Wikisage, de vrije encyclopedie van de tweede generatie, is digitaal erfgoed
Wikisage is op 1 na de grootste internet-encyclopedie in het Nederlands. Iedereen kan de hier verzamelde kennis gratis gebruiken, zonder storende advertenties. De Koninklijke Bibliotheek van Nederland heeft Wikisage in 2018 aangemerkt als digitaal erfgoed.
Wilt u meehelpen om Wikisage te laten groeien? Maak dan een account aan. U bent van harte welkom. Zie: Portaal:Gebruikers.
Bent u blij met Wikisage, of wilt u juist meer? Dan stellen we een bescheiden donatie om de kosten te bestrijden zeer op prijs. Zie: Portaal:Donaties.
Met '''vuurwerk tijdens de jaarwisseling in Nederland''' wordt door particulieren aan het einde van [[oudejaarsavond]] vanaf 00.00 uur het [[Nieuwjaar|nieuwjaar]] traditioneel ingeluid. In 2012 werd er in Nederland voor 70 miljoen euro aan vuurwerk gekocht.<ref>[http://www.nu.nl/economie/2993878/minder-nederlanders-kopen-vuurwerk.html 'Minder Nederlanders kopen vuurwerk'], NU.nl.</ref>
[[File:Moeder en dochter met de vuurwerkverkoop Nederland.jpg|thumb|Tijdelijke vuurwerkverkoop daags voor oud en nieuw]]
Het '''vuurwerk tijdens de jaarwisseling in Nederland''' is een traditie waarmee particulieren door het afsteken van [[vuurwerk]] aan het einde van [[oudejaarsavond]] vanaf 00.00 uur het [[Nieuwjaar|nieuwjaar]] inluiden. Daarmee wordt symbolisch het oude jaar verjaagd en het nieuwe jaar binnengehaald.
== Geschiedenis ==
Het zelf afsteken van vuurwerk werd in Nederland vanaf 1930 een vast onderdeel van de viering van oud en nieuw.<ref>Stichting Crisislab, [http://www.maatschappijenveiligheid.nl/wordpress/wp-content/uploads/2012/12/Achtergrondstudie-vuurwerk_nader_verkend.pdf De oud en nieuw problematiek verkend], 3 december 2012</ref> Deze traditie werd overgenomen door Nederlandse kolonisten vanuit [[Nederlands-Indië]] waar [[Chinezen in Indonesië|Chinezen]] vuurwerk afstaken bij de viering van het [[Chinees nieuwjaar]], maar ook het Europese nieuwjaar<ref>http://www.jefdejager.nl/oudennieuw.php</ref>.
== Letselschade ==
Vanaf 1970 nam het afsteken van vuurwerk door particulieren een grote vlucht door de toegenomen welvaart<ref>http://www.behoudconsumentenvuurwerknederland.nl/index.php/geschiedenis/</ref>. In 2012 werd er in Nederland voor 70 miljoen euro aan vuurwerk gekocht.<ref>[http://www.nu.nl/economie/2993878/minder-nederlanders-kopen-vuurwerk.html 'Minder Nederlanders kopen vuurwerk'], NU.nl.</ref> De Nederlandse bevolking is binnen de Europese landen koploper met een bedrag van € 3,80 aan vuurwerk per inwoner (Europees € 1,40 per inwoner)<ref>Europese Commissie (2007), Impact Assessment: Proposal for a Directive 2007/23 /EC of the European Parliament and of the Council of 23 May 2007 on the placing on the market of pyrotechnic articles</ref>
Jaarlijks gebeuren met vuurwerk vrij veel ongelukken met [[letselschade]], waarbij meestal [[jeugd]]igen en [[Adolescentie|jongvolwassenen]] oog- of handletsel oplopen. Veel van deze ongevallen gebeuren doordat men een stuk vuurwerk dat geweigerd heeft opnieuw probeert aan te steken. Doordat de [[lont]] nu veel korter is, explodeert het op het moment dat men het aansteekt. Het opnieuw afsteken van geweigerd vuurwerk wordt dan ook sterk ontmoedigd.
De meest getroffen lichaamsdelen zijn [[vinger]]s (32%), [[hand]]en (25%), [[oog (anatomie)|ogen]] (15%) en het [[hoofd (anatomie)|hoofd]] (13%). Bij ongevallen loopt één op de twee slachtoffers brandwonden op. Sommige soorten vuurwerk halen 160 [[Decibel (eenheid)|decibels]] of meer en dat is 20 decibels boven de pijngrens waardoor gehoorschade kan optreden. Ter vergelijking: een opstijgend straal[[vliegtuig]] produceert op 100 meter afstand 125 decibels, discotheken zijn goed voor 110 decibels.<ref>[http://www.brandwonden.be/index.php/vuurwerk brandwonden.be]</ref>
Op 1 december 2015 is de vuurwerktraditie opgenomen in de [[Nationale Inventaris Immaterieel Cultureel Erfgoed]]. <ref>''Consumentenvuurwerk is nu cultureel erfgoed'', op website [http://www.volkskrant.nl/binnenland/consumentenvuurwerk-is-nu-cultureel-erfgoed~a4199300/ volkskrant.nl]</ref>
Verwondingen tijdens oud-en-nieuw door consumenten-, professioneel en zelfbouwvuurwerk zijn onder andere: [[oogletsel]] en permanente schade aan vingers en ledematen. Letsel kan ontstaan door onkundig gebruik, opzettelijk misbruik of onvoorspelbaar gedrag door modificatie en/of zelfbouw. Tijdens de jaarwisseling van 2010 naar 2011 overleed een persoon door zelfbouwvuurwerk.<ref>{{Citeer web|url=http://www.rtl.nl/%28/actueel/rtlnieuws/binnenland/%29/components/actueel/rtlnieuws/2011/01_januari/01/binnenland/twee-doden-door-vuurwerkongelukken.xml |titel=Twee doden door vuurwerkongelukken|auteur=|uitgever=RTLnieuws.nl |datum=1 januari 2011|bezochtdatum=21 april 2013}}</ref>
== Letsel en overlast ==
Het door particulieren afsteken van vuurwerk leidt in sommige gevallen tot [[vuurwerkoverlast]] en [[vuurwerkletsel]]. Vanwege de gevaren en overlast van vuurwerk is het [[Vuurwerkbesluit]] ingesteld. Dat bepaalt ondermeer dat het afsteken van vuurwerk beperkt is van 31 december 18.00 uur tot 1 januari 2.00 uur.<ref>Tot en met de jaarwisseling 2013/2014 mocht dit vanaf 10 uur 's ochtends op 31 december</ref>
In 2004 opereerde het [[Oogziekenhuis]] in [[Rotterdam]] veertig vuurwerkslachtoffers die veelal gewond raakten door kleine vuurpijlen. 90 procent van deze slachtoffers zijn jongens tussen de 8 en 17 jaar. Een aanzienlijk deel van hen moet blijvend het licht in een oog missen.
Tijdens de jaarwisseling van [[2008]] naar [[2009]] zijn in Nederland in totaal 23 ogen volledig blind geworden ten gevolge van vuurwerk, terwijl er 14 ogen operatief moesten worden verwijderd. [[Oogarts]]en behandelden in totaal 269 ogen van 232 patiënten. Een derde van deze ogen is blijvend ernstig beschadigd. Zestig procent van de slachtoffers was omstander en stak zelf niets af. Ruim de helft van de slachtoffers was jonger dan 18 jaar. De cijfers zijn afkomstig van het Nederlands Oogheelkundig Gezelschap. Alle oogartsen in Nederland deden mee. Het is voor het eerst dat het aantal gevallen van oogletsel en de ernst ervan landelijk zijn geregistreerd.<ref>[http://wayback.archive.org/web/20090219113216/http://www.oogheelkunde.org/uploads/91/516/09_PERSBERICHT_Resultaat-jaarwisseling-2008-2009-23-blinde-ogen-door-vuurwerkfinal.pdf Nederlands Oogheelkundig Gezelschap, Persbericht 2 februari 2009: Resultaat jaarwisseling 2008/2009: 23 blinde ogen door vuurwerk]</ref>
=== Preventie ===
Ieder stuk Nederlands consumentenvuurwerk heeft weliswaar verplicht een gebruiksaanwijzing, maar vaak schiet deze uit praktisch oogpunt tekort. Tegenwoordig zijn er echter websites waarop uitgebreider wordt ingegaan op het praktisch gebruik van de in Nederland beschikbare vuurwerkartikelen, de kenmerken van deze artikelen en de mogelijke gevaren. Verder spant Stichting Consument & Veiligheid zich sinds enkele jaren in om met name de jeugd bewuster te maken van deze gevaren. Bureau HALT spant zich met name in om overlast door vuurwerk te verminderen, door het aanleveren van lesmateriaal voor de [[basisvorming]] en het gestructureerd handhaven van alternatieve straffen voor overtreders, jonger dan 18 jaar.
Met spotjes op de [[televisie]] en op [[internet]] wordt er aandacht besteed aan de risico’s bij het afsteken van vuurwerk. Ze zijn vooral op jongeren gericht. Deze spotjes worden betaald door de overheid.
In 2011 werd in Nederland een campagne gestart door het [[Openbaar Ministerie]] en de politie waarbij een speciaal team op internet zoekt naar filmpjes van illegaal vuurwerk en experimenten met vuurwerk waarbij bommen worden geconstrueerd. Het team streeft naar verwijdering van dergelijke filmpjes en probeert de makers ervan te benaderen middels bijvoorbeeld e-mails. Filmpjes op [[YouTube]] kunnen ook een videoantwoord krijgen, waarin wordt uitgelegd dat de film strafbare feiten bevat en waarbij het gevaar wordt toegelicht.<ref>{{Citeer web|url=http://nos.nl/op3/artikel/315551-jacht-op-jonge-vuurwerkbommenmakers-geopend.html|titel=Jacht op makers vuurwerkbommen geopend|auteur=|uitgever=NOS|datum=22 november 2011|bezochtdatum=21 april 2013}}</ref><ref>{{Citeer web|url=http://www.youtube.com/user/TaskForceOVB|titel=TaskForceOVB’s Channel|auteur=TaskForceOVB|uitgever=[[YouTube]]|datum=|bezochtdatum=21 april 2013}}</ref>
== Overlast ==
{{Zie hoofdartikel|Vuurwerkoverlast}}
== Veiligheidstips ==
Hieronder staan tips die vaak worden gegeven{{Bron?||2011|05|21}} om vuurwerk op een veilige manier af te steken:
* Gooi nooit met vuurwerk.
* Steek vuurwerk altijd met gestrekte of slechts licht gebogen arm af, want het lichaam en het hoofd (gezicht) mogen zich niet boven het vuurwerk bevinden.
* Experimenteer niet met vuurwerk: maak het nooit open.
* Stop vuurwerk nooit los in jas- of broekzakken.
* Trek stevige kleding aan die bestand is tegen vonken (geen nylon).
* Bestudeer de gebruiksaanwijzing van tevoren.
* Zorg dat siervuurwerk altijd stevig en stabiel staat. Zet (kleine) pijlen altijd in een half met zand gevulde fles. Sla een pvc-buis in de grond voor grote vuurpijlen.
* Zet vuurwerkpotten altijd klem tussen vier stenen.
* Steek vuurwerk aan met een aansteeklont, sigaret of sigaar of gebruik een speciale Pyrotorch. Gebruik nooit lucifers of een aansteker.
* Steek geen vuurwerk uit de hand af.
* Steek niet-afgegaan vuurwerk (weigeraars) nooit opnieuw aan.
* Zorg dat anderen minstens zes meter afstand houden.
* Richt vuurwerk nooit op mensen, dieren of brandbare materialen.
* Draag een vuurwerkbril.
* Steek alleen groen viscolont aan.
==Milieugevolgen==
Vlak na de [[jaarwisseling]] treedt voor een korte tijd zware [[luchtvervuiling]] op. In stedelijke gebieden leidt dit gedurende de nacht tot [[smog]]vorming. Ook de uitstoot van [[fijn stof]] leidt tot een hoge concentratie daarvan in de lucht. De vervuiling verdwijnt het ene jaar sneller dan het andere. Dit hangt sterk af van de [[wind (meteorologie)|windsnelheid]] en eventuele [[neerslag (atmosfeer)|neerslag]]. [[Patiënt]]en met luchtwegaandoeningen zoals [[astma]] en mensen met [[hart- en vaatziekten]] wordt aangeraden binnen te blijven. Onder de juiste weersomstandigheden, met name weinig wind, lage temperaturen en een hoge relatieve [[luchtvochtigheid]], kan het vele vuurwerk bij het inluiden van het jaar een extreem dichte [[mist]] veroorzaken, waarbij het [[Zichtbaarheid|zicht]] beperkt kan worden tot minder dan 10 meter, zoals in 1993 en 2007/2008 het geval was in Nederland. De rookdeeltjes fungeren als [[condensatiekernen]], waardoor veel vocht condenseert, wat mist kan veroorzaken of natuurlijke mist extra dik maken. Aangezien siervuurwerk hoger dan 10 meter opstijgt, is er van het fraaie effect van dit vuurwerk bij dichte mist weinig te zien. Bij de jaarwisseling van 2007/2008 werden veel vuurpijlen dan ook bewaard tot de avond van 1 januari.
De resten van het afgestoken vuurwerk blijven meestal op straat liggen en zijn dus [[zwerfafval]]. Er zijn echter ook veel burgers die de volgende dag netjes de straat aanvegen. In sommige [[gemeente (bestuur)|gemeenten]] worden speciale [[vuilniszak]]ken uitgedeeld om dit afval op te ruimen. Vuurwerk dat niet afgegaan is vormt een extra gevaar, omdat kinderen het vinden en proberen het alsnog af te steken.
[[Bestand:Vandalisme bushalte Rotterdam.jpg|thumb|left|200px|Met vuurwerk vernield bushokje in Rotterdam.]]
In verband met de gerede kans dat vuurwerk in [[brievenbus]]sen terecht komt (al dan niet beoogd), wordt de inwerpopening van Nederlandse brievenbussen tijdens de tweede helft van december grotendeels afgesloten. Alleen gewone brieven kunnen er dan nog in. Ook de prullenbakken die in de stad staan, worden om deze reden in die periode afgesloten, zodat er geen afval in kan worden weggegooid rond de jaarwisseling. Voor veel [[huisdier]]en (vooral honden en katten) is het afsteken van vuurwerk een regelrechte kwelling.
== Wetgeving ==
Het [[Vuurwerkbesluit]] bepaalt dat het afsteken van vuurwerk is geoorloofd van 31 december 18.00 uur tot 1 januari 2.00 uur.<ref>Tot en met de jaarwisseling 2013/2014 mocht dit vanaf 10 uur 's ochtends op 31 december</ref> Daarmee wordt symbolisch het oude jaar verjaagd en het nieuwe jaar binnengehaald. Een aantal soorten vuurwerk mag echter niet door [[particulier]]en gebruikt worden. Vuurwerk dat in België gewoon te koop is, wordt illegaal naar Nederland gebracht.
Volgens de Nederlandse regels moet consumentenvuurwerk tijdens vervoer en opslag altijd zodanig zijn verpakt, dat het kan worden ingedeeld in de subklasse 4. Daarnaast blijven voor consumentenvuurwerk de bestaande regels van kracht, waarbij beperkingen zijn gesteld aan de hoeveelheden en soorten werkzame stof.
== Vuurwerkverbod ==
Een gevolg van de negatieve neveneffecten van vuurwerk is dat er de laatste jaren steeds frequenter wordt gesproken over een vuurwerkverbod. Tot dusver lijkt daar niet voldoende politieke steun voor te zijn, met name omdat [[staatssecretaris]] [[Joop Atsma]] vuurwerk een ‘typisch Nederlandse traditie’ heeft genoemd. Niet alle gemeenten zijn daar blij mee. De gemeente [[Schiedam]] overweegt een plaatselijk verbod in te stellen vanwege de grote schadepost die vandalisme met vuurwerk veroorzaakt<ref>[http://www.trouw.nl/tr/nl/4324/Nieuws/article/detail/1842258/2011/01/11/Schiedam-wil-vuurwerk-verbieden.dhtml Trouw.nl: Schiedam wil vuurwerk verbieden]</ref>.
==== Nationaal vuurwerk ====
Naast het particuliere vuurwerk heeft nu ook [[Amsterdam]] op de [[Dam (Amsterdam)|Dam]] een nationale viering met bijbehorend vuurwerkspektakel. Op 31 december 2007 werd er ook in [[Rotterdam]] bij de [[Erasmusbrug]] een nationaal vuurwerk georganiseerd.
Het vuurwerk tijdens de jaarwisseling in Nederland is een traditie waarmee particulieren door het afsteken van vuurwerk aan het einde van oudejaarsavond vanaf 00.00 uur het nieuwjaar inluiden. Daarmee wordt symbolisch het oude jaar verjaagd en het nieuwe jaar binnengehaald.
Geschiedenis
Het zelf afsteken van vuurwerk werd in Nederland vanaf 1930 een vast onderdeel van de viering van oud en nieuw.[1] Deze traditie werd overgenomen door Nederlandse kolonisten vanuit Nederlands-Indië waar Chinezen vuurwerk afstaken bij de viering van het Chinees nieuwjaar, maar ook het Europese nieuwjaar[2].
Vanaf 1970 nam het afsteken van vuurwerk door particulieren een grote vlucht door de toegenomen welvaart[3]. In 2012 werd er in Nederland voor 70 miljoen euro aan vuurwerk gekocht.[4] De Nederlandse bevolking is binnen de Europese landen koploper met een bedrag van € 3,80 aan vuurwerk per inwoner (Europees € 1,40 per inwoner)[5]
Het door particulieren afsteken van vuurwerk leidt in sommige gevallen tot vuurwerkoverlast en vuurwerkletsel. Vanwege de gevaren en overlast van vuurwerk is het Vuurwerkbesluit ingesteld. Dat bepaalt ondermeer dat het afsteken van vuurwerk beperkt is van 31 december 18.00 uur tot 1 januari 2.00 uur.[7]
ºEuropese Commissie (2007), Impact Assessment: Proposal for a Directive 2007/23 /EC of the European Parliament and of the Council of 23 May 2007 on the placing on the market of pyrotechnic articles
ºConsumentenvuurwerk is nu cultureel erfgoed, op website volkskrant.nl
ºTot en met de jaarwisseling 2013/2014 mocht dit vanaf 10 uur 's ochtends op 31 december
Zie ook de categorie met mediabestanden in verband met Fireworks New Year celebrations in the Netherlands op Wikimedia Commons.