Wikisage, de vrije encyclopedie van de tweede generatie en digitaal erfgoed, wenst u prettige feestdagen en een gelukkig 2025

Wikisage is op 1 na de grootste internet-encyclopedie in het Nederlands. Iedereen kan de hier verzamelde kennis gratis gebruiken, zonder storende advertenties. De Koninklijke Bibliotheek van Nederland heeft Wikisage in 2018 aangemerkt als digitaal erfgoed.

  • Wilt u meehelpen om Wikisage te laten groeien? Maak dan een account aan. U bent van harte welkom. Zie: Portaal:Gebruikers.
  • Bent u blij met Wikisage, of wilt u juist meer? Dan stellen we een bescheiden donatie om de kosten te bestrijden zeer op prijs. Zie: Portaal:Donaties.
rel=nofollow

Armoriaal: verschil tussen versies

Uit Wikisage
Naar navigatie springen Naar zoeken springen
(https://nl.wikipedia.org/w/index.php?title=Armoriaal&oldid=44899930 15 sep 2015)
(https://nl.wikipedia.org/w/index.php?title=Armoriaal&oldid=44910088 16 sep 2015)
Regel 1: Regel 1:
Een '''armoriaal''' is een begrip uit de [[heraldiek]]. Het betreft een verzameling van [[wapen (heraldiek)|wapens]] afgebeeld op losse folia of gebundeld in een [[wapenboek]] (ook [[codex]]) of afgebeeld op een [[wapenrol]] met daarbij in voorkomend geval een verwijzing via tekst naar degene die het wapen voert. Deze verzameling kan ook een [[digitaal|digitale]] vorm aannemen.{{bron?|Wie stelt dat het ook digitaal kan? Zijn er ook goede Nederlandstalige bronnen voor? De mooie verzameling gemeentewapens van Dqfn13 en Wikibelgiaan op wikipedia kan je bezwaarlijk een wapenboek noemen. Hier heb je een overkoepelend begrip voor nodig: "armoriaal".|2015|09|14}}
Een '''armoriaal''' is een ietwat verouderd begrip uit de [[heraldiek]]. Het betreft een verzameling van [[wapen (heraldiek)|wapens]] afgebeeld op losse folia of gebundeld in een [[wapenboek]] (ook [[codex]]) of afgebeeld op een [[wapenrol]] met daarbij in voorkomend geval een verwijzing via tekst naar degene die het wapen voert. <ref group="noo"t> Zie Franstalige wikipedia: ''En héraldique, un armorial est un registre, un tableau ou un dictionnaire qui établit une correspondance entre une liste de noms de familles ou de communautés et une liste d'armoiries, c'est-à-dire de figures qui les représentent. Certains sont illustrés, d'autres se limitent à donner une description verbale codifiée, appelée blasonnements''.</ref> Deze verzameling kan ook een [[digitaal|digitale]] vorm aannemen.{{Bron?|Wie stelt dat het ook digitaal kan? Zijn er ook goede Nederlandstalige bronnen voor?|2015|09|14}} <ref> [http://www.grootheers.be/ARMORIAAL_HEERS_klein.pdf Armoriaal van Groot-Heers] </ref>


==Evolutie van armoriaals doorheen de tijd==
==Toelichting==
Armoriaals waren tijdens de [[late middeleeuwen]] een hulpmiddel om iemands identiteit vast te stellen en de afkomst na te gaan. Daarbij waren zij een ijkpunt voor het [[Wapenrecht (heraldiek)|wapenrecht]]. Het ging om een werkinstrument van de [[heraut|herauten]]. De staat van de bladen met soms verlies van afzonderlijke folia wijzen daarop. Tijdens het [[Ancien Regime]] was het ook een middel om gepaste belastingen te heffen. Het armoriaal is omwille van het feit dat veel oorspronkelijke wapens verdwenen zijn nu een belangrijke secundaire bron om [[wapen (heraldiek)|wapens]] te identificeren. Armoriaals beschouwt men nu als vaak unieke werkstukken met een hoge kunstzinnige waarde.
[[Bestand:Heraldiek 11.JPG|thumb|Bladzijde uit ''Armoriaal van Hasselt'', 1984, met 340 blazoenen]]
Zo bestaat er een publicatie met de titel ''Armoriaal van het huis [[Oranje-Nassau]]'' (eind 19e eeuw). Dit is een verzameling van 100 afbeeldingen, in prent en in tekening, van de 17e, 18e en 19e eeuw, van de wapens gevoerd door de verschillende leden van het huis van Nassau, van het wapen der Republiek en dat van het Koninkrijk der Nederlanden.<ref> [https://archive.org/stream/oranjenassaubibl00wpva/oranjenassaubibl00wpva_djvu.txt Armoriaal van Oranje-Nassau blz 3, art 28] </ref>


==Vormen van armoriaals==
Dr [[Michiel Verweij]], stafmedewerker van de Afdeling [[handschrift|Handschriften]] van de [[Koninklijke Bibliotheek van België]] te Brussel zegt over deze materie het volgende. ''Er bestaat een reeks documenten die heraldische wapens bevatten. Sommige hiervan zijn in de vorm van een boekrol, andere in die van een codex (dus een ‘gewoon’ boek). Sommige hiervan hebben beschrijvingen, andere enkel afbeeldingen. Mijn ervaring is dat de meeste handschriften met afbeeldingen van heraldische wapens enkel de afbeeldingen hebben en geen beschrijvingen. Ik zou armoriaal begrijpen als een documentaire bron die een reeks heraldische wapens geeft. Volgens die definitie is een ‘wapenboek’ een armoriaal, ongeacht of dit enkel afbeeldingen of ook beschrijvingen bevat. Een [[wapenrol]], in de zin van een (boek)rol met wapenafbeeldingen, is dan ook een armoriaal.''{{Bron?|Kunt u een bron geven waar en wanneer Dr. Michiel Verweij deze uitspraak deed?|2015|09|16}}
===Wapenboek===
{{Zie hoofdartikel|Wapenboek}}


===Wapenrol===
==Vermeldenswaardige armoriaals==
{{Zie hoofdartikel|Wapenrol}}
* ''Armoriaal van Hasselt (met 340 blazoenen)'', opgetekend door Abbé Daniels en uitgegeven door Maurice Goyens, 1984.
 
* ''Armoriaal van Groot-Heers. Gelegen in het [[Graafschap Loon]]'' <ref> [http://www.grootheers.be/ARMORIAAL_HEERS_klein.pdf Armoriaal van Groot-Heers] </ref>
==Soorten armoriaals==
===Gelegenheidsarmoriaals===
Deze rekent men tot de oudste van de armoriaals. Dit zijn:
* ''Armorial Bellenville''
* [[Wapenboek Gelre]] {{Bron?|Uit welke bron komt dat het wapenboek Gelre een gelegenheidsarmoriaal zou zijn|2015|09|01}} <ref group=noot> zie https://fr.wikipedia.org/wiki/Cat%C3%A9gorie:Armorial_occasionnel </ref>
* ''Armorial Le Breton''
* ''Wapenboek van Wijnbergen''
* [[Wapenboek Beyeren]]<br />
 
Men noemt ze gelegenheidsarmoriaals omdat ze werden vervaardigd naar aanleiding van een bijzonder evenement zoals een [[toernooi]], een [[huwelijk]] of het sluiten van een [[verdrag]]. Men maakte alzo een [[inventaris]] op van de aanwezigen via een nauwgezette beschrijving met afbeelding van hun wapens.
 
===Illustratieve armoriaals===
Dit zijn handschriften waarin veel wapenafbeeldingen voorkomen om een gebeurtenis te illustreren. De auteurs van dergelijke handschriften, meestal geen herauten, schreven een verhaal of een [[kroniek]] en voegden daar wapens als verwijzing aan toe.
 
===Institutionele armoriaals===
Het betreft hier een verzameling van geschilderde wapens van stichtingen of religieuze ordes die over een lange periode werden aangelegd zoals de [[Duitse Orde]].
 
===Bijzondere armoriaals===
Zo bestaat er een ''Armoriaal van [[Oranje-Nassau]]''. Dit is een verzameling van 100 afbeeldingen, in prent en in tekening, van de 17e, 18e en 19e eeuw, van de wapens gevoerd door de verschillende leden van het huis van Nassau, van het wapen der Republiek en dat van het Koninkrijk der Nederlanden. <ref> [https://archive.org/stream/oranjenassaubibl00wpva/oranjenassaubibl00wpva_djvu.txt Armoriaal van Oranje-Nassau blz 3, art 28] </ref>


==Referenties==
{{References}}
{{References}}
{{Navigatie vaktermen heraldiek}}
{{Navigatie vaktermen heraldiek}}


[[Categorie:Heraldiek]]
[[Categorie:Heraldiek]]
[[Categorie:Armoriaal]]

Versie van 20 okt 2015 10:25

Een armoriaal is een ietwat verouderd begrip uit de heraldiek. Het betreft een verzameling van wapens afgebeeld op losse folia of gebundeld in een wapenboek (ook codex) of afgebeeld op een wapenrol met daarbij in voorkomend geval een verwijzing via tekst naar degene die het wapen voert. Citefout: Onjuist label <ref>; onjuiste namen, bijvoorbeeld te veel Deze verzameling kan ook een digitale vorm aannemen.[bron?] [1]

Toelichting

Bestand:Heraldiek 11.JPG
Bladzijde uit Armoriaal van Hasselt, 1984, met 340 blazoenen

Zo bestaat er een publicatie met de titel Armoriaal van het huis Oranje-Nassau (eind 19e eeuw). Dit is een verzameling van 100 afbeeldingen, in prent en in tekening, van de 17e, 18e en 19e eeuw, van de wapens gevoerd door de verschillende leden van het huis van Nassau, van het wapen der Republiek en dat van het Koninkrijk der Nederlanden.[2]

Dr Michiel Verweij, stafmedewerker van de Afdeling Handschriften van de Koninklijke Bibliotheek van België te Brussel zegt over deze materie het volgende. Er bestaat een reeks documenten die heraldische wapens bevatten. Sommige hiervan zijn in de vorm van een boekrol, andere in die van een codex (dus een ‘gewoon’ boek). Sommige hiervan hebben beschrijvingen, andere enkel afbeeldingen. Mijn ervaring is dat de meeste handschriften met afbeeldingen van heraldische wapens enkel de afbeeldingen hebben en geen beschrijvingen. Ik zou armoriaal begrijpen als een documentaire bron die een reeks heraldische wapens geeft. Volgens die definitie is een ‘wapenboek’ een armoriaal, ongeacht of dit enkel afbeeldingen of ook beschrijvingen bevat. Een wapenrol, in de zin van een (boek)rol met wapenafbeeldingen, is dan ook een armoriaal.[bron?]

Vermeldenswaardige armoriaals

  • Armoriaal van Hasselt (met 340 blazoenen), opgetekend door Abbé Daniels en uitgegeven door Maurice Goyens, 1984.
  • Armoriaal van Groot-Heers. Gelegen in het Graafschap Loon [3]

Referenties

rel=nofollow
rel=nofollow