De Kwantumsprong

De Kwantumsprong
Voorkaft van het boek, met een ets ontworpen door de Kroatische kunstenaar Moijmir Mihatov
Oorspronkelijke titel
Auteur(s)	Brecht Arnaert
Voorwoord	Matthias Storme
Land	België
Taal	Nederlands
Reeks/serie
Genre	Essay
Uitgever	Lulu
Uitgegeven	11 november 2011
Pagina's	88
ISBN-code	978-1-4477-6268-3

De Kwantumsprong is een essay van Brecht Arnaert over de Belgische communautaire situatie. In het essay wordt gepleit voor het breken van de volgens de schrijver ondemocratische voorzieningen in de grondwet. Het essay kreeg een voorwoord van Dr. Matthias Storme.

I. Analysekader

Het essay start met een filosofische uiteenzetting over de aard van de werkelijkheid en hoe we die kunnen kennen. Arnaert stoort zich aan het nihilisme in de politiek waarbij gedaan wordt alsof de waarheid een conventie is. Hij claimt samen met Ayn Rand dat de realiteit onafhankelijk van ons denken bestaat, en dat het erop aankomt die te identificeren. In het eerste hoofdstuk definieert hij ook de concepten "compromis" en "redelijkheid", omdat die vaak gebruikt worden in het dagelijkse politieke taalgebruik.

II. Conflicterende premissen

Vervolgens onderzoekt hij de uitgangspunten van de grootste politieke spelers in het Belgische communautaire conflict. Uit de verkiezingspropaganda van beide de Nieuw-Vlaamse Alliantie en de Parti Socialiste leidt hij een aantal basisstellingen af en benoemt die als een conflict tussen verantwoordelijkheid en solidariteit. Zijn conclusie is dat slechts één van die twee principes als startpunt kan genomen worden, en dat een compromis dus niet mogelijk is.

III. De werkelijkheid

In hoofdstuk 3 gaat hij dieper in op dit waardenconflict en analyseert hij met behulp van het eerder geschetste definitiekader wie fundamenteel gelijk heeft. Gelijk hebben definieert hij samen met Rand als "het correct identificeren van de noodzakelijke volgorde van axioma’s". Het axioma van de solidariteit komt in zijn visie na dat van de verantwoordelijkheid. Arnaert gebruikt het beeld van een taart die men niet kan verdelen voor ze gebakken is. Zijn conclusie is dat de Vlamingen gelijk hebben, onafhankelijk van wie daar ook over oordeelt.

IV. De wettelijkheid

In hoofdstuk 4 schetst hij het Belgisch institutioneel systeem, dat hij ondemocratisch en immoreel noemt. Ondemocratisch omdat sinds woensdag 18 februari 1970 in België het meerderheidssysteem de facto verlaten is, door het installeren van allerlei pariteiten, alarmbelprocedures en belangenconflicten. Zijn stelling is dat in een democratie geen niemandsland bestaat tussen een meerderheidsbeslissing en een minderheidsblokkering. Ofwel beslist de meerderheid, ofwel de minderheid. Zijn conclusie is dat in België omwille van de eerder geschetste redenen het steeds de minderheid is die beslist.

V. Law en Legislation

In hoofdstuk 5 gaat hij dieper in op het verschil tussen Law en Legislation. Dit volgens de inzichten van Friedrich von Hayek, die in zijn magnum opus Law, Legislation and Liberty het verschil aantoonde tussen het natuurrecht en de mensgemaakte wet. De wetgeving die in parlementen gestemd wordt is kwantitatief van aard en wordt uitgevonden. De morele wet is kwalitatief van aard en wordt ontdekt. Arnaert stelt het natuurrecht gelijk met de morele wet, en besluit dat die niet onderhevig is aan meerderheden of minderheden: "La vérité ne se vote pas"

VI. De Kwantumsprong

In het laatste hoofdstuk licht hij de titel van het boek toe. Hij observeert dat individuen die in een totalitaire samenleving op een gegeven moment een sprong maken van het wettelijke naar het morele. Hij geeft het voorbeeld van de Duitse Heimtückegezetz, die het voor Duitse burgers onmogelijk maakte om nog kritiek te geven op de nazi's: volstrekt wettelijk, maar immoreel. Hij besluit dat de Vlamingen wiens "hoofdstad is verfranst, hun kiesrecht beperkt, hun grondgebied betwist, hun solidariteit beschimpt" hetzelfde moeten doen: om het natuurrecht terug te herstellen moeten zij de mensgemaakte wet breken.

Epiloog

In de epiloog haalt hij voorbeelden aan van dissidenten die de kwantumsprong maakten, waaronder Rosa Parks in de VS, Roland Jahn in Oost-Duitsland, Aung San Suu Kyi in Birma, Liu Xiaobo in China en ook Flor Grammens, "een Vlaams politiek dissident waar het Belgisch regime tot aan zijn dood geen raad mee wist". Hij beweert dat de onderdrukking van dissidenten in totalitaire staten in vergelijking met de situatie van de Vlamingen in België niet overtrokken is, omdat dit "slechts een gradatie in schaal" is, en "niet in principe".

Kritieken

Op de webstek van de denkgroep en debatkring Res Publica levert filosoof Johan Sanctorum kritiek op het Objectivisme:

Ach, dat Objectivisme. (...) Objectief is er ook geen reden om voor Vlaamse onafhankelijkheid te ijveren. De geldstromen van de sociale zekerheid kunnen zich omdraaien, en België geniet internationaal en Europees nog altijd meer krediet dan Vlaanderen. De “clou” ligt elders. Het gaat om intersubjectiviteit en het niveau van de communicatie, die uiteindelijk het niveau van de democratie bepaalt. Sociale cohesie, niet als kleinburgerlijke gezelligheid maar als hoogburgerlijk bewustzijn van een gedeelde cultuur. — Johan Sanctorum

Op de webstek bij het boek is ook een kritiek opgenomen van Benno Barnard, Nederlands dichter, essayist, toneelschrijver en vertaler:

(..) Vlaanderen is een van die Europese regio's waar het provincialisme nooit heeft leren omgaan met het noodzakelijke virus van het kosmopolitisme; daarom laat de gezondheid van het mystieke lichaam der Vlamingen wel wat te wensen over. Maar het standpunt van Brecht Arnaert is minder metaforisch: hij beschouwt de zaak als een juridische en ethische kwestie. Misschien heeft hij gelijk; in elk geval ben ik het als belgicist niet met hem eens. —

Als het debat over de politieke toestand van onze Gemeenschap steeds op dit niveau zou worden gevoerd, zouden we al een stuk verder staan. — Dr. Matthias Storme, hoogleraar in de rechten aan de KU Leuven

Een krachtig pleidooi voor ontgrendeling en democratie — Dr. Hendrik Vuye, hoogleraar constitutioneel recht aan de Universiteit van Namen

Met dit intrigerende boek treedt Brecht Arnaert in het voetspoor van Lode Claes, die andere erudiete dwarsligger die zijn volk leerde denken. — Dr. Bart Maddens, hoogleraar politicologie aan de KU Leuven

Er zijn van die momenten dat een prof trots is op zijn studenten, en de publicatie van dit essay van Brecht Arnaert is er zo een van. Het is een intellectueel en politiek uitdagende tekst die de lezer buiten zekerheden duwt. Hoewel ik het met een aantal zaken niet eens ben, waardeer ik toch de originele en gedurfde manier waarop Brecht de communautaire kwestie benadert en buiten de doos denkt. Zijn tekst is provocerend, prikkelend en verdient daarom gelezen te worden. — Dr. Carl Devos, hoogleraar politicologie aan de UGent

Recensies

• Leestip: "De Kwantumsprong", Sam Van Rooy, Joods Actueel, 26 november 2011
• Het Plakkaet van Verstotinghe, Alain Mouton, Trends, 22 december 2011
• Tot hier en geen stap verder, Jef Turf, Meervoud, 28 december 2011

Externe linken

• Website De Kwantumsprong
• E-book
• Website Brecht Arnaert