Mijn (explosief)

Een Japanse zeemijn (K-13 of KM-3)
(tentoongesteld in een museum in Japan).

Een mijn is een wapen met de specifieke eigenschap dat het ontploft bij een direct contact of bij nadering. Dit wil zeggen dat een sensor zal registreren dat het toestel met iets in contact komt. Dit is meestal een simpele drukknop, maar mijnen kunnen ook zijn uitgerust met magnetische sensoren of trillingssensoren, die de nabijheid van voer- of vaartuigen detecteren. Voor de ontploffing dient de mijn geladen te zijn met een voldoende hoeveelheid explosief materiaal dat door een mechanisme tot ontploffing wordt gebracht bij een aanraking.

Tot aan de Eerste Wereldoorlog werd onder een mijn een ingegraven hoeveelheid explosieven verstaan, die door mineurs tot ontploffing werd gebracht. De mijn werd veel gebruikt tijdens belegeringen, om vestingwerken zoals wallen en muren te kunnen opblazen. Sinds het einde van de Tweede Wereldoorlog heeft het woord uitsluitend nog betrekking op compleet gemonteerde explosieven die kunnen worden verborgen en die zelfstandig worden geactiveerd.

Typen mijnen

Er bestaan twee grote groepen van mijnen:

• Landmijnen: Weer onderverdeeld in

• Antipersoonsmijnen. Deze mijnen worden vlak onder de grond begraven en ontploffen als er een persoon overheen loopt. Men plaatst zoveel explosieven in een mijn dat het slachtoffer verminkt maar niet gedood wordt. Dan moeten twee kameraden hem in veiligheid brengen zodat drie man buiten gevecht gesteld zijn.
• Antivoertuigmijnen. Dit zijn soms zeer zware mijnen die zo afgesteld zijn dat hij alleen af gaat als er iets over heen gaat boven een paar honderd kilo zoals een auto. Soms reageert de mijn op metaal dat in de buurt komt.

• Zeemijnen, waaronder:
  • Contactmijnen, meestal drijvend vlak onder het wateroppervlak en verankerd aan een ketting;
  • Invloedsmijnen, meestal bevindend op de zeebodem, waaronder weer:
  • Luchtmijnen, zware door vliegtuigen afgeworpen bommen met een tijdklok die ontploffen wanneer men op de grond meent veilig te zijn
    • Magnetische mijnen (worden geactiveerd door het magnetisme van een schip);
    • Akoestische mijnen (worden geactiveerd door het schroefgeruis van een schip);
  • Mijnen met daarin een torpedo zoals de CAPTOR mijnen van de NAVO. De mijn heeft een "geheugen" voor het geluid van de schroeven van een bepaald vijandelijk oorlogsschip en de mijn sluimert totdat een specifiek schip langsvaart. Dan wordt de Mark 48 torpedo gelanceerd.
    • Drukgolfmijnen (worden geactiveerd door de drukgolf van een schip)

Combinaties van verschillende werkingsmechanismen komen ook voor. Moderne invloedsmijnen kunnen zelfs reageren op het schroefgeruis van een specifiek type schip óf een aantal schepen ongehinderd laten overvaren, voordat ze zich tot ontploffing brengen.

Opsporing van mijnen

Dit gebeurt op verschillende manieren.

• Bij het onschadelijk maken van landmijnen worden onder meer genie-eenheden, speciaal opgeleide ratten, metaaldetectoren en voertuigen (zoals de Aardvark JSFU en Scanjack 3500 NLD) gebruikt.
• Bij zeemijnen worden mijnenvegers en mijnenjagers gebruikt, gespecialiseerde vaartuigen met diverse verschillende vernietigingsmechanismen aan boord. Mijnenjagers zijn bovendien ook uitgerust met opsporingsappartauur, sonar, om zeemijnen te lokaliseren. Voor het uitschakelen worden soms ook duikers gebruikt vanaf duikvaartuigen. Omdat sommige mijnen magnetisch zijn en dus reageren als er een metalen schip in de buurt komt, worden mijnenvegers tegenwoordig meestal gemaakt van diverse soorten kunststof, vroeger waren ze vaak van hout.

Verdrag van Ottawa

In 1997 tekenden 127 landen het Verdrag van Ottawa, dat een verbod inhoudt op gebruik, productie en overdracht van antipersoonsmijnen. Ook Nederland en België ondertekenden dit verdrag. Een aantal landen hebben het verdrag (nog) niet ondertekend, dit zijn o.a. Rusland, China, Irak, Iran, Cuba, de Verenigde Staten, India en Israël.

Zie ook

• International Campaign to Ban Landmines (ICBL) (Internationale Campagne voor het Verbannen van Landmijnen)
• Diana Frances Spencer (Diana was het publieke gezicht van de ICBL)
• Mijn (doorverwijzing), andere betekenissen en toebehoren van "mijn".

  Vrije mediabestanden over Landmines op Wikimedia Commons

  Vrije mediabestanden over Seamines op Wikimedia Commons