Wikisage is op 1 na de grootste internet-encyclopedie in het Nederlands. Iedereen kan de hier verzamelde kennis gratis gebruiken, zonder storende advertenties. De Koninklijke Bibliotheek van Nederland heeft Wikisage in 2018 aangemerkt als digitaal erfgoed.
- Wilt u meehelpen om Wikisage te laten groeien? Maak dan een account aan. U bent van harte welkom. Zie: Portaal:Gebruikers.
- Bent u blij met Wikisage, of wilt u juist meer? Dan stellen we een bescheiden donatie om de kosten te bestrijden zeer op prijs. Zie: Portaal:Donaties.
Vadem: verschil tussen versies
(+) |
(+) |
||
| Regel 5: | Regel 5: | ||
:1 [[statute mile]] = 880 fm | :1 [[statute mile]] = 880 fm | ||
Een vadem is bij benadering de afstand tussen de vingertoppen van de zijdelings uitgestrekte armen van een niet te kleine volwassen man. In het Grieks is het woord voor vadem ({{Grieks|ὀργυιά, ’''orguia''’) afgeleid van het werkwoord ’zich uitstrekken’ ({{Grieks|ὀρέγομαι}}, ’''oregomai''’). Een vadem kwam ongeveer overeen met vier [[el]]len of zes [[voet (lengtemaat)|voet]]. De Engelse fathom is gestandaardiseerd tot zes voet. | |||
De vadem kon vroeger regionaal verschillend zijn. | |||
Een Amsterdamse vadem was 1,698 meter. | |||
In Oostenrijk was de vadem (’Faden’;of ook: ’Klafter’) 1,8965 m, in Pruisen 1,88 m. In Beieren was een vadem slechts 1,75 m, terwijl deze in Hessen wel 2,5 m was. | |||
In Frankrijk was er enerzijds de [[toise]] van ca. 1,80 meter, en anderzijds de [[brasse]]: een ’brasse nouvelle’ werd geherdefinieerd als een vadem van slechts vijf voet, in totaal 1,624 m lang. | |||
De waterdiepte werd vanouds gemeten door lood aan een touw in het water te laten zakken. Daarna werd het touw tussen de uitgestrekte armen afgepast (’opvamen’). Zo kon men de diepte in vadems tellen. | De waterdiepte werd vanouds gemeten door lood aan een touw in het water te laten zakken. Daarna werd het touw tussen de uitgestrekte armen afgepast (’opvamen’). Zo kon men de diepte in vadems tellen. | ||
Een oude vermelding van de vadem is te vinden in het bijbelboek [[Handelingen van de Apostelen|Handelingen]] ({{Bijbel|Handelingen|27|28}}). | Een oude vermelding van de vadem (''orguia'') is te vinden in het bijbelboek [[Handelingen van de Apostelen|Handelingen]] ({{Bijbel|Handelingen|27|28}}). | ||
Op sommige [[Admiraltykaart]]en wordt de diepte nog steeds in vadems uitgedrukt. | Op sommige [[Admiraltykaart]]en wordt de diepte nog steeds in vadems uitgedrukt. | ||
==VOC== | ==VOC== | ||
Bij de [[VOC]] werd één vadem | Bij de [[VOC]] werd één vadem van zes voet (van 0,2831 m) gebruikt. Zo rekende men in die tijd een [[Amsterdam]]se vadem als zijnde 1698 mm.<ref>[http://www.vocsite.nl/woordenlijst/navigatie.html Amsterdamse vadem] VOCsite.nl, bezocht 6-8-2012</ref> | ||
==Trivia== | ==Trivia== | ||
Versie van 21 aug 2012 20:36
Een vadem of vaam is een oude lengtemaat, die vooral werd gebruikt om de waterdiepte aan te duiden. In Engeland en de USA wordt de vadem (Engels: fathom) nog als officiële maateenheid gebruikt. Deze heeft een lengte van 1,8288 meter. Als eenheidssymbool gebruikt men ftm, afkorting van het Engelse fathom.
Een vadem is bij benadering de afstand tussen de vingertoppen van de zijdelings uitgestrekte armen van een niet te kleine volwassen man. In het Grieks is het woord voor vadem ({{Grieks|ὀργυιά, ’orguia’) afgeleid van het werkwoord ’zich uitstrekken’ (ὀρέγομαι, ’oregomai’). Een vadem kwam ongeveer overeen met vier ellen of zes voet. De Engelse fathom is gestandaardiseerd tot zes voet.
De vadem kon vroeger regionaal verschillend zijn. Een Amsterdamse vadem was 1,698 meter. In Oostenrijk was de vadem (’Faden’;of ook: ’Klafter’) 1,8965 m, in Pruisen 1,88 m. In Beieren was een vadem slechts 1,75 m, terwijl deze in Hessen wel 2,5 m was. In Frankrijk was er enerzijds de toise van ca. 1,80 meter, en anderzijds de brasse: een ’brasse nouvelle’ werd geherdefinieerd als een vadem van slechts vijf voet, in totaal 1,624 m lang.
De waterdiepte werd vanouds gemeten door lood aan een touw in het water te laten zakken. Daarna werd het touw tussen de uitgestrekte armen afgepast (’opvamen’). Zo kon men de diepte in vadems tellen.
Een oude vermelding van de vadem (orguia) is te vinden in het bijbelboek Handelingen (Handelingen 27:28). Op sommige Admiraltykaarten wordt de diepte nog steeds in vadems uitgedrukt.
VOC
Bij de VOC werd één vadem van zes voet (van 0,2831 m) gebruikt. Zo rekende men in die tijd een Amsterdamse vadem als zijnde 1698 mm.[1]
Trivia
De Amerikaanse schrijver Mark Twain ontleende zijn pseudoniem heeft aan de dieptemetingen. De naam is jargon voor ’markering twee’ wat zoveel wil zeggen als ’twee vadem waterdiepte’. Hij had jaren op de Mississippi gevaren.
Bronnen, noten en/of referenties
|