Kroatisch

Kroatisch (hrvatski)
Gesproken in	Kroatië, Bosnië en Herzegovina. Grote gemeenschappen in Oostenrijk, Duitsland, Zwitserland en andere westerse landen.
Sprekers	5,5 miljoen moedertaalsprekers
Rang	89
Taalfamilie	Indo-Europees Balto-Slavisch Slavisch Zuid-Slavisch Westelijk Zuid-Slavisch Servo-Kroatisch Štokavisch Neo-Štokavisch Oost Herzegovinisch Standaard Kroatisch
Alfabet	Latijns
Officiële status
Officieel in	*  Kroatië  Bosnië en Herzegovina Burgenland Oostenrijk Molise Italië Vojvodina Servië Europa
Taalorganisatie	Vijeće za normu hrvatskoga standardnog jezika (Raad voor de norm van de Kroatische standaardtaal)
Taalcodes
ISO 639-1	hr
ISO 639-2(B)	hrv
ISO 639-3	hrv

Het Kroatisch (Hrvatski) is een van de standaardvarianten van het Servo-Kroatisch. Het is de officiële taal van Kroatië en wordt ook gebruikt door Kroaten in Bosnië en Herzegovina.

Enkele specifieke kenmerken van het Kroatisch binnen het Servo-Kroatisch:

• "Ijekavisch": de Proto-Slavische ě is ije (lang), je (kort) of i (voor o) geworden (vrijeme (tijd) , djevojka (meisje), htio ([hij] wilde) vs. Servisch vreme, devojka, hteo).
• De maanden van het jaar hebben afwijkende namen: in plaats van de internationale namen die in Servië en Bosnië gebruikelijk zijn (januar, novembar e.d.) treft men namen van het type "grasmaand" (travanj=april) of (sječanj=januari) e.d. aan.
• Afwijkende woordenschat op een aantal andere punten, enkele in het oog springende voorbeelden zijn zrak (lucht) vs. vazduh, kruh (brood) vs. hleb, tjedan (week) vs. sedmica, vlak (trein) vs. voz en kolodvor (station) vs. stanica. In deze gevallen is het Kroatisch vaak "de vreemde eend in de bijt": in Bosnië, Montenegro en Servië worden typisch Kroatische woorden niet gebruikt en zijn meestal meer algemeen-Slavische of internationale woorden in gebruik. Sinds de onafhankelijkheid van Kroatië en de versterking van het Kroatisch als standaardtaal zijn er veel nieuwe "Kroatische" woorden bij gekomen, maar deze hebben lang niet allemaal ingang gevonden onder de Kroatische bevolking.
• Enkele woorden onderscheiden zich in geslacht en daardoor in verbuiging, zoals Kroatisch minuta (v) (minuut) vs. Servisch minut (m), osnova (v) (basis) vs. osnov (m) en večer (v) (avond) vs. veče (o).
• In het Kroatisch krijgen nieuwe leenwoorden met een Latijnse stam meestal het achtervoegsel -irati, in het Servisch komen ook -ovati en -isati voor: Kroatisch identificirati (identificeren) vs. Servisch identifikovati, informirati (informeren) vs. informisati.

Kroatisch (Misal kneza Novaka, 1368).

Bestand:Croatian dialects in Cro and BiH 1.PNG

Kroatische dialecten

Bestand:Bascanska ploca.jpg

Kroatisch, Baška (1100)

Bestand:Vatican Croatian Prayer Book.jpg

Kroatisch (1380-1400)

• Enkele specifieke spellingsregels, waaronder de spelling van werkwoorden in de toekomende tijd: "ik zal spreken"="govorit ću", terwijl in Servië "govoriću", als één woord, wordt gespeld (de uitspraak verschilt niet).
• Afwijkende klemtoon, toon of klinkerlengte, hierbij moet worden opgemerkt dat voor alle varianten van het Servo-Kroatisch geldt dat de voorgeschreven standaard niet altijd met de werkelijkheid overeenkomt en de accentuatie per dialect behoorlijk kan verschillen.
• Het Latijnse alfabet wordt gebruikt.

A a	B b	C c	Č č	Ć ć	D d	Đ đ
Dž dž	E e	F f	G g	H h	I i	J j
K k	L l	Lj lj	M m	N n	Nj nj	O o
P p	R r	S s	Š š	T t	U u	V v
Z z	Ž ž	(i+e=ije)	(r+r=ŕ)

Voorbeeldwoorden

Nederlands	Kroatisch
één	jedan
twee	dva
drie	tri
vier	četiri
vijf	pet
zes	šest
zeven	sedam
acht	osam
negen	devet
tien	deset
ja	da
nee	ne
alstublieft	molim
dankuwel	hvala
vandaag	danas
vanochtend	jutros
vanmiddag	poslijepodne
vanavond	večeras
geen	nema
hoi	zdravo
waarom?	zašto?
wat?	što?

Bestand:Wikipedia-logo-v2.svg

Zie de Kroatischtalige uitgave van Wikipedia.

Indo-Europese talen > Kentum- en satemtalen > Slavische talen >

West-Slavische talen: Pools · Tsjechisch · Slowaaks · Sorbisch (Oppersorbisch, Nedersorbisch) · Silezisch · Kasjoebisch · Polabisch Oost-Slavische talen: Russisch · Oekraïens · Wit-Russisch · Roetheens Zuid-Slavische talen: Sloveens (Prekmurees, Resianees) · Servo-Kroatisch (Servisch, Kroatisch, Bosnisch, Montenegrijns) · Bulgaars (Banater Bulgaars) · Macedonisch · Kerkslavisch

  Zie ook de categorie met mediabestanden in verband met Croatian language op Wikimedia Commons.

 

Artikelstek

Hulpjes om informatie te verzamelen of teksten te verbeteren

Google • Duck Duck Go • free images Google • Flickr free images • Google zonder Wikipedia, blogs en Facebook • Google Wiki's • Google Scholar • Google Books • Vertaal de titel • Google Translated Search • Engels, Frans, Russisch, Grieks • Delpher • Belgicapress • historische kranten (W.-Vlaanderen) • Aalst Courant • Old News • Trove • Wikipedia • Toolserver personenzoeker • Wikidata (Reasonator) • Biografisch Portaal • Britannica • IMDb • RKD • ODIS • DNB • Catholic Encyclopedia • Jewish Encyclopedia • Archive.org • Medische studies op PubMed • Wetenschappelijke studies op Sci-Hub • Familysearch •
Hulp genealogie en geschiedenis (Nederland) • Deepl vertaler • Schrijfassistent VRT • ChatGPT (Opgepast! Altijd verifiëren!) • Claude.ai (Opgepast! Altijd verifiëren!) • Copilot (Opgepast! Altijd verifiëren!) • tekst herschrijven met scribbr.io •