirische romans Crome Yellow en Antic Hay. Zijn bekendste werk is Brave New World, waarin hij waarschuwt voor de gevaren van ontmenselijking in een wetenschappelijk tijdperk. Huxley experimenteerde met drugs en schreef twee non-fictieboeken die gebaseerd waren op zijn ervaringen met mescaline (dat hij onder toezicht nam): Doors of Perception (1954) en Heaven and Hell (1956). Zijn geschriften over psychedelische ervaringen waren klassiekers onder de vroege hippies.

De Engelse criticus Anthony Burgess zei dat hij de roman ’voorzag van een brein’. Andere critici merkten op dat hij een betere essayist dan romanschrijver was omdat hij meer aandacht schonk aan zijn ideeën dan aan plot en personages.

De Russische componist Igor Stravinski schreef zijn laatste compositie voor orkest ter ere van Aldous Huxley: Variations Aldous Huxley in memoriam.

Romans

• Crome Yellow (1921, vertaald als Gasten op Crome)
• Antic Hay (1923)
• Those Barren Leaves (1925)
• Point Counter Point (1928)
• Brave New World (1932, in de Nederlandse vertaling: Heerlijke nieuwe wereld, was oorspronkelijk in 1934 vertaald als Het somaparadijs)
• Eyeless in Gaza (1936, vertaald als De wateren werden still)
• After Many a Summer (1939, vertaald als Na vele zomers)
• Time Must Have a Stop (1944, vertaald als De tijd loopt zelf ten eind)
• Ape and Essence (1948, vertaald als Het rijk van Belial)
• The Devils of Loudun (1952, vertaald als De duivels van Loudun)
• The Genius and the Goddess (1955, vertaald als Het genie en de godin)
• Island (1962, vertaald als Eiland)

Prijzen

• 1939: James Tait Black Memorial Prize, voor After Many a Summer Dies the Swan.
• 1959: American Academy of Arts and Letters, Award of Merit, voor Brave New World.
• 1962: Companion of Literature, (Royal Society of Literature)

Verwijzingen