Wondelgem

Wondelgem

Deelgemeente in België
Situering
Gewest	Vlaanderen
Provincie	Oost-Vlaanderen
Gemeente	Gent
Fusie	1977
Coördinaten	51°005′N 3°042′E
Algemeen
Oppervlakte	5,82 km²
Mannen	48,89 %
Vrouwen	51,11 %
Overig
Postcode	9032
NIS-code	44021(M)
Oude NIS-code	44074
Detailkaart
Locatie in Gent
Locatie in Gent
Portaal    België

Wondelgem is een deelgemeente van de Belgische stad Gent. Het verstedelijkte Wondelgem ligt ten noorden van Gent-centrum, ten zuiden van de buurgemeente Evergem en ten noordoosten van de Gentse deelgemeente Mariakerke. Wondelgem telt 8745 inwoners (einde 2007) op een oppervlakte van 5,8 km². Wondelgem telt twee parochies: Sint-Catharina (Wondelgem) en Sint-Godelieve (Westergem).

Bestand:Wondelgem - Sint-Catharinakerk 1.jpg

Sint-Catharinakerk in het centrum

Geschiedenis

Bestand:Wondelgem en Meulestede, Ghent, Belgium, Ferraris map 1775.jpg

Wondelgem op de Ferrariskaart

De namen "Wondelgem" en "Vroonstalle" zijn Germaans en gaan terug tot de Merovingische tijd. Ze worden voor het eerst vermeld in een oorkonde van 5 mei 966. In deze oorkonde wordt de Sint-Baafsabdij van Gent in haar bezittingen bevestigd door Lotharius, koning van Frankrijk (954-986).

Tot deze bezittingen behoorden onder andere het oude dorp Wondelgem dat "villa Gundinglehem" werd genoemd en niet anders betekent dan "het domein waar vroeger de woonplaats van de lieden van Gundilo stond", alsook de "curtis dominicalis Fronestalla" wat de "Stede, erf van de heer van het domein" beduidt.

De nederzetting "Wondelgem" startte in de huidige Bloemekenswijk, aan het noordelijke uiteinde van de Maïsstraat. Naar aanleiding van de godsdienstoorlogen in de 17de eeuw, verlieten veel bewoners het dorp en vluchtten naar Gent, waardoor Wondelgem zo goed als verlaten werd

Later in de 18de eeuw werd Wondelgem een plaats waar rijkere Gentenaren een buitengoed of zomerverblijf met park aanlegden. Maar tot ver in de 19e eeuw was Wondelgem uitgesproken landelijk met veel moerassige zones.

Wondelgem veranderde daarna ingrijpend door de opkomst van de industrie, het graven van het kanaal Gent-Terneuzen, de bouw van een tramstelplaats en de aanleg van de spoorlijnen Gent-Eeklo en Gent-Zelzate. Halfweg de 20ste eeuw werd de Ringvaart gegraven.

Hierdoor kreeg Wondelgem enerzijds een industrieel karakter langs de ringvaart en een uitgesproken residentieel karakter gekenmerkt door een netwerk van nieuwe verkavelingen.

In 1977 kwam er de fusie met Gent. Sindsdien is Wondelgem deelgemeente van Gent.

Benaming

Het toponiem Wondelgem komt voor het eerst voor in eerst voor een oorkonde van 5 mei 966 waarin door koning Lotharius bevestigd wordt, dat het dorp Wondelgem, toen nog Gundinglehem, toebehoorde aan de Sint-Baafsabdij. Deze oude benaming, "Gundinglehem”, betekende "het domein waar vroeger de woonplaats van de lieden van de Gundilo stond".

Met de tijd evolueerde de schrijfwijze van Gundinglehem naar Wondelgem.

• 966 Gundinglehem
• 1130 Gundlehem
• 1153 Gundelgem
• 1169 Gundelghem
• 1210 Gondelghem
• 1223 Wondelgem.

Bezienswaardigheden

Bestand:Wondelgem - Sint-Godelievekerk 2.jpg

Sint-Godelievekerk (Westergem)

• De Sint-Catharinakerk op de Vroonstalledries. De kerk, de nabijgelegen pastorie en de dries zijn beschermd als monument en dorpsgezicht.
• Het Sint-Godelievekerkje in de wijk Westergem
• Het beschermde station van Wondelgem uit 1906 en omgeving
• de beschermde Hoeve Dossche en Hoeve Lootens
• oud heemkundig museum

Jeugd

Wondelgem kent enkele jeugdbewegingen. Scouts & Gidsen Brigands De Kleine Prins in de Vroonstallestraat is de grootste. Daarnaast is er ook een FOS, De Tortels.

Evenementen

In Wondelgem gaan er vele evenementen door. De Driekoningenstoet met de keerskensommegang, trappistenbar en vele andere evenementen op de Hoeve. Sinds 2017 vindt ook het festival Woodrock plaats in Wondelgem. Woodrock ontsluierde het oude lusthof Vyncke-Bovyn voor het grote publiek en vindt elk jaar plaats op het einde van de zomervakantie.

Demografische ontwikkeling

<timeline> Colors=

id:a value:gray(0.9)
id:b value:gray(0.7)
id:c value:rgb(1,1,1)
id:d value:rgb(0.6,0.7,0.8)

ImageSize = width:700 height:373 PlotArea = left:50 bottom:30 top:30 right:30 DateFormat = x.y Period = from:0 till:14000 TimeAxis = orientation:vertical AlignBars = justify ScaleMajor = gridcolor:b increment:2000 start:0 ScaleMinor = gridcolor:a increment:400 start:0 BackgroundColors = canvas:c

BarData=

bar:1806 text:1806
bar:1816 text:1816
bar:1830 text:1830
bar:1846 text:1846
bar:1856 text:1856
bar:1866 text:1866
bar:1876 text:1876
bar:1880 text:1880
bar:1890 text:1890
bar:1900 text:1900
bar:1910 text:1910
bar:1920 text:1920
bar:1930 text:1930
bar:1947 text:1947
bar:1961 text:1961
bar:1970 text:1970
bar:1976 text:1976
bar:1990 text:1990
bar:2000 text:2000
bar:2007 text:2007

PlotData=

color:d width:20 align:left

bar:1806 from:0 till: 1049
bar:1816 from:0 till: 1067
bar:1830 from:0 till: 1196
bar:1846 from:0 till: 1276
bar:1856 from:0 till: 1181
bar:1866 from:0 till: 1143
bar:1876 from:0 till: 1511
bar:1880 from:0 till: 1721
bar:1890 from:0 till: 2100
bar:1900 from:0 till: 2738
bar:1910 from:0 till: 4007
bar:1920 from:0 till: 2543
bar:1930 from:0 till: 3831
bar:1947 from:0 till: 5603
bar:1961 from:0 till: 6518
bar:1970 from:0 till: 10100
bar:1976 from:0 till: 11207
bar:1990 from:0 till: 12014
bar:2000 from:0 till: 12286
bar:2007 from:0 till: 12407

PlotData=

bar:1806 at: 1049 fontsize:s text: 1.049 shift:(-10,5)
bar:1816 at: 1067 fontsize:S text: 1.067 shift:(-10,5)
bar:1830 at: 1196 fontsize:S text: 1.196 shift:(-10,5)
bar:1846 at: 1276 fontsize:S text: 1.276 shift:(-10,5)
bar:1856 at: 1181 fontsize:S text: 1.181 shift:(-10,5)
bar:1866 at: 1143 fontsize:S text: 1.143 shift:(-10,5)
bar:1876 at: 1511 fontsize:S text: 1.511 shift:(-10,5)
bar:1880 at: 1721 fontsize:S text: 1.721 shift:(-10,5)
bar:1890 at: 2100 fontsize:S text: 2.100 shift:(-10,5)
bar:1900 at: 2738 fontsize:S text: 2.738 shift:(-10,5)
bar:1910 at: 4007 fontsize:S text: 4.007 shift:(-10,5)
bar:1920 at: 2543 fontsize:S text: 2.543 shift:(-10,5)
bar:1930 at: 3831 fontsize:S text: 3.831 shift:(-10,5)
bar:1947 at: 5603 fontsize:S text: 5.603 shift:(-10,5)
bar:1961 at: 6518 fontsize:S text: 6.518 shift:(-10,5)
bar:1970 at: 10100 fontsize:S text: 10.100 shift:(-10,5)
bar:1976 at: 11207 fontsize:S text: 11.207 shift:(-10,5)
bar:1990 at: 12014 fontsize:S text: 12.014 shift:(-10,5)
bar:2000 at: 12286 fontsize:S text: 12.286 shift:(-10,5)
bar:2007 at: 12407 fontsize:S text: 12.407 shift:(-10,5)

</timeline>

Bronnen: NIS en Stad Gent - Opm:1806 t/m 1970=volkstellingen; 1976, 1990, 2000 en 2007=inwonertal op 31 december
1920: afstand van een gebiedsdeel aan Gent (1253 inwoners)

Waterlopen in Wondelgem

De Lieve

Wondelgem wordt doorkruist door de overblijfselen van "De Lieve", ook wel "Liefke" genoemd. De Lieve was in de middeleeuwen van bijzonder belang voor Gent. Reeds in de 12e eeuw had Gent nood aan zeeverbinding om zijn handelsbetrekkingen te kunnen uitbreiden. Gent had toen al een bijzonder druk handelsverkeer van textiel met Engeland. In 1251 begon de stad Gent met het graven van de Lieve, vanaf de Leie aan het Gravensteen tot aan het Zwin in Damme. De Lieve was pas volledig klaar in 1269.

Bestand:Gent lievekanaaltje.jpg

De Lieve

De Lieve was in totaal 45 km lang en kronkelde door het Vlaamse land en deed enkele, destijds, belangrijke handelsstadjes zoals Aardenburg en Sluis aan. De Lieve verloor zijn nut door de verzanding van het Zwin. De definitieve doodsteek voor de Lieve kwam er in 1547 door het graven van de Sassevaart onder keizer Karel V. De Lieve is de vandaag de dag niet meer bevaarbaar. Langs de oevers zijn echter prachtige fiets- en wandelpaden aangelegd.

De Ringvaart

Door Wondelgem loopt ook de Ringvaart. De Ringvaart vormt een ring van 22 km rondom Gent. Via de Ringvaart kunnen binnenschepen vanaf de Zeeschelde in Melle het kanaal Gent-Terneuzen in Langerbrugge opvaren. In Wondelgem zijn langs de Ringvaart een groot aantal bedrijven gevestigd waarvoor de Ringvaart van groot economisch belang is.

Langs de oevers van de Ringvaart loopt tevens de autoweg R4, in Wondelgem "Industrieweg" genoemd, die een rechtstreekse verbinding vormt tussen Zwijnaarde en de grensovergang met Nederland (Sas-Van-Gent) in Zelzate.

De Durme-Kale

Deze waterloop wordt voor de eerste maal vermeld in 694 onder de naam “Dormia”. Hij liep te midden van een alluviale vlakte en vormde aan weerszijden een brede strook van natuurlijke meersen, de Durme- of Kalemeersen. Hij ontsprong in de streek van Aalter, waar hij ook “Hoogkale” wordt genoemd en vloeide door het grondgebied van Bellem, Hansbeke, Zomergem, Merendree, Lovendegem en Vinderhoute. Hier vloeiden de Poekebeek of de Nederkale in de Durme. Hij loopt verder langs Evergem, Wondelgem, Langerbrugge, Rodenhuize tot in de Moervaart die niet veel verder met de Durme samenvloeit die op zijn beurt samenvloeit een met de Schelde. De oorspronkelijke benaming Durme werd pas in de laatmiddeleeuwse periode verdrongen door de naam Kale. De verbinding met Evergem werd gemaakt door de Waalbrug of Evergembrug die in 1517 in steen werd herbouwd.

De Schipgracht

Dit kanaal is ontstaan uit de Gundinis- of Wondelgemgracht. Ze was, buiten de Schelde de enige waterloop die naar de zee vloeide vanuit Gent. Het kanaal werd gegraven voor de turfaanvoer. Hij komt in te Gent uit de Leie en volgde de Ottogracht, Krommewal, Sluizeken en Meerhem en daarna vloeide hij door de velden van de Muide en tussen Meulestede en Wondelgem liep hij naar Langerbrugge toe. Men noemde hem evenwel Burggravenstroom op het ogenblik dat hij Langerbrugge verliet om zo door Kluizen, Ertvelde, Boechoute, te Biervliet in de zee uit te monden. De Sassevaart werd in 1547 in de bedding van de Schipgracht gegraven. Over de Schipgracht lagen de Langerbrugge- en de Meulestedebrug.

De Sassevaart

In 1547 kreeg deze stad van keizer Karel V de toelating om de Sassevaart te graven. Als bedding voor deze nieuwe kunstmatige verbinding werd de Schipgracht gekozen. In de 17e of 18e eeuw werd de loop van de Lieve onderbroken en rechtstreeks met de Sassevaart in verbinding gebracht. In de volgende eeuwen werd hij op verschillende plaatsen gedempt, vooral op de door Gent geannexeerde gebieden van Wondelgem.

De Rietgracht

De Rietgracht was een waterloop die nagenoeg gans Gent omvloeide. De gracht scheidde in het noordwesten Vroonstalle-Marca en het oude Wondelgem, zodat het oude Wondelgem binnen het Vrije van Gent kwam te liggen. Hierop was de kerk van Wondelgem gelegen en de Burcht van de Schout. Beide gedeelten van de parochie Wondelgem werden verbonden door drie bruggen, één tussen de huidige Poperingestraat en Lindestraat, één tussen de Veronicastraat en Gentse Aardeweg en één tussen de Dracoenastraat en Kouterstraat. Momenteel is de Rietgracht grotendeels gedempt.

Openbaar vervoer in Wondelgem

Bestand:Hermelijn Korenmarkt.jpg

De tram van de Korenmarkt naar Wondelgem

Wondelgem heeft een treinstation op de spoorverbinding tussen Gent-Sint-Pieters en Eeklo (lijn 58).

Naast de trein doet ook de tram van De Lijn Wondelgem aan. Via de tramlijn 1 die door Wondelgem loopt is er een rechtstreekse verbinding met enerzijds met de eindhalte in Evergem, anderzijds met het centrum van Gent, het station Gent-Sint-Pieters en de eindhalte aan het evenementencomplex Flanders Expo. Ook de enige Gentse tramstelplaats is hier gelegen.

Ook enkele autobussen van De Lijn doen Wondelgem aan. Stadslijn 6 loopt van Mariakerke via Wondelgem en (Meulestede) naar de Haven en dan naar het centrum van Gent naar de sportcomplexen aan de Gentse Watersportbaan. Ook de streekbussen 52 (Gent-Boekhoute), 53 (Gent-Bassevelde), 54 (Gent-Doornzele), 55(Gent-Zelzate) 57 (Gent-Watervliet) en 58 (Gent-Brugge) doen Wondelgem aan.

Met de buslijn 5 in Wondelgem zijn ook het AZ St-Lucas en het U.Z van Gent bereikbaar.

Bekende inwoners van Wondelgem

• Tony Van Parys, advocaat (lid van de Hoge Raad voor de Justitie, voormalig senator CD&V-N-VA, voormalig gemeenteraadslid CD&V in Gent, voormalig minister van Justitie en volksvertegenwoordiger)
• Fatma Pehlivan (gemeenschapssenator sp.a, gemeenteraadslid sp.a in Gent, voormalig schepen in Gent
• Vereecken Judocus Franciscus Burgemeester te Wondelgem 1830-1848

Geboren in Wondelgem

• May Sarton (3 mei 1912-1995), Amerikaanse schrijfster

Referenties

  Zie ook de categorie met mediabestanden in verband met Wondelgem op Wikimedia Commons.

	Plaatsen in de stad Gent

Deelgemeenten: Afsnee · Desteldonk · Drongen · Gent · Gentbrugge · Ledeberg · Mariakerke · Mendonk · Oostakker · Sint-Amandsberg · Sint-Denijs-Westrem · Sint-Kruis-Winkel · Wondelgem · Zwijnaarde Overige dorpen, gehuchten en wijken: Gent: Brugse Poort · Heirnis · Malem · Meulestede · Muide · Nieuw Gent · Patershol · Prinsenhof · Rabot · Rooigem · Sint-Pieters-Aaigem · Sint-Pieters-Aalst · Terdonk · Waterwijk Drongen: Assels · Baarle · Halewijn · Luchteren · Slindonk Gentbrugge: Moscou · Vogelhoek Mariakerke: Kolegem Sint-Amandsberg: Oude Bareel · Westveld Belgische gemeenten · Arrondissement Gent · Oost-Vlaanderen · Vlaanderen

51°5′19″N, 3°42′45″E