Bekkenfysiotherapie

Bekkenfysiotherapie is een specialisatie binnen de fysiotherapie.

Opleiding en registratie

Bekkenfysiotherapeuten zijn zowel opgeleid in het stellen van een fysiotherapeutische diagnose als in de therapie. Daarbij hebben zij de nodige kennis opgedaan op het gebied van urologie, gastro-enterologie, seksuologie, het houdings- en bewegingsapparaat van lage rug, buik en bekken (gerelateerd aan de bekkenbodem). Ook hebben zij kennis van zwangerschapsgerelateerde klachten.

De geregistreerde bekkenfysiotherapeut heeft na de vierjarige studie fysiotherapie een driejarige Masteropleiding gevolgd. De bekkenfysiotherapeut staat geregistreerd in het Centraal Kwaliteitsregister (CKR) van het Koninklijk Nederlands Genootschap voor Fysiotherapie (KNGF) of in het deelregister bekkenfysiotherapie van de Stichting Keurmerk Fysiotherapie (SKF). Geregistreerde bekkenfysiotherapeuten hebben de bevoegdheid inwendig onderzoek te verrichten. Inwendig onderzoek en behandeling gaan altijd in overleg met de patiënt. Hiervoor moet toestemming gegeven worden.

Verwijzing en indicaties voor bekkenfysiotherapie

Voor een bezoek aan de bekkenfysiotherapeut heeft een patiënt geen verwijzing van huisarts of specialist nodig. Komt een patiënt naar de bekkenfysiotherapeut zonder tussenkomst van huisarts of specialist, dan doet de bekkenfysiotherapeut eerst een screening. Als de patiënt op de goede plek is, dan volgen intake en behandeling. Patiënten die eerst naar de huisarts of specialist gaan, kunnen daar verwezen worden naar de bekkenfysiotherapeut. In dat geval is een verwijzing is niet noodzakelijk, maar wel wenselijk. Voor de vergoeding van bekkenfysiotherapie bij urine-incontinentie vanuit de basisverzekering is bij sommige zorgverzekeraars een verwijzing nodig.

De bekkenbodem is een spierlaag onderin het bekken, die de blaas met de urinebuis, de endeldarm, en bij vrouwen ook de baarmoeder met de vagina ondersteunt. Die bekkenbodemspieren zorgen ervoor dat urine, winden en ontlasting losgelaten of juist opgehouden kunnen worden. Wanneer deze spieren niet goed functioneren, kunnen verschillende klachten ontstaan, zoals:

• ongewild verlies van urine en/of ontlasting, incontinentie;
• niet te onderdrukken aandrang om te plassen en/of te ontlasten;
• moeizaam kwijt kunnen van ontlasting;
• obstipatie;
• verzakkingen van blaas, baarmoeder of darmen;
• pijn in de onderbuik, rond de anus en/of de geslachtsdelen;
• pijn bij gemeenschap (dyspareunie of vaginisme), als de klachten samenhangen met de bekkenbodem;
• bekkenpijn in de periode rond en na de zwangerschap en bevalling (vroeger werden deze klachten ook wel bekkeninstabiliteit genoemd).

Daarnaast biedt bekkenfysiotherapie begeleiding tijdens zwangerschap en na de bevalling en begeleiding voor of na operaties in de onderbuik.

Bekkenfysiotherapeutisch onderzoek

Een behandeltraject bekkenfysiotherapie heeft in 2018 een vaste procedure. Het traject begint met een intakegesprek om de klachten in kaart te brengen. Hierbij worden vragen gesteld over onder andere plassen, ontlasting, seksuele functie, lage rug/ bekken en de algehele gezondheid. Naast het intakegesprek, het doornemen van een plasdagboek of vezel- en vochtdagboek en lichamelijk onderzoek hebben bekkenfysiotherapeuten de volgende diagnostische en therapeutische mogelijkheden:

• Inwendig onderzoek van de bekkenbodem, om de coördinatie, kracht, uithoudingsvermogen en relaxatie van de bekkenbodemspieren te beoordelen. Dit onderzoek kan zowel vaginaal als anaal zijn.
• Intravaginale/-anale myofeedback (EMG) ter beoordeling van onder andere coördinatie en spierspanning.
• Rectale ballon, om sensibiliteit en aandranggevoel in kaart te brengen.

Na het onderzoek stelt de bekkenfysiotherapeut de bekkenfysiotherapeutische diagnose, waarna aan de hand van de geformuleerde behandeldoelen in overleg met de patiënt een behandelplan wordt opgesteld. Evaluatie en zo nodig bijstelling van de behandeling vindt regelmatig plaats. Voor de analyse van het effect van de behandeling wordt vaak gebruikgemaakt van gevalideerde vragenlijsten.

Bekkenfysiotherapeutische behandeling

De bekkenfysiotherapeutische behandelmogelijkheden zijn als volgt:

• Het geven van informatie en uitleg met betrekking tot het klachtenpatroon;
• Het geven van advies over houding, belasting, toiletgedrag, drink- en eetgedrag
• Het leren herkennen, trainen en ontspannen van de spieren rondom het bekken en de lage rug, waar ook de bekkenbodem toe behoort;
• Oefentherapie, eventueel ondersteund met inwendige palpatie, myofeedback (EMG), elektrostimulatie, vaginale ballon of pelotten;
• Mobiliseren/stabiliseren van lage rug, bekken en heup;
• Ontspanningstechnieken;
• Functionele oefeningen;
• Blaastraining of rectale ballontraining.

De Nederlandse Vereniging voor Bekkenfysiotherapie

De Nederlandse Vereniging voor Bekkenfysiotherapie (NVFB) is een door het Koninklijk Nederlands Genootschap voor Fysiotherapie (KNGF) erkende beroepsinhoudelijke vereniging.

Externe links

Op de website www.bekkenfysiotherapie.nl staan geregistreerde bekkenfysiotherapeuten.