Wikisage is op 1 na de grootste internet-encyclopedie in het Nederlands. Iedereen kan de hier verzamelde kennis gratis gebruiken, zonder storende advertenties. De Koninklijke Bibliotheek van Nederland heeft Wikisage in 2018 aangemerkt als digitaal erfgoed.
- Wilt u meehelpen om Wikisage te laten groeien? Maak dan een account aan. U bent van harte welkom. Zie: Portaal:Gebruikers.
- Bent u blij met Wikisage, of wilt u juist meer? Dan stellen we een bescheiden donatie om de kosten te bestrijden zeer op prijs. Zie: Portaal:Donaties.
Biologische klok: verschil tussen versies
(De biologische klok is een aangeboren mechanisme bij organismen. ([http://nl.wikipedia.org/w/index.php?title=Biologische_klok&oldid=20703870])) |
(categorie vervangen) |
||
| Regel 1: | Regel 1: | ||
De '''biologische klok''' is een [[aangeboren eigenschap|aangeboren]] [[mechanisme]] bij [[organisme]]n waarbij allerlei [[lichamelijk]]e [[functie]]s met een bepaalde [[periodiek (tijd)|periodiciteit]] plaatsvinden. Er zijn : | De '''biologische klok''' is een [[aangeboren eigenschap|aangeboren]] [[mechanisme]] bij [[organisme]]n waarbij allerlei [[lichamelijk]]e [[functie]]s met een bepaalde [[periodiek (tijd)|periodiciteit]] plaatsvinden. Er zijn: | ||
*[[circadiaan ritme|'Circadiane' | *[[circadiaan ritme|'''Circadiane ritmes''']] die ongeveer 24 uur in beslag nemen, zoals het [[Circadiaan ritme|slaap-waakritme]]; | ||
*'Maandelijkse ritmes' die ongeveer een (maan)maand duren, zoals de [[mens]]elijke [[menstruatiecyclus]], en | *'''Maandelijkse ritmes''' die ongeveer een (maan)maand duren, zoals de [[mens]]elijke [[menstruatiecyclus]], en | ||
*'Jaarlijkse ritmes', zoals de [[vogeltrek]] of het [[voortplanting]]sgedrag van veel [[dier]]en. | *'''Jaarlijkse ritmes''', zoals de [[vogeltrek]] of het [[voortplanting]]sgedrag van veel [[dier]]en. | ||
Een dergelijke inwendig meetikkende klok wordt meestal gelijk gezet door invloeden van buitenaf, vooral [[daglicht]]. Bij organismen die steeds in het donker, of steeds in het licht worden gehouden ontspoort het eigen ritme meestal iets, en blijkt dan vaak een iets langere periode te hebben dan de duur van een etmaal, bijvoorbeeld 24,5 of 28 uur. Hierover zijn vele experimenten gedaan, bij mensen, [[muis (dier)|muizen]], [[insect]]en en vele andere dieren. | Een dergelijke inwendig meetikkende klok wordt meestal gelijk gezet door invloeden van buitenaf, vooral [[daglicht]]. Bij organismen die steeds in het donker, of steeds in het licht worden gehouden ontspoort het eigen ritme meestal iets, en blijkt dan vaak een iets langere periode te hebben dan de duur van een etmaal, bijvoorbeeld 24,5 of 28 uur. Hierover zijn vele experimenten gedaan, bij mensen, [[muis (dier)|muizen]], [[insect]]en en vele andere dieren. | ||
De inwendige klok kan ontregeld raken, bijvoorbeeld door systematisch laat naar bed te gaan ([[ploegendienst]]), door een lange [[reis]] in oost-west richting of vice versa ([[vliegtuig]]) | De inwendige klok kan ontregeld raken, bijvoorbeeld door systematisch laat naar bed te gaan ([[ploegendienst]]), door een lange [[reis]] in oost-west richting of vice versa ([[vliegtuig]]) –de zgn. [[jetlag]]–, of de overgang van [[zomertijd|zomer-]] naar [[wintertijd]] of vice versa. Het duurt dan enige dagen voor men zich weer lekker voelt. Wat langer opblijven geeft minder verstoring dan wat vroeger opstaan. Bij opvolgende ploegendiensten is het dan ook van belang zoveel mogelijk volgens het schema ochtend-avond-nacht te rouleren, niet andersom. | ||
== Zie ook == | == Zie ook == | ||
| Regel 13: | Regel 13: | ||
* [[Klok]] (doorverwijzing). | * [[Klok]] (doorverwijzing). | ||
[[Categorie: | [[Categorie: Tijd]] | ||
[[Categorie:Biologie]] | [[Categorie: Biologie]] | ||
Huidige versie van 9 mrt 2014 om 06:44
De biologische klok is een aangeboren mechanisme bij organismen waarbij allerlei lichamelijke functies met een bepaalde periodiciteit plaatsvinden. Er zijn:
- Circadiane ritmes die ongeveer 24 uur in beslag nemen, zoals het slaap-waakritme;
- Maandelijkse ritmes die ongeveer een (maan)maand duren, zoals de menselijke menstruatiecyclus, en
- Jaarlijkse ritmes, zoals de vogeltrek of het voortplantingsgedrag van veel dieren.
Een dergelijke inwendig meetikkende klok wordt meestal gelijk gezet door invloeden van buitenaf, vooral daglicht. Bij organismen die steeds in het donker, of steeds in het licht worden gehouden ontspoort het eigen ritme meestal iets, en blijkt dan vaak een iets langere periode te hebben dan de duur van een etmaal, bijvoorbeeld 24,5 of 28 uur. Hierover zijn vele experimenten gedaan, bij mensen, muizen, insecten en vele andere dieren.
De inwendige klok kan ontregeld raken, bijvoorbeeld door systematisch laat naar bed te gaan (ploegendienst), door een lange reis in oost-west richting of vice versa (vliegtuig) –de zgn. jetlag–, of de overgang van zomer- naar wintertijd of vice versa. Het duurt dan enige dagen voor men zich weer lekker voelt. Wat langer opblijven geeft minder verstoring dan wat vroeger opstaan. Bij opvolgende ploegendiensten is het dan ook van belang zoveel mogelijk volgens het schema ochtend-avond-nacht te rouleren, niet andersom.