Halfapenorde

Halfapen
Rode slanke lori (Loris tardigradus)
Taxonomische indeling
Orde: Primates (Primaten)
Onderorde
Strepsirrhini

Halfapen oftewel Strepsirrhini zijn een primitieve groep primaten. Ze worden zo genoemd omdat ze erg op apen lijken, maar het niet zijn. Ze hebben kleinere en eenvoudigere hersenen, een lange snuit, en een gevoeliger reukorgaan dan echte apen. Apen en halfapen hebben hoogstwaarschijnlijk dezelfde voorouders. Deze leken veel op de huidige halfapen. De apen hebben zich verder ontwikkeld, grotere hersenen gekregen, en zijn handiger geworden bij het zoeken naar voedsel. De halfapen bleven de kenmerken van insecteneters houden (spitse snuit met snorharen en een natte neus) en hielden hun kleine hersenen. Toch horen ze ook tot de primaten, onder meer door hun handen en voeten, en hun platte nagels.

Halfapen leven enkel in de tropische gebieden van Afrika en Azië. Op de continenten zijn allen nachtdieren met grote ogen, alleen op het eiland Madagaskar hebben zich gedurende miljoenen jaren bijzondere soorten ontwikkeld, waarvan sommige wel overdag actief zijn. Op dit eiland zijn nooit echte apen doorgedrongen, en dus hadden de halfapen hier geen concurrentie.

Tot de halfapen behoren de lemuren van Madagaskar, de galago's en potto's uit Afrika, en de lori's uit Azië. Bijzonder zijn de zogenoemde spookdiertjes: ze hebben kenmerken van zowel apen als halfapen.

Geschiedenis

Halfapen zijn de oudst bekende groep van de primaten. De oudste fossielen zijn bekend van het vroeg-Eoceen en behoren tot de Adapiformes. Deze groep leefde tot het laat-Mioceen en kwam voor in Noord-Amerika, Europa en Azië. De evolutie van moderne halfapen, de Lemuriformes, is minder duidelijk, omdat fossielen de meeste groepen niet buiten Madagaskar gevonden zijn. De Lori's komen voor vanaf het laat-Eoceen in Afrika en Azië. Fossiele vertegenwoordigers van de families van Madagaskar zijn, zoals gezegd, beperkt tot dit eiland en gaan niet verder terug dan het Pleistoceen. Bekend zijn vooral de reuzenmaki's van het geslacht Megaladapis, die vermoedelijk door mensen werden uitgeroeid.

Taxonomie

• Infraorde Adapiformes (uitgestorven)
  • Familie Adapidae (uitgestorven)
  • Familie Sivaladapidae (uitgestorven)
  • Familie Notharctidae (uitgestorven)
• Infraorde Lorisiformes
  • Familie Loriachtigen (Lorisidae)
  • Familie Galago's (Galagonidae)
• Infraorde Chiromyiformes
  • Familie Vingerdieren (Daubentoniidae)
• Infraorde Lemuriformes
  • Superfamilie Cheirogaleoidea
    • Familie Dwergmaki's (Cheirogaleidae)
  • Superfamilie Lemuroidea
    • Familie Maki's (Lemuridae)
    • Familie Wezelmaki's (Lepilemuridae)
    • Familie Megaladapidae (uitgestorven)
    • Familie Archaeolemuridae (uitgestorven)
    • Familie Palaeopropithecidae (uitgestorven)
    • Familie Indriachtigen (Indriidae)

  Vrije mediabestanden over Strepsirrhini op Wikimedia Commons