André Mandrycxs

André Mandrycxs (Gent 27 juli 1915 - Lübecker Bocht 3 mei 1945) was een Belgisch communistisch advocaat en lid van het Belgisch verzet in de Tweede Wereldoorlog).

in 1938 schreef hij zich in voor de studie Rechten aan de Universiteit Gent. Hij werd er secretaris van de socialistische studentenorganisatie. In het voorjaar van 1940 werd hij lid van de inmiddels verboden Kommunistische Partij van België. De Belgische regering arresteerde begin mei een aantal communisten waaronder Mandrycxs die naar Frankrijk werd vervoerd. Door de verwarring die ontstond door de oprukkende Duitse troepen wist hij te ontsnappen waarna hij huiswaarts keerde. Hij werd weer gevangen genomen en opgesloten in de gevangenis van Sint-Gillis. Hij werd weer vrijgelaten en wist zijn studie in 1940 succesvol te af te ronden.

Op 22 juli 1941, kort na de start van Operatie Barbarossa werd hij gearresteerd. In deze periode arresteerden de Duitsers veel Belgische communisten en socialisten. Tijdens zijn gevangenschap werd hij ondervraagd en gemarteld. Op 22 september 1941 werd hij naar het concentratiekamp Neuengamme gedeporteerd. Hij bleef politiek actief en werd in het kamp de opvolger van Julien Lahaut als leider van het Belgische Solidariteits- en Verzetscomité.

In Neuengamme kreeg hij door zijn talenkennis een kantoorjob. Hij hielp hierbij gevangen bij het vertalen van hun verklaringen. Toen dit bekend raakte bij de Duitsers werd hij verplicht handenarbeid uit te voeren. In 1943 kreeg hij echter opnieuw een kantoorjob, ditmaal bij het "arbeidsbureau", waar hij mee de werkopdrachten moest verdelen (Hierdoor kon hij bv. zwakkere of zieke gevangenen lichter werk geven. De Duitsers maakte het niet veel uit, als het werk maar gebeurde). Hierdoor heeft hij ongetwijfeld veel mensenlevens gered. Mandrycs maakte bij zijn verdeling overigens geen verschil aar politieke voorkeur of nationaliteit, wat hem kritiek opleverde waarbij hij door sommige landgenoten werd beschuldigd andere nationaliteiten voor te trekken.

Mandrycxs redde in het kamp het leven van de Russische soldaat Sergei Kartashev die door de SS ter dood veroordeeld was wegens opruiing. Mandrycxs verwisselde zijn papieren met die van een net overleden Russische gevangene. Karthasev kreeg vervolgens een werkopdracht in het bijkamp Salzgitter-Drütte, zodat de SS'ers niet konden opmerken dat hij nog in het kamp rondliep.

In september 1944 werden zijn acitiviteiten in het kamp duidelijk voor de Duitsers, waarna hij werd overgeplaatst naar Husum-Schwesing en later naar Ladelund. De werkomstandigheden waren hier zwaarder dan in Neuengamme. Mandrycx kreeg er tuberculose.

Op het eind van de oorlog werd het kamp Neuengamme ontruimd omdat de geallieerde legers in aankomst waren. Na een dodenmars werd hij uiteindelijk op het schip Cap Arcona gezet, dat na een diplomatiek deal de gevangenen naar Zweden had moeten voeren. Alle schepen in de Lübecker bocht, waaronder de Cap Arcona, werden door de engelsen gebombardeerd. De Cap Arcona was een van de schepen die zonken waarbij ca. 90% van de gevangenen omkwamen, waaronder Mandryxs.

Bronnen, noten en/of referenties

Bronnen, noten en/of referenties