Wikisage is op 1 na de grootste internet-encyclopedie in het Nederlands. Iedereen kan de hier verzamelde kennis gratis gebruiken, zonder storende advertenties. De Koninklijke Bibliotheek van Nederland heeft Wikisage in 2018 aangemerkt als digitaal erfgoed.
- Wilt u meehelpen om Wikisage te laten groeien? Maak dan een account aan. U bent van harte welkom. Zie: Portaal:Gebruikers.
- Bent u blij met Wikisage, of wilt u juist meer? Dan stellen we een bescheiden donatie om de kosten te bestrijden zeer op prijs. Zie: Portaal:Donaties.
Hervarar saga ok Heiðreks: verschil tussen versies
(Niet-bestaande bestanden verwijderd) |
Geen bewerkingssamenvatting |
||
| Regel 1: | Regel 1: | ||
'''''Hervarar saga ok Heiðreks''''' is een legendarische [[Saga (literatuur)|saga]] uit de 13e eeuw die verschillende | '''''Hervarar saga ok Heiðreks''''' is een legendarische [[Saga (literatuur)|saga]] uit de 13e eeuw, die elementen uit verschillende oudere saga’s verenigt. Naast de literaire kwaliteiten die het werk heeft, is het ook om uiteenlopende andere redenen waardevol. Het bevat tradities over de oorlogen tussen de [[Goten]] en de [[Hunnen]] uit de vierde eeuw, en het laatste deel wordt gebruikt als een bron voor de Zweedse middeleeuwse geschiedenis. Het was ook een belangrijke inspiratiebron voor [[J.R.R. Tolkien|Tolkien]] toen hij zijn legenden van [[Midden-aarde]] schreef. De saga kan echter meest gewaardeerd worden om zijn memorabele beeldspraak. | ||
==Synopsis== | ==Synopsis== | ||
De [[Saga (literatuur)|saga]] vertelt het verhaal van het zwaard [[Tyrfing]] en hoe het gesmeed en vervloekt werd door de dwergen [[Dvalin]] en [[Durin]] voor de koning [[Svafrlami]]. Later verloor | De [[Saga (literatuur)|saga]] vertelt het verhaal van het zwaard [[Tyrfing]] en hoe het gesmeed en vervloekt werd door de dwergen [[Dvalin]] en [[Durin]] voor de koning [[Svafrlami]]. Later verloor de koning het zwaard aan de [[berserker]] [[Arngrim]] uit [[Bolmsö]], die het aan zijn zoon [[Angantyr]] gaf. [[Angantyr]] stierf tijdens een gevecht op [[Samsø]] tegen de Zweedse held [[Hjalmar en Ingeborg|Hjalmar]], die het zwaard begroef in een [[tumulus|grafheuvel]], samen met [[Angantyr]]. De dochter van [[Angantyr]], de [[schildmaagd]] [[Hervor]], vond het zwaard echter terug door haar dode vader op te roepen en zo haar erfgoed terug te krijgen. De saga gaat verder met [[Hervor]] en haar zoon [[Heidrek]], de koning van het [[Reidgotaland]]. Er komt een enorme veldslag om de erfenis tussen zijn zonen [[Angantyr]] en [[Hlod]]. [[Hlod]] wordt hierin geholpen door de [[Hunnen]]. Toch wordt [[Hlod]] verslagen en gedood. | ||
Op het einde wordt nog verteld dat de zoon van [[Angantyr]], [[Heidhrekr Ulfhamr]] nog lange tijd koning van [[Reidgotaland]] was. De dochter van [[Heidhrekr Ulfhamr|Heidrek ]], [[Hildr]], kreeg een zoon, Hálfdan snjalli (Halfdan de moedige), die de vader van [[Ivar Vidfamme]] was. Na [[Ivar Vidfamme]] geeft de saga de lijn van Zweedse koningen tot de zeker historische [[Filippus van Zweden|Philip Halstensson]]. | Op het einde wordt nog verteld dat de zoon van [[Angantyr]], [[Heidhrekr Ulfhamr]] nog lange tijd koning van [[Reidgotaland]] was. De dochter van [[Heidhrekr Ulfhamr|Heidrek ]], [[Hildr]], kreeg een zoon, Hálfdan snjalli (Halfdan de moedige), die de vader van [[Ivar Vidfamme]] was. Na [[Ivar Vidfamme]] geeft de saga de lijn van Zweedse koningen tot de zeker historische [[Filippus van Zweden|Philip Halstensson]]. | ||
==Versies== | ==Versies== | ||
De saga wordt verteld in vele manuscripten, maar er zijn drie verschillende versies, de ''H'', ''R'' en ''U'' versie, waarvan de ''H'' en de ''R'' versie bewaard worden op [[ | De saga wordt verteld in vele manuscripten, maar er zijn drie verschillende versies, de ''H'', ''R'' en ''U'' versie, waarvan de ''H'' en de ''R'' versie bewaard worden op [[velijn]]<!---papier--->. De versie ''H'' is bewaard gebleven door het [[Hauksbók]] (A.M. 544, 4to), door [[Haukr Erlendsson]]. De versie ''R'', of manuscript 2845, 4to, bevindt zich in de [[Deense Koninklijke Bibliotheek]] van [[Kopenhagen]]. Men schat dat het ongeveer in de 15e eeuw werd geschreven. De versie ''U'' is gedeeltelijk bewaard gebleven en bevindt zich nu als R:715 in de [[Carolina Rediviva]], de universiteitsbibliotheek van [[Uppsala (stad)|Uppsala]], en als AM 203 fol. in de universiteitsbibliotheek van [[Kopenhagen]]. Deze versie is uit de 17e eeuw en werd geschreven door [[Síra Jón Erlendsson]] uit [[Villingaholt]] (1672). | ||
Deze bronnen verschillen echter. De ''R'' versie bijvoorbeeld zou het dichtst bij het origineel liggen en lijkt meer op de ''U'' versie dan op de ''H'' versie, maar komt het eerste hoofdstuk en het einde tekort. Aan de andere kant wordt de [[dodenzang]] van [[Hjalmar en Ingeborg|Hjalmar]] erin opgenomen. De ''H'' versie eindigt met [[Gestublindi]] en de ''R'' versie eindigt net voor hoofdstuk 12. Er zijn echter twee 17e-eeuwse kopieën van de ''H'' versie, AM 281, 4to (h1) en AM 597b, 4to (h2), die de [[Gestublini]]rijmen opnemen. | Deze bronnen verschillen echter. De ''R''-versie bijvoorbeeld zou het dichtst bij het origineel liggen en lijkt meer op de ''U'' versie dan op de ''H'' versie, maar komt het eerste hoofdstuk en het einde tekort. Aan de andere kant wordt de [[dodenzang]] van [[Hjalmar en Ingeborg|Hjalmar]] erin opgenomen. De ''H''-versie eindigt met [[Gestublindi]] en de ''R''-versie eindigt net voor hoofdstuk 12. Er zijn echter twee 17e-eeuwse kopieën van de ''H''-versie, AM 281, 4to (h1) en AM 597b, 4to (h2), die de [[Gestublini]]rijmen opnemen. | ||
==Tijd== | ==Tijd== | ||
Het onderdeel van de Gotische oorlogen tegen de [[Hunnen]] is van een lange tijd geleden | Het onderdeel van de Gotische oorlogen tegen de [[Hunnen]] is van een lange tijd geleden en is gebaseerd op gebeurtenissen uit de vroege/midden vierde eeuw, die bijna 1000 jaren werden overgeleverd. Het is een getuigenis van hun gouden tijden dat de namen in authentieke Germaanse vormen verschijnen en dat ze niet in het minst werden beïnvloed door het Latijn. Gotische namen werden niet meer gebruikt na 390, zoals ''Grýting'' ([[Ostrogoten]], zie de Latijnse vorm ''Greutungi'') en ''Tyrfing'' ([[Visigoten]], zie de Latijnse vorm ''Tervingi''). Alles speelt zich af in het gebied waar de Goten leefden tijdens de oorlogen met de Hunnen. De Gotische hoofdstad [[Arheimar]] bevindt zich aan de [[Dnjepr (rivier)|Dnjepr]] (''... á Danparstöðum á þeim bæ, er Árheimar heita...''), koning [[Heidrek]] sterft in de [[Karpaten]] (... ''und Harvaða fjöllum'') en het gevecht met de Hunnen vindt plaats op vlaktes bij de [[Donau]] (...''á vígvöll á Dúnheiði í Dylgjudölum''). Het mythische [[demsterwold|Myrkviðr]] die de Goten van de Hunnen scheidt, lijkt overeen te komen met de moerassen aan de [[Zee van Azov]]. | ||
Hoewel de namen naar een historische basis leiden, zijn de gebeurtenissen zelf moeilijker met andere bronnen te verbinden. Doordat de naam Heidrek Oudnoors ''Heiðrekr'') ongeveer een synoniem was voor Ermanaric (''heiðr'' betekent | Hoewel de namen naar een historische basis leiden, zijn de gebeurtenissen zelf moeilijker met andere bronnen te verbinden. Doordat de naam Heidrek Oudnoors (''Heiðrekr'') ongeveer een synoniem was voor Ermanaric (''heiðr'' betekent ’eer’ en ’glorie’, en ''Aírman-'', Oudnoors ''Jörmund'' betekent ’groot’), kan het zijn dat de kleinzoon van Heidrek de Wijze, Heidrek Ulfham, overeenkomt met Ermanaric. Heidrek Ulfham zou zeer lang over de Goten geregeerd hebben en Jordanes vertelt dat Ermanaric 110 jaar geleefd heeft. Als dit zo is, vormen de Hervarar Saga een deel van de verhalen over de Gotische geschiedenis die niet door andere bronnen vermeld worden. | ||
==Tolkien== | ==Tolkien== | ||
Veel uit deze saga | Veel uit deze saga wordt door de lezers van Tolkien onmiddellijk herkend. De Rohirrim komen er bijvoorbeeld in voor, er zijn stoutmoedige schildmaagden, Mirkwood ([[demsterwold]]), grafheuvels met spoken en magische zwaarden, mithril maliënkolders, heroïsche veldslagen, een vlammend zwaard en twee dwergen die Dvalin en Durin heten. De jongste zoon van Tolkien, [[Christopher Tolkien|Christopher]] vertaalde het werk in 1960 met als titel ''The Saga of King Heidrek the Wise''. | ||
==Referenties== | ==Referenties== | ||
*Tolkien: ''Hervarar Saga ok Heidreks Konungs''. C.J.R. Tolkien (Oxford University, Trinity College). B. Litt. thesis. 1953/4. | * Tolkien: ''Hervarar Saga ok Heidreks Konungs''. C.J.R. Tolkien (Oxford University, Trinity College). B. Litt. thesis. 1953/4. | ||
*''The Battle of the Goths and the Huns''. Christopher Tolkien, in Saga-Book (University College, London, for the Viking Society for Northern Research) 14, part 3 (1955-6), pp. [141]-63. | *''The Battle of the Goths and the Huns''. Christopher Tolkien, in: Saga-Book (University College, London, for the Viking Society for Northern Research) 14, part 3 (1955-6), pp. [141]-63. | ||
*''Hervarar Saga ok Heidreks''. Ed. [[Gabriel Turville-Petre|(E.O.) G. Turville-Petre]]. London: University College London, for the Viking Society for Northern Research, 1956. | *''Hervarar Saga ok Heidreks''. Ed. [[Gabriel Turville-Petre|(E.O.) G. Turville-Petre]]. London: University College London, for the Viking Society for Northern Research, 1956. | ||
*''The Saga of King Heidrek the Wise''. Ed. and trans. Christopher Tolkien. London: Thomas Nelson & Sons (Icelandic Texts), 1960. [30 Jun 60] | *''The Saga of King Heidrek the Wise''. Ed. and trans. Christopher Tolkien. London: Thomas Nelson & Sons (Icelandic Texts), 1960. [30 Jun 60] | ||
Versie van 12 jan 2023 02:28
Hervarar saga ok Heiðreks is een legendarische saga uit de 13e eeuw, die elementen uit verschillende oudere saga’s verenigt. Naast de literaire kwaliteiten die het werk heeft, is het ook om uiteenlopende andere redenen waardevol. Het bevat tradities over de oorlogen tussen de Goten en de Hunnen uit de vierde eeuw, en het laatste deel wordt gebruikt als een bron voor de Zweedse middeleeuwse geschiedenis. Het was ook een belangrijke inspiratiebron voor Tolkien toen hij zijn legenden van Midden-aarde schreef. De saga kan echter meest gewaardeerd worden om zijn memorabele beeldspraak.
Synopsis
De saga vertelt het verhaal van het zwaard Tyrfing en hoe het gesmeed en vervloekt werd door de dwergen Dvalin en Durin voor de koning Svafrlami. Later verloor de koning het zwaard aan de berserker Arngrim uit Bolmsö, die het aan zijn zoon Angantyr gaf. Angantyr stierf tijdens een gevecht op Samsø tegen de Zweedse held Hjalmar, die het zwaard begroef in een grafheuvel, samen met Angantyr. De dochter van Angantyr, de schildmaagd Hervor, vond het zwaard echter terug door haar dode vader op te roepen en zo haar erfgoed terug te krijgen. De saga gaat verder met Hervor en haar zoon Heidrek, de koning van het Reidgotaland. Er komt een enorme veldslag om de erfenis tussen zijn zonen Angantyr en Hlod. Hlod wordt hierin geholpen door de Hunnen. Toch wordt Hlod verslagen en gedood.
Op het einde wordt nog verteld dat de zoon van Angantyr, Heidhrekr Ulfhamr nog lange tijd koning van Reidgotaland was. De dochter van Heidrek , Hildr, kreeg een zoon, Hálfdan snjalli (Halfdan de moedige), die de vader van Ivar Vidfamme was. Na Ivar Vidfamme geeft de saga de lijn van Zweedse koningen tot de zeker historische Philip Halstensson.
Versies
De saga wordt verteld in vele manuscripten, maar er zijn drie verschillende versies, de H, R en U versie, waarvan de H en de R versie bewaard worden op velijn. De versie H is bewaard gebleven door het Hauksbók (A.M. 544, 4to), door Haukr Erlendsson. De versie R, of manuscript 2845, 4to, bevindt zich in de Deense Koninklijke Bibliotheek van Kopenhagen. Men schat dat het ongeveer in de 15e eeuw werd geschreven. De versie U is gedeeltelijk bewaard gebleven en bevindt zich nu als R:715 in de Carolina Rediviva, de universiteitsbibliotheek van Uppsala, en als AM 203 fol. in de universiteitsbibliotheek van Kopenhagen. Deze versie is uit de 17e eeuw en werd geschreven door Síra Jón Erlendsson uit Villingaholt (1672).
Deze bronnen verschillen echter. De R-versie bijvoorbeeld zou het dichtst bij het origineel liggen en lijkt meer op de U versie dan op de H versie, maar komt het eerste hoofdstuk en het einde tekort. Aan de andere kant wordt de dodenzang van Hjalmar erin opgenomen. De H-versie eindigt met Gestublindi en de R-versie eindigt net voor hoofdstuk 12. Er zijn echter twee 17e-eeuwse kopieën van de H-versie, AM 281, 4to (h1) en AM 597b, 4to (h2), die de Gestublinirijmen opnemen.
Tijd
Het onderdeel van de Gotische oorlogen tegen de Hunnen is van een lange tijd geleden en is gebaseerd op gebeurtenissen uit de vroege/midden vierde eeuw, die bijna 1000 jaren werden overgeleverd. Het is een getuigenis van hun gouden tijden dat de namen in authentieke Germaanse vormen verschijnen en dat ze niet in het minst werden beïnvloed door het Latijn. Gotische namen werden niet meer gebruikt na 390, zoals Grýting (Ostrogoten, zie de Latijnse vorm Greutungi) en Tyrfing (Visigoten, zie de Latijnse vorm Tervingi). Alles speelt zich af in het gebied waar de Goten leefden tijdens de oorlogen met de Hunnen. De Gotische hoofdstad Arheimar bevindt zich aan de Dnjepr (... á Danparstöðum á þeim bæ, er Árheimar heita...), koning Heidrek sterft in de Karpaten (... und Harvaða fjöllum) en het gevecht met de Hunnen vindt plaats op vlaktes bij de Donau (...á vígvöll á Dúnheiði í Dylgjudölum). Het mythische Myrkviðr die de Goten van de Hunnen scheidt, lijkt overeen te komen met de moerassen aan de Zee van Azov.
Hoewel de namen naar een historische basis leiden, zijn de gebeurtenissen zelf moeilijker met andere bronnen te verbinden. Doordat de naam Heidrek Oudnoors (Heiðrekr) ongeveer een synoniem was voor Ermanaric (heiðr betekent ’eer’ en ’glorie’, en Aírman-, Oudnoors Jörmund betekent ’groot’), kan het zijn dat de kleinzoon van Heidrek de Wijze, Heidrek Ulfham, overeenkomt met Ermanaric. Heidrek Ulfham zou zeer lang over de Goten geregeerd hebben en Jordanes vertelt dat Ermanaric 110 jaar geleefd heeft. Als dit zo is, vormen de Hervarar Saga een deel van de verhalen over de Gotische geschiedenis die niet door andere bronnen vermeld worden.
Tolkien
Veel uit deze saga wordt door de lezers van Tolkien onmiddellijk herkend. De Rohirrim komen er bijvoorbeeld in voor, er zijn stoutmoedige schildmaagden, Mirkwood (demsterwold), grafheuvels met spoken en magische zwaarden, mithril maliënkolders, heroïsche veldslagen, een vlammend zwaard en twee dwergen die Dvalin en Durin heten. De jongste zoon van Tolkien, Christopher vertaalde het werk in 1960 met als titel The Saga of King Heidrek the Wise.
Referenties
- Tolkien: Hervarar Saga ok Heidreks Konungs. C.J.R. Tolkien (Oxford University, Trinity College). B. Litt. thesis. 1953/4.
- The Battle of the Goths and the Huns. Christopher Tolkien, in: Saga-Book (University College, London, for the Viking Society for Northern Research) 14, part 3 (1955-6), pp. [141]-63.
- Hervarar Saga ok Heidreks. Ed. (E.O.) G. Turville-Petre. London: University College London, for the Viking Society for Northern Research, 1956.
- The Saga of King Heidrek the Wise. Ed. and trans. Christopher Tolkien. London: Thomas Nelson & Sons (Icelandic Texts), 1960. [30 Jun 60]
Externe links
- Hervarar saga ok Heiðreks (Oud-Noords)
- Saga Heiðreks konungs ins vitra (Oud-Noords)
- Hervarar saga (Engels)