Wikisage is op 1 na de grootste internet-encyclopedie in het Nederlands. Iedereen kan de hier verzamelde kennis gratis gebruiken, zonder storende advertenties. De Koninklijke Bibliotheek van Nederland heeft Wikisage in 2018 aangemerkt als digitaal erfgoed.
- Wilt u meehelpen om Wikisage te laten groeien? Maak dan een account aan. U bent van harte welkom. Zie: Portaal:Gebruikers.
- Bent u blij met Wikisage, of wilt u juist meer? Dan stellen we een bescheiden donatie om de kosten te bestrijden zeer op prijs. Zie: Portaal:Donaties.
Guy Fawkes: verschil tussen versies
(bronvermelding enz) |
(toevoegen) |
||
| Regel 1: | Regel 1: | ||
[[Bestand:Guy_Fawkes_by_Cruikshank.jpg|thumb|320px|Guy Fawkes, zoals getekend door George Cruikshank (1792–1878)]] | [[Bestand:Guy_Fawkes_by_Cruikshank.jpg|thumb|320px|Guy Fawkes, zoals getekend door George Cruikshank (1792–1878)]] | ||
'''Guy Fawkes''', ook wel '''Guido Fawkes''', ([[York (Engeland)|York]], [[13 april]] [[1570]] – [[Londen]], [[31 januari]] [[1606]]) was een | '''Guy Fawkes''', ook wel '''Guido Fawkes''', ([[York (Engeland)|York]], [[13 april]] [[1570]] – [[Londen]], [[31 januari]] [[1606]]) was een katholiek officier in het koninkrijk Engeland, die op 5 november 1605 een aanslag probeerde te plegen op koning [[Jacobus I van Engeland|Jacobus I]] en het Engelse parlement.<!--een groot deel van de in Londen wonende Schotse adel te vermoorden.--> | ||
Als herdenking van de mislukte aanslag worden jaarlijks nog vuurwerken en fakkeloptochten georganiseerd. | |||
==Buskruitverraad== | ==Leven== | ||
Guy Fawkes, de enige zoon van Edward Fawkes en diens echtgenote Edith Blake, werd geboren in een huis aan de Stonegate in York. Hij werd gedoopt in de kerk van St. Michael-le-Belfry en ging in York naar school. Op zestienjarige leeftijd bekeerde hij zich tot het katholicisme. Hij diende vele jaren als soldaat, waarbij hij ervaring met explosieven opdeed. | |||
In 1593 sloot hij zich aan bij het leger van aartshertog Albrecht VII van Habsburg en streed in de Nederlanden tegen de protestanten in de [[Tachtigjarige Oorlog]]. In 1596 was hij mee betrokken bij de belegering en inname van [[Calais]]. | |||
In 1603 werd hij voorgesteld voor de rang van kapitein en was hij gedecoreerd wegens zijn moed en vastberadenheid. Hij reisde dat jaar naar Spanje om ondersteuning te zoeken voor een opstand van de katholieken in Engeland. Bij die gelegenheid nam hij een Italiaanse versie van zijn voornaam aan, ''Guido'', en beschreef hij koning Jacobus als een ''ketter'' die alle katholieken uit Engeland wou verdrijven. | |||
===Buskruitverraad=== | |||
De aanslag tegen de protestantse koning Jacobus I werd in mei [[1604]] beraamd door de Engelse katholieken Robert Catesby, Thomas Percy, John Wright, Robert Keyes, Thomas Wintour en Robert Wintour. Fawkes, die over aanzienlijke militaire kennis en ervaring met explosieven beschikte, kwam al snel in aanraking met Catesby. | De aanslag tegen de protestantse koning Jacobus I werd in mei [[1604]] beraamd door de Engelse katholieken Robert Catesby, Thomas Percy, John Wright, Robert Keyes, Thomas Wintour en Robert Wintour. Fawkes, die over aanzienlijke militaire kennis en ervaring met explosieven beschikte, kwam al snel in aanraking met Catesby. | ||
Guy Fawkes, Robert Catesby en hun complotgenoten waren van plan om op [[5 november]] [[1605]] het Engelse parlement in het Westminster Palace de lucht in te jagen. Met dit doel had Fawkes kelders van het paleis als opslagplaats gehuurd en er 36 vaten met in totaal meer dan twee ton buskruit in ondergebracht, vandaar de Engelse naam voor de geplande aanslag: „Gunpowder Plot” ([[Buskruitverraad]]). De bedoeling was om op de dag van de opening van het parlement de koning en zijn familie, de parlementsleden, anglicaanse bisschoppen en een groot deel van de hoge adel in een keer te doden. | |||
Een van de samenzweerders schreef een brief aan de katholieke Lord Monteagle, met de waarschuwing om die dag niet naar het parlement te komen. In de plaats van de waarschuwing voor zich te houden, liet Monteagle een onderzoek instellen. | |||
Fawkes en het buskruit werden in de kelder onder het [[Hogerhuis (House of Lords)|Hogerhuis]] ontdekt. | |||
Fawkes werd veroordeeld tot [[ophanging (doodstraf)|ophanging]] en [[vierendeling]]. | Fawkes en zes andere schuldigen werden opgepakt en wegens [[hoogverraad]] ter dood veroordeeld. Fawkes werd veroordeeld tot [[ophanging (doodstraf)|ophanging]] en [[vierendeling]]. Op 30 januari 1606 werden zijn complotgenoten geëxecuteerd door ophanging en vierendeling. Fawkes zou de volgende dag geëxecuteerd worden maar verkortte de executie door kort voor hij omhooggetrokken zou worden met de strop om de hals van het schavot te springen, waarbij hij zijn nek brak.<ref>Northcote Parkinson 1976, p. 91–92</ref><ref>Fraser 2005, p. 283</ref> Toen Fawkes voor zijn executie werd gevraagd waarom hij de koning wilde vermoorden, zei hij dat hij alleen maar de bevelen van de toenmalige [[paus]] opvolgde, die de koning had [[excommunicatie|geëxcommuniceerd]]. Dat Fawkes niet overal als schurk wordt beschouwd, blijkt uit het feit dat één van de [[Galápagoseilanden]] naar hem is genoemd: [[Isla Guy Fawkes]], en een natuurpark in [[New South Wales]]: [[Nationaal park Guy Fawkes River]]. | ||
==Folklore== | ==Folklore== | ||
| Regel 23: | Regel 34: | ||
<references/> | <references/> | ||
{{commons|Guy Fawkes}} | {{commons|Guy Fawkes}} | ||
{{authority control|TYPE=p |GND=123040787 |LCCN=n/83/212084 |VIAF=15668402 | |||
|Wikidata=Q13898}} | |||
{{DEFAULTSORT:Fawkes, Guy}} | {{DEFAULTSORT:Fawkes, Guy}} | ||
[[Categorie:Brits militair]] | [[Categorie:Brits militair]] | ||
[[Categorie:Engels geëxecuteerd persoon]] | [[Categorie:Engels geëxecuteerd persoon]] | ||
[[Categorie: activist]] | |||
Versie van 17 mrt 2017 19:48
Guy Fawkes, ook wel Guido Fawkes, (York, 13 april 1570 – Londen, 31 januari 1606) was een katholiek officier in het koninkrijk Engeland, die op 5 november 1605 een aanslag probeerde te plegen op koning Jacobus I en het Engelse parlement.
Als herdenking van de mislukte aanslag worden jaarlijks nog vuurwerken en fakkeloptochten georganiseerd.
Leven
Guy Fawkes, de enige zoon van Edward Fawkes en diens echtgenote Edith Blake, werd geboren in een huis aan de Stonegate in York. Hij werd gedoopt in de kerk van St. Michael-le-Belfry en ging in York naar school. Op zestienjarige leeftijd bekeerde hij zich tot het katholicisme. Hij diende vele jaren als soldaat, waarbij hij ervaring met explosieven opdeed.
In 1593 sloot hij zich aan bij het leger van aartshertog Albrecht VII van Habsburg en streed in de Nederlanden tegen de protestanten in de Tachtigjarige Oorlog. In 1596 was hij mee betrokken bij de belegering en inname van Calais.
In 1603 werd hij voorgesteld voor de rang van kapitein en was hij gedecoreerd wegens zijn moed en vastberadenheid. Hij reisde dat jaar naar Spanje om ondersteuning te zoeken voor een opstand van de katholieken in Engeland. Bij die gelegenheid nam hij een Italiaanse versie van zijn voornaam aan, Guido, en beschreef hij koning Jacobus als een ketter die alle katholieken uit Engeland wou verdrijven.
Buskruitverraad
De aanslag tegen de protestantse koning Jacobus I werd in mei 1604 beraamd door de Engelse katholieken Robert Catesby, Thomas Percy, John Wright, Robert Keyes, Thomas Wintour en Robert Wintour. Fawkes, die over aanzienlijke militaire kennis en ervaring met explosieven beschikte, kwam al snel in aanraking met Catesby.
Guy Fawkes, Robert Catesby en hun complotgenoten waren van plan om op 5 november 1605 het Engelse parlement in het Westminster Palace de lucht in te jagen. Met dit doel had Fawkes kelders van het paleis als opslagplaats gehuurd en er 36 vaten met in totaal meer dan twee ton buskruit in ondergebracht, vandaar de Engelse naam voor de geplande aanslag: „Gunpowder Plot” (Buskruitverraad). De bedoeling was om op de dag van de opening van het parlement de koning en zijn familie, de parlementsleden, anglicaanse bisschoppen en een groot deel van de hoge adel in een keer te doden.
Een van de samenzweerders schreef een brief aan de katholieke Lord Monteagle, met de waarschuwing om die dag niet naar het parlement te komen. In de plaats van de waarschuwing voor zich te houden, liet Monteagle een onderzoek instellen.
Fawkes en het buskruit werden in de kelder onder het Hogerhuis ontdekt.
Fawkes en zes andere schuldigen werden opgepakt en wegens hoogverraad ter dood veroordeeld. Fawkes werd veroordeeld tot ophanging en vierendeling. Op 30 januari 1606 werden zijn complotgenoten geëxecuteerd door ophanging en vierendeling. Fawkes zou de volgende dag geëxecuteerd worden maar verkortte de executie door kort voor hij omhooggetrokken zou worden met de strop om de hals van het schavot te springen, waarbij hij zijn nek brak.[1][2] Toen Fawkes voor zijn executie werd gevraagd waarom hij de koning wilde vermoorden, zei hij dat hij alleen maar de bevelen van de toenmalige paus opvolgde, die de koning had geëxcommuniceerd. Dat Fawkes niet overal als schurk wordt beschouwd, blijkt uit het feit dat één van de Galápagoseilanden naar hem is genoemd: Isla Guy Fawkes, en een natuurpark in New South Wales: Nationaal park Guy Fawkes River.
Folklore
Elk jaar wordt op 5 november tijdens Guy Fawkes Night in het Verenigd Koninkrijk het Buskruitverraad herdacht. Bij die gelegenheid steekt men poppen van stro die Guy Fawkes voorstellen in brand tezamen met grote hoeveelheden vuurwerk. In de kelders van het Britse parlement wordt die dag traditioneel een inspectie gehouden om te zien of er niet weer een aanslag wordt beraamd.
De gebeurtenissen rond het Buskruitverraad vormen nog steeds een inspiratiebron. Zo was het de basis voor het verhaal van de graphic novel ’V for Vendetta’, waarvan in 2005 in Amerika ook een speelfilm V for Vendetta werd gemaakt. Het Guy Fawkesmasker wordt als herkenningsteken gebruikt door onder andere de groep Anonymous.
Bronvermelding
- Fraser, Antonia, The Gunpowder Plot, Phoenix, 2005 [1996]. ISBN 0-7538-1401-3
- Northcote Parkinson, C., Gunpowder Treason and Plot, Weidenfeld and Nicolson, 1976. ISBN 0-297-77224-4
Verwijzingen
Vrije mediabestanden over Guy Fawkes op Wikimedia Commons
Q13898 (reasonator)