Ziekte van Ménière

Dit artikel valt onder beheer van Dorp:Hippokrateshoef.

Wikisage is niet aansprakelijk voor eventuele onjuistheden of toepassing van de in dit lemma gegeven medische informatie.    lees meer

De Ziekte van Ménière oftewel Ménièreziekte kenmerkt zich door een drietal symptomen: duizelingen, tinnitus (oorsuizen) en gehoorverlies.

De patiënt heeft niet voortdurend last van alle drie de symptomen, maar krijgt ze met enige regelmaat als een aanval over zich heen. De duizeligheid gaat gepaard met hevige misselijkheid en braken, de patiënt voelt zich doodziek en is nauwelijks in staat om iets anders te doen dan stil in bed te liggen en te wachten tot de aanval overgaat. De aanval kan urenlang duren.

De doorsnee Ménière-patiënt krijgt in de loop der tijd een steeds slechter gehoor, dat met elke aanval verder afneemt. In het begin blijft de slechthorendheid beperkt tot het ene oor, maar later komt het bij beide oren voor. De oorsuizingen nemen ook sterk toe tijdens de aanval en kunnen daarna weer wat afzwakken, hoewel ze nooit echt weg gaan.

Bij veel patiënten dooft de ziekte op den duur uit. Soms gebeurt dit pas na tien à twintig jaar, maar meer dan de helft is na twee jaar al zonder symptomen en meer dan zeventig procent na drie jaar. Het gehoorverlies is echter blijvend en stabiliseert zich vaak op 50-60 decibel.

De combinatie van deze drie symptomen is door de Franse arts Prosper Ménière voor het eerst als tot één ziekte behorend beschreven in 1861. Naar schatting lijden in Nederland ongeveer 20.000 mensen aan deze ziekte. Zij krijgen het als ze ergens tussen de 40 en 50 jaar oud zijn. Door het zeer hinderende karakter van de ziekte loopt men tegen tal van problemen aan in werk en relaties.

Oorzaak

In het binnenoor zitten twee verschillende vloeistoffen die van elkaar gescheiden zijn door een membraan, maar door lekkage onbedoeld contact met elkaar maken. Dit veroorzaakt een soort "kortsluiting", waardoor verkeerde informatie naar het evenwichtscentrum in de hersenen wordt gestuurd (=duizeligheid). Tegelijkertijd worden de haarcellen in het slakkenhuis beschadigd (=slechthorendheid en tinnitus).

Vroeger dacht men dat de lekkage werd veroorzaakt door overproductie van vloeistof (door stresshormonen of slechte afvoer). Dit zorgt voor een extra druk op het membraan, wat daardoor scheurt. Wetenschappers denken nu dat een virusinfectie of auto-immuunziekte het membraan afbreekt en verzwakt. Dit wordt gestaafd door onderzoek waaruit bleek dat tachtig procent van de patiënten stoffen in hun bloed hadden die wijzen op een eerder viruscontact of een auto-immuunreactie.

Behandeling

Aan de hand van gehoor- en evenwichtstesten kan een ORL-arts beoordelen of iemand mogelijk Ménière heeft. Zeker in het beginstadium van de ziekte is dit echter moeilijk omdat ná een aanval soms geen restverschijnselen meer meetbaar zijn. In dat geval kan alleen de beschrijving van de aanval door de patiënt duidelijkheid verschaffen. Medicijnen kunnen klachten doen verminderen, maar hebben soms ook nadelige bijwerkingen. Een medicijn dat de ziekte echt verhelpt, bestaat niet. Betahistine is, ondanks het ontbreken van een bewijs van werkzaamheid, het meest voorgeschreven middel. Rust en regelmaat in het dagelijkse leven wordt aanbevolen, omdat stress een aanval kan oproepen (al is stress niet de enige oorzaak).

Ook de slechthorendheid die optreedt, is niet te genezen. Bij ernstig gehoorverlies kan een hoortoestel of (bij zeer ernstige beiderzijdse vormen) een cochleair implantaat uitkomst bieden.

Ménière-patiënten, die vaak problemen hebben met het bewaren van hun evenwicht, kunnen soms geholpen worden met een zogenaamde prisma-bril met speciale glazen. Hierdoor wordt het gevoel van evenwicht weer enigszins hersteld.

Gentamicine-therapie

Verder is er de zogeheten gentamicine-therapie voor patiënten bij wie de ziekte in slechts één oor zit. Bij deze therapie wordt het antibioticum gentamicine één of meerdere malen (met tussenpozen van enkele weken) gedoseerd in het middenoor gespoten, waardoor daar de trilhaartjes in het evenwichtsorgaan worden vernietigd. Het evenwichtsorgaan in dat oor wordt daarmee uitgeschakeld, waardoor de aanvallen van duizeligheid in de meeste gevallen (90-95%) tot het verleden behoren. Het evenwichtsorgaan in het andere gezonde oor neemt, als dit normaal functioneert, het gevoel voor evenwicht over.

Omdat gentamicine in een te hoge dosering een schadelijke uitwerking op de werking van het andere oor kan hebben wordt tijdens het verloop van de behandeling ook dat oor gecontroleerd.

Deze behandeling heeft een sterke verbetering van het leefcomfort als resultaat. Patiënten met Ménière konden na het herstel van de operatie hun gewone leven weer hervatten. Ook bij deze methode behoren aanvallen tot het verleden en wordt tevens in het behandelde oor het gehoor behouden. In meerdere gevallen treedt zelfs een verbetering van het gehoor op.

De microchirurgische ingreep wordt uitgevoerd in het binnenoor (binnen de schedel). De operatie kan toegepast worden bij één van beide oren en wordt daarom ook voorafgegaan door een gehooronderzoek en een test van het evenwichtsorgaan, een elektronystagmografie om te bepalen welk oor dominant is bij de aandoening.

Ook wordt een MRI met contrastvloeistof gemaakt om te bepalen of sprake is van vasculaire compressie, het beklemd zitten van een zenuw door een aanliggende ader in het binnenoor. Deze beklemming is vaak de reden van het optreden van duizeligheid. Daarom wordt tijdens de ingreep naast de vestibulair zenuwsnede ook de beklemming opgeheven. Waarschijnlijk is er een relatie tussen de vasculaire compressie en de ziekte van Ménière.

Referenties

Bronvermelding :

• NVVS, Nederlandse Vereniging Voor Slechthorenden
• Selectieve microchirurgische vestibulaire neurectomie als behandeling voor therapieresitente vertigo/syndroom van Ménière door Dr. L. De Waele; afdeling Neurochirurgie van AZ Sint Lucas te Gent, België en Professor Dr. Alessandro Ducati, Neurochirurgie, Universiteit Turijn, Italië.
• Selective microsurgical vestibular section for intractable Méniëre's syndrome door Edward Tarlov, University of Illinois, Chicago. Publicatie in 'The American Association of Neurological Surgeons'.

Externe links

• Nederlandse Vereniging voor Slechthorenden, ook voor Ménière-patiënten
• HOorzaken: informatieve website over het gehoor, ook voor Ménière-patiënten
• Belgische Vereniging voor Ménière-patiënten
• Duizeligheidscentrum, Nederlands expertise-centrum voor patiënten met duizeligheidsklachten