Wikisage is op 1 na de grootste internet-encyclopedie in het Nederlands. Iedereen kan de hier verzamelde kennis gratis gebruiken, zonder storende advertenties. De Koninklijke Bibliotheek van Nederland heeft Wikisage in 2018 aangemerkt als digitaal erfgoed.
- Wilt u meehelpen om Wikisage te laten groeien? Maak dan een account aan. U bent van harte welkom. Zie: Portaal:Gebruikers.
- Bent u blij met Wikisage, of wilt u juist meer? Dan stellen we een bescheiden donatie om de kosten te bestrijden zeer op prijs. Zie: Portaal:Donaties.
Seefbier: verschil tussen versies
(versie vóór de herlancering van het bier: http://nl.wikipedia.org/w/index.php?title=Seef_(bier)&oldid=28207503) |
(Tekst door Johan van Dyck http://nl.wikipedia.org/w/index.php?title=Seef_(bier)&oldid=29901067) |
||
| Regel 2: | Regel 2: | ||
|naam=Seefbier | |naam=Seefbier | ||
|afbeelding= | |afbeelding= | ||
|gistsoort= | |gistsoort= [[Bovengisting]] met hergisting op de fles | ||
|graansoort=[[Tarwe]] en [[gerst]] | |graansoort=[[Tarwe]] en [[gerst]] en haver en boekweit | ||
|alcoholpct= | |alcoholpct=6,5% | ||
|oorsprong=[[Antwerpen (stad)|Antwerpen]], [[België]] | |oorsprong=[[Antwerpen (stad)|Antwerpen]], [[België]] | ||
|brouwer= | |brouwer= Antwerpse Brouw Compagnie, bij Brouwerij Roman | ||
|biersoort= | |biersoort=Troebel blond | ||
|kleur= | |kleur= goudblond | ||
|smaak= | |smaak= zacht kruidig en granig | ||
|bitter= | |bitter= | ||
}} | }} | ||
'''Seef''' of '''Seefbier''' is de naam van een | '''Seef''' of '''Seefbier''' is de naam van een in de [[19e eeuw]] erg populair [[Antwerpen (stad)|Antwerps]] [[bier]]. Het werd verkocht tot in de jaren dertig van de vorige eeuw. De [[Antwerpse Brouw Compagnie]] heeft het op 9 maart 2012 opnieuw op de markt gebracht; een troebel blond bier met een kruidige smaak<ref>[http://www.volkskrant.nl/vk/nl/2668/Buitenland/article/detail/3223028/2012/03/09/Verloren-gewaand-bier-gelanceerd-in-Antwerpen.dhtml Verloren gewaand bier gelanceerd in Antwerpen] [[de Volkskrant]], 9 maart 2012</ref>. Het bier wordt gebrouwen bij [[Brouwerij Roman]] te [[Oudenaarde]]. | ||
==Geschiedenis== | |||
"In het begin van de twintigste eeuw leefde de Antwerpenaar in ''een rijkelijke stad''. In het | "In het begin van de twintigste eeuw leefde de Antwerpenaar in ''een rijkelijke stad''. In het stadscentrum werden langs de boulevards luxueuze warenhuizen en brasseries opgetrokken. Toch hadden de meeste Antwerpenaren geen boodschap aan deze rijkdom. Ze woonden in vervallen wijken in de binnenstad: de zogenaamde faubourgs, of zoals Antwerpenaren het zeggen ''het faboert''. Ook in de wijk ''[[Seefhoek]]'' waren de meeste bewoners voornamelijk arm. Seef was ook de naam van een licht, schuimend troebel bier dat in de Antwerpse regio gebrouwen werd<ref>Wandelboekje “Het noorden kwijt”, ArgusMilieu, blz. 4</ref>. Het bier was dusdanig populair dat de wijknaam Seefhoek, waar veel Seef gedronken werd, er naar vernoemd zou zijn. | ||
stadscentrum werden langs de boulevards luxueuze warenhuizen en brasseries opgetrokken. Toch hadden de meeste Antwerpenaren geen boodschap aan deze rijkdom. Ze woonden in vervallen wijken in de binnenstad: de zogenaamde faubourgs, of zoals Antwerpenaren het zeggen ''het faboert''. Ook in de wijk ''[[Seefhoek]]'' waren de meeste bewoners | |||
Amand De Lattin beschrijft in “[[Sinjoren]]stad” (± 1915) het Antwerpen van de jaren 1880 tot 1900.<ref name="Lattin">Lattin, A., ''De Sinjorenstad: Antwerpen rond de jaren '80 tot 1900'', blz. 30</ref> Hij heeft het over “een populaire buitenherberg, in een stadsgedeelte dat zich pas begon te ontwikkelen, was de Seefhoek, genaamd ''bij Trien uit de Pothoek'' en vooral geroemd voor zijn ''seef''.” | Amand De Lattin beschrijft in “[[Sinjoren]]stad” (± 1915) het Antwerpen van de jaren 1880 tot 1900.<ref name="Lattin">Lattin, A., ''De Sinjorenstad: Antwerpen rond de jaren '80 tot 1900'', blz. 30</ref> Hij heeft het over “een populaire buitenherberg, in een stadsgedeelte dat zich pas begon te ontwikkelen, was de Seefhoek, genaamd ''bij Trien uit de Pothoek'' en vooral geroemd voor zijn ''seef''.” | ||
Deze herberg zou zich op de hoek van de Lange Beeldekensstraat en de Pesthofstraat hebben bevonden.<ref>Volgens de Koninklijke Gidsenvereniging Antwerpen, geciteerd op de website “NoordLink”: [http://noordlink.wordpress.com/2010/08/27/waarom-noemen-ze-het-de-%E2%80%98seefhoek%E2%80%99/ Waarom noemen ze het de Seefhoek?]<br>Het oude café gaan bezichtigen is niet meer mogelijk: er staat reeds geruime tijd een ander huis.</ref> Ook dokters en personeel van het Stuivenbergziekenhuis (gasthuis) kwamen er hun seefbier drinken. | Deze herberg zou zich op de hoek van de Lange Beeldekensstraat en de Pesthofstraat hebben bevonden.<ref>Volgens de Koninklijke Gidsenvereniging Antwerpen, geciteerd op de website “NoordLink”: [http://noordlink.wordpress.com/2010/08/27/waarom-noemen-ze-het-de-%E2%80%98seefhoek%E2%80%99/ Waarom noemen ze het de Seefhoek?]<br>Het oude café gaan bezichtigen is niet meer mogelijk: er staat reeds geruime tijd een ander huis.</ref> Ook dokters en personeel van het Stuivenbergziekenhuis (gasthuis) kwamen er hun seefbier drinken. | ||
===Oorsprong van het woord | Vanaf 9 maart 2012 wordt het bier weer verkocht. Het initiatief kwam van Johan van Dyck die de Antwerpse Brouw Compagnie had opgericht om verdwenen bieren nieuw leven in te blazen. Seefbier is het eerste product dat het bedrijf op de markt brengt. De zoektocht naar het recept duurde twee jaar. Burgemeester [[Patrick Janssens]] was in het stadhuis degene die de eerste slok mocht nemen, en doopte het prompt tot tweede stadsbier van Antwerpen.<ref>[http://www.burgemeestervanantwerpen.be Blog Burgemeester van Antwerpen]</ref> | ||
Het woord ''seef'' zou afgeleid zijn van het [[Latijn|Latijnse]] woord ''sapa''. In het Frans wordt dat ''sève''. Een plantensap dat levenskracht en veerkracht verwekt. Seef is dus een “voedende” drank getrokken uit wortels en stengels van verschillende planten.<ref name=Devocht10>Karel Devocht, ''De Seefhoek en ’t Faboert — Een terugblik op de 5e en 11e wijk van Antwerpen'', Eigen uitgage, 1986, voetnoot op blz. 10<br>(ook geciteerd op:) [http://www.geschiedenisvanantwerpen.be/forum/viewtopic.php?p=9&sid=4fbdd4bc590983fb60d021df637d8379 Forum van het stadsarchief van Antwerpen]</ref> Afgeleid van dit Franse woord, betekende het woord ''seve'' gewestelijk "aroma, smaak, geur."<ref>[http://www.wnt.inl.nl/iWDB/search?actie=article&wdb=WNT&id=M063447&lemma=seef Woordenboek uit 1926]</ref> Het werd gebrouwen met 50% gerst en tarwemout en | |||
== Bestanddelen == | |||
Rond de receptuur van Seefbier heeft er altijd geheimzinnigheid bestaan. Zo noemt Hendrik Verlinden<ref>Henrik Verlinden 1916 Praktisch Handboek der Gistingsindustrie</ref> - de man die oa de bieren van de Trappisten van Westmalle op punt stelde - in 1916 het Seefbier 'het Bier van de Toekomst'. Tegelijkertijd geeft hij aan dat de receptuur geheim gehouden wordt: ..."Over de bereidingswijzen van het Antwerpse Troebelbier of Seef is er bij mijn weten nergens iets te lezen.; brouwers hebben er altijd een geheim van gemaakt iets wat achterlijk en onzinnig is. Op zulke wijze kan een product niet verbeterd worden'. | |||
Wanneer de kleinere Antwerpse Speciaalbierbrouwers uit Antwerpen verdwijnen onder druk van de opkomst van Pils, opkomst van de groter industriële brouwerijen en de WO, wordt de receptuur ook verloren gewaand. | |||
Na een zoektocht<ref>Zytholoog, maart 2012</ref> van bijna 3 jaar, in verschillende familiearchieven, het stadarchief, de heemkundige kringen en bij oude brouwersfamilies, vindt Johan Van Dyck - op die moment directeur bij Duvel Moortgat - de receptuur terug. | |||
Het document , dat dateert van einde 19de eeuw, bevat de details van het recept, beschreven met de technieken van die tijd. Met de hulp van Dr. Ir. Filip Delvaux, van biercentrum Delvaux, worden de eerste testbrouwsels gemaakt in een testbrouwerij gevestigd op de K.U. Leuven. | |||
Voor de gist wordt beroepgedaan op de uitgebreide 'gistcollectie' van Delvaux, die oa een hele archief oude Belgische brouwersgisten bevat. Op basis van smaak en aromabeschrijvingen, gistingsvereisten worden een aantal oude giststammen geselecteerd waarmee het bier proefgebrouwen wordt. | |||
Seefbier is een bier van hoge gisting, met hergisting op de fles. | |||
De ingrediënten van het bier worden nauwgezet gevolgd. <ref>http://www.youtube.com/watch?v=hjSH6JrDxR8</ref> | |||
Het bier is uniek, oa door de rijke mix van granen: naast gerst en tarwe, bevat het bier haver en boekweit. Vooral deze twee laatste geven het bier een uniek profiel. | |||
Het bier wordt gebrouwen met Belgische Hop uit Poperingen. | |||
Historisch gezien bestond er Seef en dubbele Seef. Het eerste aftreksel van het brouwproces, rijk aan suikers en smaak-aroma's, werd duurder verkocht als dubbele Seef: het was voller van smaak en had een hoger alcohol% (6-7 %). Na dit eerste aftreksel werd het brouwsel verder 'uitgewassen': een proces waarbij het 'wort' verder werd aangelengd met water. Het bekomen resultaat is lager in concentratie aan suikers, waardoor een lichter, lager alcohol (2-3%) bekomen werd. Waar dubbele Seef voor speciale gelegenheden en meer gedegusteerd werd, was Seef een meer dagdagelijkse drank. | |||
Het Seefbier dat gebrouwen wordt door de Antwerpse Brouw Compagnie, is in oorsprong de dubbele Seef, dwz. 6,5%. | |||
==Oorsprong van het woord== | |||
Het woord ''seef'' zou afgeleid zijn van het [[Latijn|Latijnse]] woord ''sapa''. In het Frans wordt dat ''sève''. Een plantensap dat levenskracht en veerkracht verwekt. Seef is dus een “voedende” drank getrokken uit wortels en stengels van verschillende planten.<ref name=Devocht10>Karel Devocht, ''De Seefhoek en ’t Faboert — Een terugblik op de 5e en 11e wijk van Antwerpen'', Eigen uitgage, 1986, voetnoot op blz. 10<br>(ook geciteerd op:) [http://www.geschiedenisvanantwerpen.be/forum/viewtopic.php?p=9&sid=4fbdd4bc590983fb60d021df637d8379 Forum van het stadsarchief van Antwerpen]</ref> Afgeleid van dit Franse woord, betekende het woord ''seve'' gewestelijk "aroma, smaak, geur."<ref>[http://www.wnt.inl.nl/iWDB/search?actie=article&wdb=WNT&id=M063447&lemma=seef Woordenboek uit 1926]</ref> Het werd gebrouwen met 50% gerst en tarwemout en had slechts 1% alcoholgehalte. Het was een lichtkleurig, zoet, troebel en sterk schuimend bier.<ref name=Devocht10 /> | |||
De brouwerij Saveniers & Van Riel (1915-1932) in [[Wijnegem]] brouwde diverse bieren (Blond, Bock, Export, Flora, Munich, Tripel, maar ook tafelbier en Seef.<ref>volgens [http://web.archive.org/web/20060525175954/http://home.tiscali.be/proud2b/Codespostaux/2100/211001S01.htm gearchiveerde website]</ref> Om die reden zou men zich kunnen afvragen of de benaming Seef misschien uit de familienaam Saveniers afgeleid zou kunnen zijn. | De brouwerij Saveniers & Van Riel (1915-1932) in [[Wijnegem]] brouwde diverse bieren (Blond, Bock, Export, Flora, Munich, Tripel, maar ook tafelbier en Seef.<ref>volgens [http://web.archive.org/web/20060525175954/http://home.tiscali.be/proud2b/Codespostaux/2100/211001S01.htm gearchiveerde website]</ref> Om die reden zou men zich kunnen afvragen of de benaming Seef misschien uit de familienaam Saveniers afgeleid zou kunnen zijn. | ||
Vergelijkbaar in dit verband is brouwer J. H. Severans, die (volgens J. B. Stockmans) in 1827 vergunning kreeg voor een bierbrouwerij in het nabije [[Borgerhout]]. | Vergelijkbaar in dit verband is brouwer J. H. Severans, die (volgens J. B. Stockmans) in 1827 vergunning kreeg voor een bierbrouwerij in het nabije [[Borgerhout]]. | ||
Daarnaast vragen sommigen zich af of er een verband is met [[echte salie|salie]]. Het woord Seef of selve zou namelijk Oudnederlands zijn voor deze plant,<ref>Volgens deze [http://www.ayurveda-oase.be/3-ICAU/3_09Kruidentuin.html#anchorShati Ayurveda kruidentuin] website</ref> De Latijnse naam (''Salvia officinalis'') komt van het Latijnse woord ''salvare'' en betekent redden, verlossen of heilbrengen. Bij de Romeinen was salie al bekend om het verhogen van de vruchtbaarheid. Het Engelse woord voor salie, ''sage'', betekent ook wijs of wijze. Naast de klankovereenkomst is een verband met het seefbier eerder onwaarschijnlijk. | Daarnaast vragen sommigen zich af of er een verband is met [[echte salie|salie]]. Het woord Seef of selve zou namelijk Oudnederlands zijn voor deze plant,<ref>Volgens deze [http://www.ayurveda-oase.be/3-ICAU/3_09Kruidentuin.html#anchorShati Ayurveda kruidentuin] website</ref> De Latijnse naam (''Salvia officinalis'') komt van het Latijnse woord ''salvare'' en betekent redden, verlossen of heilbrengen. Bij de Romeinen was salie al bekend om het verhogen van de vruchtbaarheid. Het Engelse woord voor salie, ''sage'', betekent ook wijs of wijze. Naast de klankovereenkomst is een verband met het seefbier eerder onwaarschijnlijk. | ||
==In de literatuur== | |||
Van enkele [[Vlaanderen|Vlaamse]] [[Auteur|schrijvers]] is bekend dat zij dit bier hebben gedronken. [[Domien Sleeckx]] vermeldt: “Een der gehuchten, welke wij op dergelijke wandelingen het liefst bezochten, was het ''Eksterlaar''. . . . Men tapte er een wit bier, dubbelde seef geheeten, dat schuimde als Champagne, naar ’t hoofd liep als Porto, en tien cents den liter kostte.”<ref name="Sleeckx">Sleeckx, D. [http://www.dbnl.org/tekst/slee003ekst01_01/slee003ekst01_01_0001.php#1 ''Op ’t Eksterlaar''] (1863), blz. 8-9. <br>(Merk op dat Eksterlaar (volgens Sleeckx’ beschrijving) tussen [[Deurne (Antwerpen)]], [[Wommelgem]], en [[Borsbeek]] ligt en dus niet in de wijk “de Seefhoek”).</ref> En [[Lode Baekelmans]] schrijft: “in het naar huis gaan hadden zij een stoop seef leeggedronken, die fel schuimde en den neus prikkelde. Dat is de champagne der arme luizen, de champagne van de vijfde wijk”;<ref name=Baekelmans84>Baekelmans, L., ''De Doolaer en de Weidsche Stad'' (1904) blz. 84.</ref> “Willen wij naar de Pothoek seef gaan drinken en een stukske eten”.<ref name=Baekelmans105>Baekelmans, L., ''De Doolaer en de Weidsche Stad'' (1904) blz. 105.</ref> | Van enkele [[Vlaanderen|Vlaamse]] [[Auteur|schrijvers]] is bekend dat zij dit bier hebben gedronken. [[Domien Sleeckx]] vermeldt: “Een der gehuchten, welke wij op dergelijke wandelingen het liefst bezochten, was het ''Eksterlaar''. . . . Men tapte er een wit bier, dubbelde seef geheeten, dat schuimde als Champagne, naar ’t hoofd liep als Porto, en tien cents den liter kostte.”<ref name="Sleeckx">Sleeckx, D. [http://www.dbnl.org/tekst/slee003ekst01_01/slee003ekst01_01_0001.php#1 ''Op ’t Eksterlaar''] (1863), blz. 8-9. <br>(Merk op dat Eksterlaar (volgens Sleeckx’ beschrijving) tussen [[Deurne (Antwerpen)]], [[Wommelgem]], en [[Borsbeek]] ligt en dus niet in de wijk “de Seefhoek”).</ref> En [[Lode Baekelmans]] schrijft: “in het naar huis gaan hadden zij een stoop seef leeggedronken, die fel schuimde en den neus prikkelde. Dat is de champagne der arme luizen, de champagne van de vijfde wijk”;<ref name=Baekelmans84>Baekelmans, L., ''De Doolaer en de Weidsche Stad'' (1904) blz. 84.</ref> “Willen wij naar de Pothoek seef gaan drinken en een stukske eten”.<ref name=Baekelmans105>Baekelmans, L., ''De Doolaer en de Weidsche Stad'' (1904) blz. 105.</ref> | ||
===In lied en gedicht=== | |||
Het bier viel blijkbaar in de smaak, want het werd zowel door | Het bier viel blijkbaar in de smaak, want het werd zowel door gelegenheidsdichters als door raspoëten bezongen: | ||
:''O goede seef, o heerlijk bier | :''O goede seef, o heerlijk bier | ||
:''De seef, de seef, het Leuvens en het garsten | :''De seef, de seef, het Leuvens en het garsten | ||
| Regel 53: | Regel 68: | ||
:''Maar —gaat niet buiten de schreef . . .!<ref>Karel Devocht, ''De Seefhoek en ’t Faboert — Een terugblik op de 5e en 11e wijk van Antwerpen'', Eigen uitgage, 1986, blz. 122</ref> | :''Maar —gaat niet buiten de schreef . . .!<ref>Karel Devocht, ''De Seefhoek en ’t Faboert — Een terugblik op de 5e en 11e wijk van Antwerpen'', Eigen uitgage, 1986, blz. 122</ref> | ||
==In andere regio’s== | |||
Sommige bronnen en auteurs veronderstellen een gelijknamig bier in andere regio's (bv. Gent). | Sommige bronnen en auteurs veronderstellen een gelijknamig bier in andere regio's (bv. Gent). | ||
Hoewel het woord seef in andere context weliswaar gebruikt wordt (o.a. "Gentsche Seef" als naam van een kroeg) schijnt er alleen in Antwerpen historisch bewijs te zijn voor het bestaan van dit bier. | Hoewel het woord seef in andere context weliswaar gebruikt wordt (o.a. "Gentsche Seef" als naam van een kroeg) schijnt er alleen in Antwerpen historisch bewijs te zijn voor het bestaan van dit bier. | ||
De Geschiedkundige Heruitgeverij vzw | De Geschiedkundige Heruitgeverij vzw<ref name="Heruitgeverij">[http://www.heruitgeverij.be/040ind.htm Heruitgeverij]</ref> vermeldt in 1905 een Gentse seef (bier) in ''De Gentse Herbergen en Hunne Uithangborden''. Het boek vermeldt: "Gentsche herbergen zijn café’s, estaminets, cantines, waar men Gentsch bier, de echte Gentsche seef, verkoopt." <ref>Geciteerd door Paul Daeleman: [http://users.skynet.be/antwerpiensia/Seefbier.htm ''SEEF: een typisch Antwerps witbier?'', versie-Antwerpiensia september 2011.]</ref> | ||
Het blijft onduidelijk waar en door wie het Seefbier werd gebrouwen en of het zijn naam gaf aan de Seefhoek of omgekeerd. | Het blijft onduidelijk waar en door wie het Seefbier werd gebrouwen en of het zijn naam gaf aan de Seefhoek of omgekeerd. | ||
Het Seefbier | Het Seefbier is in de jaren dertig van de [[20e eeuw]] een stille dood gestorven door de opkomst van het uit [[Tsjechië]] afkomstige [[Pils|pilsbier]]. | ||
In september 2010 werd het te [[Bokrijk]] nagebrouwen door het Wijn- en Biergilde Demerdal.<ref>http://www.demerdal.be/beelden/NB_sep_10.pdf Nieuwsbrief VAW Demerdal, september 2010</ref> | In september 2010 werd het te [[Bokrijk]] nagebrouwen door het Wijn- en Biergilde Demerdal.<ref>http://www.demerdal.be/beelden/NB_sep_10.pdf Nieuwsbrief VAW Demerdal, september 2010</ref> | ||
==Externe link== | |||
*[http://www.seef.be Officiële website Seefbier] | |||
{{Appendix|Bronnen | {{Appendix|Bronnen | ||
| Regel 69: | Regel 87: | ||
[[Categorie:Belgisch biermerk]] | [[Categorie:Belgisch biermerk]] | ||
[[Categorie:Antwerpen (stad)]] | [[Categorie:Antwerpen (stad)]] | ||
Versie van 12 apr 2012 04:46
| Seefbier | ||
| Gisting | Bovengisting met hergisting op de fles | |
| Alcoholpercentage | 6,5% | |
| Graan | Tarwe en gerst en haver en boekweit | |
| Oorsprong | Antwerpen, België | |
| Brouwer | Antwerpse Brouw Compagnie, bij Brouwerij Roman | |
| Type | Troebel blond | |
| Kleur | goudblond | |
| Smaak | zacht kruidig en granig | |
Seef of Seefbier is de naam van een in de 19e eeuw erg populair Antwerps bier. Het werd verkocht tot in de jaren dertig van de vorige eeuw. De Antwerpse Brouw Compagnie heeft het op 9 maart 2012 opnieuw op de markt gebracht; een troebel blond bier met een kruidige smaak[1]. Het bier wordt gebrouwen bij Brouwerij Roman te Oudenaarde.
Geschiedenis
"In het begin van de twintigste eeuw leefde de Antwerpenaar in een rijkelijke stad. In het stadscentrum werden langs de boulevards luxueuze warenhuizen en brasseries opgetrokken. Toch hadden de meeste Antwerpenaren geen boodschap aan deze rijkdom. Ze woonden in vervallen wijken in de binnenstad: de zogenaamde faubourgs, of zoals Antwerpenaren het zeggen het faboert. Ook in de wijk Seefhoek waren de meeste bewoners voornamelijk arm. Seef was ook de naam van een licht, schuimend troebel bier dat in de Antwerpse regio gebrouwen werd[2]. Het bier was dusdanig populair dat de wijknaam Seefhoek, waar veel Seef gedronken werd, er naar vernoemd zou zijn. Amand De Lattin beschrijft in “Sinjorenstad” (± 1915) het Antwerpen van de jaren 1880 tot 1900.[3] Hij heeft het over “een populaire buitenherberg, in een stadsgedeelte dat zich pas begon te ontwikkelen, was de Seefhoek, genaamd bij Trien uit de Pothoek en vooral geroemd voor zijn seef.”
Deze herberg zou zich op de hoek van de Lange Beeldekensstraat en de Pesthofstraat hebben bevonden.[4] Ook dokters en personeel van het Stuivenbergziekenhuis (gasthuis) kwamen er hun seefbier drinken.
Vanaf 9 maart 2012 wordt het bier weer verkocht. Het initiatief kwam van Johan van Dyck die de Antwerpse Brouw Compagnie had opgericht om verdwenen bieren nieuw leven in te blazen. Seefbier is het eerste product dat het bedrijf op de markt brengt. De zoektocht naar het recept duurde twee jaar. Burgemeester Patrick Janssens was in het stadhuis degene die de eerste slok mocht nemen, en doopte het prompt tot tweede stadsbier van Antwerpen.[5]
Bestanddelen
Rond de receptuur van Seefbier heeft er altijd geheimzinnigheid bestaan. Zo noemt Hendrik Verlinden[6] - de man die oa de bieren van de Trappisten van Westmalle op punt stelde - in 1916 het Seefbier 'het Bier van de Toekomst'. Tegelijkertijd geeft hij aan dat de receptuur geheim gehouden wordt: ..."Over de bereidingswijzen van het Antwerpse Troebelbier of Seef is er bij mijn weten nergens iets te lezen.; brouwers hebben er altijd een geheim van gemaakt iets wat achterlijk en onzinnig is. Op zulke wijze kan een product niet verbeterd worden'. Wanneer de kleinere Antwerpse Speciaalbierbrouwers uit Antwerpen verdwijnen onder druk van de opkomst van Pils, opkomst van de groter industriële brouwerijen en de WO, wordt de receptuur ook verloren gewaand.
Na een zoektocht[7] van bijna 3 jaar, in verschillende familiearchieven, het stadarchief, de heemkundige kringen en bij oude brouwersfamilies, vindt Johan Van Dyck - op die moment directeur bij Duvel Moortgat - de receptuur terug. Het document , dat dateert van einde 19de eeuw, bevat de details van het recept, beschreven met de technieken van die tijd. Met de hulp van Dr. Ir. Filip Delvaux, van biercentrum Delvaux, worden de eerste testbrouwsels gemaakt in een testbrouwerij gevestigd op de K.U. Leuven.
Voor de gist wordt beroepgedaan op de uitgebreide 'gistcollectie' van Delvaux, die oa een hele archief oude Belgische brouwersgisten bevat. Op basis van smaak en aromabeschrijvingen, gistingsvereisten worden een aantal oude giststammen geselecteerd waarmee het bier proefgebrouwen wordt. Seefbier is een bier van hoge gisting, met hergisting op de fles. De ingrediënten van het bier worden nauwgezet gevolgd. [8] Het bier is uniek, oa door de rijke mix van granen: naast gerst en tarwe, bevat het bier haver en boekweit. Vooral deze twee laatste geven het bier een uniek profiel. Het bier wordt gebrouwen met Belgische Hop uit Poperingen.
Historisch gezien bestond er Seef en dubbele Seef. Het eerste aftreksel van het brouwproces, rijk aan suikers en smaak-aroma's, werd duurder verkocht als dubbele Seef: het was voller van smaak en had een hoger alcohol% (6-7 %). Na dit eerste aftreksel werd het brouwsel verder 'uitgewassen': een proces waarbij het 'wort' verder werd aangelengd met water. Het bekomen resultaat is lager in concentratie aan suikers, waardoor een lichter, lager alcohol (2-3%) bekomen werd. Waar dubbele Seef voor speciale gelegenheden en meer gedegusteerd werd, was Seef een meer dagdagelijkse drank. Het Seefbier dat gebrouwen wordt door de Antwerpse Brouw Compagnie, is in oorsprong de dubbele Seef, dwz. 6,5%.
Oorsprong van het woord
Het woord seef zou afgeleid zijn van het Latijnse woord sapa. In het Frans wordt dat sève. Een plantensap dat levenskracht en veerkracht verwekt. Seef is dus een “voedende” drank getrokken uit wortels en stengels van verschillende planten.[9] Afgeleid van dit Franse woord, betekende het woord seve gewestelijk "aroma, smaak, geur."[10] Het werd gebrouwen met 50% gerst en tarwemout en had slechts 1% alcoholgehalte. Het was een lichtkleurig, zoet, troebel en sterk schuimend bier.[9]
De brouwerij Saveniers & Van Riel (1915-1932) in Wijnegem brouwde diverse bieren (Blond, Bock, Export, Flora, Munich, Tripel, maar ook tafelbier en Seef.[11] Om die reden zou men zich kunnen afvragen of de benaming Seef misschien uit de familienaam Saveniers afgeleid zou kunnen zijn. Vergelijkbaar in dit verband is brouwer J. H. Severans, die (volgens J. B. Stockmans) in 1827 vergunning kreeg voor een bierbrouwerij in het nabije Borgerhout.
Daarnaast vragen sommigen zich af of er een verband is met salie. Het woord Seef of selve zou namelijk Oudnederlands zijn voor deze plant,[12] De Latijnse naam (Salvia officinalis) komt van het Latijnse woord salvare en betekent redden, verlossen of heilbrengen. Bij de Romeinen was salie al bekend om het verhogen van de vruchtbaarheid. Het Engelse woord voor salie, sage, betekent ook wijs of wijze. Naast de klankovereenkomst is een verband met het seefbier eerder onwaarschijnlijk.
In de literatuur
Van enkele Vlaamse schrijvers is bekend dat zij dit bier hebben gedronken. Domien Sleeckx vermeldt: “Een der gehuchten, welke wij op dergelijke wandelingen het liefst bezochten, was het Eksterlaar. . . . Men tapte er een wit bier, dubbelde seef geheeten, dat schuimde als Champagne, naar ’t hoofd liep als Porto, en tien cents den liter kostte.”[13] En Lode Baekelmans schrijft: “in het naar huis gaan hadden zij een stoop seef leeggedronken, die fel schuimde en den neus prikkelde. Dat is de champagne der arme luizen, de champagne van de vijfde wijk”;[14] “Willen wij naar de Pothoek seef gaan drinken en een stukske eten”.[15]
In lied en gedicht
Het bier viel blijkbaar in de smaak, want het werd zowel door gelegenheidsdichters als door raspoëten bezongen:
- O goede seef, o heerlijk bier
- De seef, de seef, het Leuvens en het garsten
- Ziedaer, ziedaer, de wijn die ons verheugt!
- De seef! De seef!
- het Leuvens en het garsten!
- Ziedaar! Ziedaar! De bronnen onzer vreugd![16]
Een ander gelegenheidsgedicht, “Over ’t Seefbier”:
- Sinjoren en Sinjorinnen
- Die het vermaak beminnen
- Vermaak en lekker seef:
- Nu kunt g’een kansken wagen
- Met alle drij de dagen;
- Een lekker potken vragen,
- Een beentjen uitgeslagen,
- Maar —gaat niet buiten de schreef . . .![17]
In andere regio’s
Sommige bronnen en auteurs veronderstellen een gelijknamig bier in andere regio's (bv. Gent). Hoewel het woord seef in andere context weliswaar gebruikt wordt (o.a. "Gentsche Seef" als naam van een kroeg) schijnt er alleen in Antwerpen historisch bewijs te zijn voor het bestaan van dit bier. De Geschiedkundige Heruitgeverij vzw[18] vermeldt in 1905 een Gentse seef (bier) in De Gentse Herbergen en Hunne Uithangborden. Het boek vermeldt: "Gentsche herbergen zijn café’s, estaminets, cantines, waar men Gentsch bier, de echte Gentsche seef, verkoopt." [19]
Het blijft onduidelijk waar en door wie het Seefbier werd gebrouwen en of het zijn naam gaf aan de Seefhoek of omgekeerd.
Het Seefbier is in de jaren dertig van de 20e eeuw een stille dood gestorven door de opkomst van het uit Tsjechië afkomstige pilsbier.
In september 2010 werd het te Bokrijk nagebrouwen door het Wijn- en Biergilde Demerdal.[20]
Externe link
| Bronnen
|