Gebroken schrift

Gebroken schrift is een categorie van letters die vanaf de twaalfde eeuw ontwikkeld werd. Men noemt dit in het Nederlands ook wel gotisch schrift; in het Engels spreekt men van blackletter. De meest gebruikte varriant van gebroken schrift was de Fraktur, wat ook vaak als benaming voor de hele categorie wordt gebruikt. Omdat het in Duitsland lang in gebruik bleef, kent men het ook als Duitse letter.

Ontstaan

Vanaf de twaalfde eeuw werd in de Noord-Europese scriptoria een nieuw schrijfgereedschap gebruikt: de gesneden ganzenveer in de plaats van de rietpen. Omdat de schrijfpunt van de ganzenveer veel platter was dan de punt van de rieten pen, kon men plaatssparende letters gebruiken.

In het midden van de 12e eeuw kwam ook de gotische bouwstijl in Europa op. Een opvallende verandering was het gebruik van de spitsboog in de plaats van de Romaanse ronde boog. Dit werd vervolgens ook toegepast op de onderkastletters.

Tijdens het schrijven nam men na elke streek de pen eventjes van het papier om spatten te vermijden. Hierdoor ontstond een gebroken lijn. Vandaar ook de naam Fraktur, wat breuk betekent (fractuur).

Uit de Karolingische Minuskel ontwikkelde men zo de Gotische Minuskel.

Er ontstonden verschillende types gebroken schrift. Ten eerste was er de Textura. De letter was vrijwel volledig samengesteld uit rechte streken. In de eerste gedrukte boeken van Gutenberg, spaarde men geen moeite om de Textura-schrijfletters te imiteren.

Later werd de Bastarda ontwikkeld. Deze werd een bastaard genoemd, omdat deze een vermenging was van de uit rechte streken bestaande Textura en ronde streken.

De Fraktur bevat zowel rechte als gebogen delen.